Bağışıklık sistemi; vücuda giren bakteri, virüs ve diğer hastalık yapıcı ajanlarla savaşmak için beyaz kan hücrelerini üretir. Bu hücreler, her biri farklı görev ve özellikleri bulunan çok sayıda farklı türe sahiptir. Kemik iliğinde üretilen beyaz kan hücreleri türüne göre birkaç saatten birkaç güne kadar değişebilen yaşam ömrüne sahiptir. Yaşam ömrü tükenen hücrelerin yerine bağışıklık sistemi tarafından sürekli olarak yeni hücreler üretilir. Beyaz kan hücrelerinden bir tanesi olan eozinofiller, bağışıklık sisteminde önemli görevlere sahip olan ve özellikle de alerjik hastalıklarla yakından ilişkili olduğu düşünülen hücrelerdir. Tam kan sayımı veya hemogram olarak adlandırılan ve birçok hastalığı araştırmaya yönelik olarak sıklıkla yapılan kan testinde araştırılan bir tanesi de eozinofillerdir. Anormal eozinofil seviyeleri genellikle bir enfeksiyonun varlığını işaret eder. Bu nedenle kan sayımında EOS seviyesinin normal değer aralıklarının dışında olduğunun görülmesi halinde hekime danışılmalıdır.

EOS nedir?

Eozinofiller bir tür beyaz kan hücresi (WBC) türüdür ve vücuttaki rolleri henüz tam olarak kesinleştirilmiş değildir. Fakat alerjik hastalıklarda ve bazı enfeksiyon hastalıklarında EOS seviyelerinin belirgin şekilde yükseldiği görülür. Enfeksiyon hastalıkları ile savaşmaya yardımcı olan eozinofiller iltihabın artırılmasına yol açar. Bununla birlikte eozinofiller bazı parazit türlerine karşı vücudun savunulmasında da etkilidir. Eozinofil seviyesinin önemli ölçüde artması vücudun kendi dokularında da hasara yol açarak otoimmün koşulların gelişmesine yol açabilir. Kronik alerjik ve otoimmün hastalıklarda bunun önlenebilmesi için eozinofillerin baskılanmasında kortikosteroidlerden yararlanılabilir.

EOS testi hangi durumlarda yapılır?

Beyaz kan hücrelerine ilişkin testler tam kan sayımı adı altında yapılır ve her bir kan hücresinin ayrı ayrı kandaki yüzdeleri belirlenir. EOS testi de bu teste dahildir ve eozinofil sayısının, kandaki yüzdesinin belirlenmesini sağlar. Tam kan sayımı sonucunda anormal düzeydeki EOS seviyeleri kolaylıkla saptanabilir. Bununla birlikte hemogram testi ile incelenen diğer beyaz kan hücreleri ise nötrofiller, bazofiller, monositler ve lenfositlerdir. EOS testinin hangi durumlarda yapıldığı birçok hasta tarafından merak konusudur. Tüm kan hücreleri ile birlikte eozinofillerin seviyesi vücuttaki pek çok bozukluğun erken göstergesi olabilir. Enfeksiyon hastalıkları, otoimmün hastalıklar, kullanılan bazı ilaçların yan etkileri ve akut ya da kronik pek çok hastalık kan sayımında çeşitli bozukluklarla kendini gösterir. EOS seviyesinin yükselmesi de buna dahildir. Dolayısıyla kan sayımında EOS testinin araştırılması, vücudun genel işleyişine dair herhangi bir bozukluğun varlığını belirlemede, bağışıklık sisteminin durumunu araştırmada ve enfeksiyonların araştırılmasında bir ön test olarak düşünülebilir. EOS seviyelerinin yüksek olarak tespit edilmesi, nedene yönelik daha ileri tanı testlerinin yapılmasını gerektirir.

EOS değeri kaç olmalı?

Her laboratuvar kendi testlerine uygun referans aralıkları belirler. Bu nedenle EOS için olması gereken referans aralığı testin yapıldığı laboratuvara göre değişkenlik gösterir. Fakat genel olarak belirlenmiş olan yaklaşık referans aralıklarına göre eozinofiller için 500 hücre/mCL’nin altındaki değerler normal olarak değerlendirilir. 500-1000 hücre/mCL aralığı orta derece, 500-1500 hücre/mCL, 1500-5000 hücre/mCL orta yüksek, 5000 hücre/mCL’nin üzerindeki değerler ise yüksek eozinofil seviyesini işaret eder.

EOS testi nasıl yapılır?

EOS testi, öncesinde herhangi bir özel hazırlık süreci gerektirmeyen basit bir kan testi şeklinde gerçekleştirilir. Tek tüp kan ile EOS testinin de içerisinde yer aldığı kan sayımı (hemogram) testi yapılabilir. Laboratuvar koşullarına ve yoğunluğuna bağlı olarak değişse de sonuçlar genellikle aynı gün içerisinde veya testten bir sonraki gün alınabilir. Kan sayımı testinin istenmiş olduğu hastalar, Coumadin veya Varfarin gibi kan sulandırıcı ilaçlar kullanmakta ise bunu hekimlerine önceden bildirmelidir. Antibiyotikler, antimikrobiyal ajanlar, bazı laksatif ilaçlar (müshiller), sakinleştiriciler ve interferon içeren enfeksiyon ilaçları EOS seviyelerinde yükselmeye yol açabilir. Bu gibi özel durumlar test öncesinde hekime mutlaka bildirilmelidir. Kan testine başlanırken öncelikle kanın alınacağı bölge antiseptik solüsyon yardımıyla temizlenir. Ardından kol bir lastik yardımıyla sıkıştırılır ve damar yoluna iğne yerleştirilir. Vakumlu tüp içerisine az miktarda kan alındıktan sonra iğne çıkarılır ve bölge bir bandajla kapatılır. Şişliğin ve kanamanın önlenmesi için kan alınan bölgeye 10 dakika kadar baskı yapılmasında fayda vardır. Alınan kan örneği incelenmek üzere ilgili laboratuvara gönderilir. Elde edilen sonuçlar hekim tarafından değerlendirilir.

EOS yüksekliği neden olur?

EOS değerinin yüksek çıkması, kandaki eozinofil miktarının herhangi bir sebeple artmış olduğunun bir göstergesidir. Bu durum eozinofili olarak da adlandırılır. EOS miktarındaki artış çeşitli durumlardan kaynaklanabilir. En yaygın EOS yüksekliği nedenleri arasında:

• Alerjik hastalıklar,
• Enfeksiyon hastalıkları,
• Egzama,
• Astım,
• Crohn hastalığı,
• Bazı kanser türleri
• Çölyak hastalığı,
• Bazı diğer otoimmün hastalık türleri yer alır.

Kullanılan bazı ilaçların yan etkileri nedeniyle de EOS miktarında artış görülebilir. Bu nedenle sonuçlar değerlendirilirken hastanın kullandığı ilaçlar detaylı şekilde öğrenilmelidir. EOS değerinin normalin üzerinde olması çeşitli sağlık sorunlarını tetikleyebilir. Alerjik reaksiyonların artması, vücudun kendi dokularına zarar vermesi ve bağışıklık sisteminin gücünü kaybetmesi bu durumun yol açtığı olumsuzluklardan bazılarıdır. Bazı durumlarda ise özellikle hafif yükseklikler normal olarak değerlendirilir veya belirli aralıklarla takip önerilir. Önemli derecedeki EOS yüksekliğinde hekim önerileri doğrultusunda gereken daha ileri incelemeler de yapılarak bu durumun nedeni araştırmalıdır.

EOS düşüklüğü neden olur?

Eozinofil düşüklüğü tıbbi olarak herhangi bir anlam ifade etmez. Aksine, sağlıklı bireyler için kandaki EOS değerinin düşük olması istenen bir durumdur. Bazı durumlarda ise eozinofil düşüklüğü hekim tarafından olumsuz bir durum olarak değerlendirilebilir. Bu durum eozinopeni olarak adlandırılır. Eozinofillerin seviyelerindeki düşüşün nedeni olabilecek durumlardan bazıları ise şunlardır:

• Aşırı miktarda alkol kullanımı
• Kan şekeri regülasyonuna ilişkin sorunlar, hipoglisemi
• Yoğun stres
• Uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımı
• Hormon içerikli diğer ilaçların kullanımı
• Cushing sendromu ve hormonal aktiviteyi etkileyen bazı diğer hastalıklar
• Böbrek ve karaciğer hastalıkları ile diğer bazı kronik hastalıklar

Bazı durumlarda kullanılan ilaçlara veya genel sağlık durumuna bağlı olarak kan parametrelerinde hafif yükseliş ve düşüşler normal olarak değerlendirilebilir. Bunun tam aksine bazı hastalarda ise EOS seviyesindeki hafif yükselmenin dahi ciddiye alınması gerekebilir. Bu nedenle kan sayımı testi yaptıran her hastanın test sonuçlarını hekimine göstererek hekiminin değerlendirmelerine göre hareket etmesinde fayda vardır.

Yüksek EOS değerleri nasıl düzeltilir?

EOS yüksekliği yaşayan hastalarda değerlerin normal aralıklara ulaştırılabilmesi için öncelikle altta yatan sağlık sorunları araştırılmalıdır. Eozinofil yüksekliğine sebep olabilen yukarıda da belirtilen hastalıklara yönelik araştırmalar mutlaka yapılmalıdır. Hastanın detaylı olarak öyküsünün alınması ile mevcut hastalıkların öğrenilmesi bazı EOS yükseklikleri açıklayabilir. Bununla birlikte kullanılan ilaçlar da mutlaka değerlendirilebilir. Alerjik hastalıklardan kaynaklı eozinofili durumunda antihistaminik veya kortikosteroid tedavilerinin yapılması kan sayımı parametrelerinin dengelenmesine yardımcı olabilir. Enfeksiyon kaynaklı olduğu düşünülen EOS yüksekliklerinde ise enfeksiyonun türü ve geliştiği bölgenin tespit edilmesi gerekir. Enfeksiyona yol açan ajanın belirlenmesinin ardından antibiyotik, antiviral, antifungal veya antiparaziter ilaçların kullanımı ile EOS seviyeleri normal aralıklara indirgenebilir. EOS yüksekliği bazı durumlarda daha ciddi hastalıklardan da kaynaklanabilir. Hodgkin hastalığı dahil bazı kanser türleri, inflamatuar bağırsak hastalıkları ve bazı hormonal bozukluklar bunlara örnek olarak verilebilir. Bu gibi durumlarda ise altta yatan sağlık sorunu teşhis edildikten sonra buna yönelik olarak ayrıca tedavi uygulanmalıdır.

Eğer siz de kan sonuçlarınızda EOS seviyesinde yükseklik veya düşüklük gördüyseniz hekiminize danışarak bu durumun nedenleri hakkında bilgi alabilirsiniz. Hekiminizin gerekli görmesi halinde daha ileri tanı testlerine de başvurarak olası hastalıklarınızın erken dönemde tespit edilmesine imkan verebilirsiniz.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.