Halk arasında ‘budama hastalığı’ olarak da bilinen Buerger hastalığı, genellikle sigara kullanma alışkanlığı olan erkekleri etkileyen bir tür periferik arter hastalığıdır. Özellikle kollar ve bacaklarda bulunan atardamarların tıkanmasına neden olan bu hastalık, kan dolaşımını olumsuz etkileyerek tedavi edilmediğinde ve sigara kullanımı devam ettirildiğinde dokuların oksijensiz kalmasına yol açabilir. Bunun sonucunda uzuvların amputasyonu (kesilmesi) gibi ciddi ve yaşamı derinden etkileyen operasyonlar tek tedavi seçeneği haline gelebilir. Sigara kullanımını bırakmak hastalığın ilerleyişini durdurmanın tek yoludur. Bu nedenle sigara kullanan bireylerin bu hastalığa yakalanmaktan korunmak adına, mevcut hastaların ise hastalıklarının ciddi sağlık sorunlarına yol açmasını önlemek amacıyla bu alışkanlığı bir an önce terk etmesi gerekmektedir.

Buerger hastalığı nedir?

Buerger hastalığı, kol ve bacaklardaki atardamarlarda ve toplardamarlarda görülen nadir bir hastalıktır. Bilimsel olarak tromboangiitis obliterans olarak da adlandırılan Buerger hastalığında kan damarları iltihaplanır, şişer ve kan pıhtılarının oluşumu nedeniyle damar tıkanıklıkları gelişir. Bu durum bir süre sonra cilt dokularına zarar verir, yok eder ve ilerleyen zamanlarda enfeksiyon ile kangrene kadar ilerleyebilen ciddi komplikasyonlara yol açar. Buerger hastalığı öncelikli olarak ellerde ve ayaklarda ortaya çıkar. Daha sonra kollara, bacaklara hatta daha geniş alanlara yayılabilir. Yapılan araştırmalar bu hastalığa sahip olan hastaların tümünün tütün ürünleri kullandığını ortaya koymuştur. Bu nedenle hastalığın önlenebilmesinin veya tedavi edilebilmesinin en önemli ön koşulu tütün ürünlerinin kullanımını bırakmaktır. Hasta bireylerin tütün kullanmaya devam etmeleri halinde bir uzvun veya tamamının amputasyonu gerekli olabilir. Amputasyon yapılmadığı durumlarda hastalık daha geniş alanlara yayılarak çok daha ciddi durumlara yol açabilir. Sonuç olarak daha büyük çaplı amputasyonları gerekli kılabilir ve hatta yaşamı tehdit edebilir. Hastalık tüm yaş veya ırk gruplarını etkiler. Bunun yanında 40-45 yaş arası Asyalı veya Orta Doğulu erkeklerde görülme olasılığı diğer yaş gruplarına ve coğrafi bölgelere oranla daha yüksektir. 

Buerger hastalığı belirtileri nelerdir?

Buerger hastalığının hemen hemen tüm hastalarda ortak olarak görülen karakteristik belirtileri mevcuttur. Genellikle hastalığın ilk belirtisi el ve ayaklardan kollara ve bacaklara yayılan ağrılardır. Başlarda daha hafif olan ağrı hastalığın ilerlemesiyle birlikte şiddetlenir. Ağrılar yürürken topallamaya neden olabilir ve dinlenirken yoğunluğu daha çok hissedilir. Hastaların stresli zamanlarında veya üşüdüklerinde ise ağrı dayanılmaz bir hal alabilir. Tüm bunların yanında el ve ayaklarda birtakım değişiklikler de meydana gelir. Bu değişiklikler;

• Cildin soluk, kırmızı veya mavi renkte görünmesi,
• Cildin incelmesi veya parlaklaşması,
• Saçların seyrekleşmesi veya dökülmesi,
• Ellerde veya ayaklarda üşüme, uyuşma ve karıncalanma olarak görülür. 

El ve ayaklardaki belirtilerin yanında el ve ayak parmaklarında ağrılı ve açık yaralar oluşabilir. Parmaklar üşüdüğünde solgunlaşır ve derinin hemen altındaki damarlarda şişlikler meydana gelir. Bu durum çoğunlukla kan damarındaki bir pıhtıya işaret eder. Kan damarlarında ciddi sorunlara yol açan Buerger hastalığı güç ve kuvvet kaybına da yol açar. Hasta bireyler zamanla eklemlerini istedikleri gibi hareket ettiremezler ve hareket kısıtı ortaya çıkar. Ortaya çıkan bu kısıtın sebebi de kan akışının artık eklemlerde azalmasıdır. Bu aşamadan sonra acil tedavi gerekir ve tedavinin geciktirilmesi amputasyona yol açabilir.

Buerger hastalığı hastalığı nedenleri nelerdir?

Hastalığın kesin nedeni bilinmemekle birlikte tütün kullanımının Buerger hastalığını tetiklediği bilinmektedir. Ancak bilimsel olarak tütünün hangi komplikasyonlardan dolayı buna neden olduğu bilinmemektedir. En yaygın görüş, tütün içindeki kimyasalların kan damarlarının iç yüzeyini tahriş ederek şişmelerine neden olması ile iltihaplanma ve pıhtılara yol açmasıdır. Bazı uzmanlar ise hastalığa genetik bir yatkınlığın neden olabileceğini düşünmektedirler. Hastalığın, vücudun bağışıklık sisteminin yanlışlıkla sağlıklı dokulara saldırarak otoimmün tepkilerden dolayı kaynaklandığı görüşü de yaygındır. Sigara kullanmanın yanında puro, çiğneme tütün ve nargile de olmak üzere pasif içicilik de hastalığı tetikleyebilir. Günde yarım paketten fazla sigara kullananlarda risk oranı daha yüksektir. Sigara içmenin yaygın olduğu Akdeniz, Orta Doğu ve Asya bölgelerinde Buerger hastalığı yoğun olarak görülür. Ayrıca kronik diş eti hastalıkları ve iltihaplanmaları bu hastalık ile ilişkilendirilir. Ancak kesin nedeni henüz belli değildir. Ayrıca kadınlara oranla erkeklerde Buerger hastalığı daha fazla görülür. Bu erkeklerin kadınlardan daha çok sigara kullanmasına bağlanabilir. 

Buerger hastalığı tanısı nasıl konulur?

Buerger hastalığını doğrudan teşhis edecek spesifik bir test henüz bulunamamıştır. Genel olarak doktorlar diğer olasılıkları ortadan kaldırmak ve bu hastalığı teşhis etmek amacıyla birtakım testlere başvurur. Bu testlerin en yaygınları arasında kan testleri vardır. Belirli maddelerin kandaki miktarlarına bakılarak Buerger hastalığı ile benzer belirtiler gösteren diğer hastalıklar ekarte edilir. Skleroderma ve lupus gibi otoimmün hastalıklar, kan pıhtılaşması sorunları ve diyabet gibi hastalıkların dışlanması kan testleri ile mümkündür. Kan testleri dışında "Allen Testi" olarak adlandırılan ve kan akışının kontrolü için kullanılan basit bir dizi test yapılır. Doktor bunu uygularken hastanın yumruğunu sıkmasını ister ve ele kan akışını sağlayan damarlara baskı uygular. Daha sonra hastanın yumruğu açılır ve doktor, atardamar ile diğer damarlar üzerindeki basıncı kaldırır. El renginin ne kadar sürede normale döndüğü Buerger hastalığı konusunda fikir verebilir. Anjiyogram, arterlerin durumunu görmekte doktora yardımcı olur. Anjiyogramın MRI veya BT ile birlikte kullanılması, damarların üç boyutlu bir görüntüsün elde edilmesini sağlar. Bunun dışında atardamar içerisine bir kateter yerleştirilerek de damarların görüntüsü elde edilebilir. Damarların görüntüsünün incelenmesiyle herhangi bir arter tıkanıklığı veya anormallik kolaylıkla tespit edilebilir. Buerger hastalığı her zaman bütün uzuvlara aynı anda yayılmaz. Ancak bu testler hastalığın erken evrelerde teşhis edilmesinde faydalıdır. Erken evrelerde teşhis edilebilen hastalığın tedavisinin başarılı olmasının oranı daha yüksektir. 

Buerger hastalığı tedavi yöntemleri nelerdir?

Sigara ve tütün ürünlerini bırakmak Buerger hastalığının ilerlemesinin önüne geçer. Direkt olarak bir tedavi yöntemi değildir ancak hastalığının ilerlemesinin yavaşlatılması uygulanacak tedavilerin daha başarılı olmasını sağlar. Günde içilebilecek birkaç sigara bile hastalığın ilerlemesine neden olur. Bunun dışında hastalığın tedavisi için farklı birkaç yaklaşım daha mevcuttur. Kan damarlarının genişlemesini, kan akışının iyileştirilmesini ve kan pıhtılarının ortadan kaldırılmasını sağlayacak ilaçların kullanımı önerilir. Kollarda ve bacaklarda kan akışını arttırmak için aralıklı olarak kollar ve bacaklar sıkıştırılabilir. Eğer enfeksiyon çok yayılmış ve eklemlere kan akışı durmuşsa ampütasyon veya koşullara göre sinir ameliyatı da uygulanabilir. Ampütasyonun yapılmadığı durumlarda ağrılar dayanılmaz olabilir ve kangren diğer bölgelere yayılabilir. Bu da ilerleyen safhalarda daha büyük uzuvların kaybına yol açar. Kan damarlarının büyümesini sağlayan ve yeni yeni kullanılan ilaçlar da hastalığın tedavisinde kullanılmaya başlanmıştır. Yapılan araştırmalar Buerger hastalığı olan bazı bireylerde bu ilaçların faydalı olduğunu göstermiştir. Ayrıca kan damarlarına takılan ince bir kateter ile kan akışının yeniden sağlanması denenebilir. Bununla birlikte, endovasküler tedavi adı verilen bir prosedür uygulanabilir. Ancak her iki tedavide geçmişte çok fazla olumlu sonuç vermediğinden tercih edilmemektedir.

Buerger hastalığının en iyi tedavisi önleyici olarak tütün ürünlerinin kullanımının bırakılmasıdır. Sizin de Buerger hastalığına ilişkin belirtileriniz varsa vakit kaybetmeden bir doktora başvurmanızda fayda vardır.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.