Pek çok toplumda ve inanışta dürüstlük ahlaki açıdan en önemli erdem olarak kabul edilmektedir. Genel kabul edilen görüş yalan söylemenin sadakatsizliği beraberinde getirdiği ve ilişkilere zarar verdiğidir. 

Yalan söylemek bilerek ve isteyerek yanlış ifadede bulunmaktır. Genellikle gerçeği söylemenin yaratacağı sonuçlardan kaçınmak için yalan söylenir. Çocukluktan itibaren yalan söylemenin doğru olmadığı öğretilse de her insan yalan söyleyebilir. Yapılan araştırmalar normal insanların günde en az 1- 2 kez yalan söylediğini göstermektedir.

İnsanlar yalan söyleyerek hem kendi çıkarlarını korurlar, hem de diğer insanlarla ilişkilerini devam ettirirler. Yalanı detaylı olarak inceleyen araştırmacı Bryant (2008),  niyet, sonuç, fayda sağlayan kişi, doğruluk ve kabul edilebilirliğine göre gruplara ayırmıştır. Bryant'ın çalışmasına göre yalan:

Gerçek yalan: Kötü niyetli ve aldatıcıdır. Vahim sonuçlar doğurabilir. Yalan söyleyenin kendisine faydası vardır. İçinde gerçeklik barındırmaz ve kabul edilemez. Yalan söylenilen kişiye zararı olması, karşılıklı ilişkileri ve güveni zedelemesi nedeniyle yalanın olumsuz türü olarak değerlendirilebilir.

Beyaz yalan: Hilesiz ve iyi niyetle söylenir. Başkasını üzüntüden, sıkıntıdan ve / veya olumsuzluktan kurtarma amacıyla söylenen genel olarak başkasının yararını göz önünde bulunduran, doğru olmayan ifadelerdir. Sonuç zararsızdır. Karşı tarafı koruyucu özelliği vardır. Biraz yalan biraz gerçektir (kıvırma). Kabul edilebilir niteliktedir.

Gri yalan: Niyet belirsizdir, iyi veya kötü niyetle söylenebilir. Sonucu belirsizdir yani farklı sonuçlar doğurabilir. Yalandan elde edilen fayda belirsizdir. Doğruluk düzeyi belirsizdir. Sonuç yoruma bağlıdır. Bazen iyiye bazen kötüye yorumlanabilir. 

Patolojik yalan, yalan söyleme alışkanlığıdır. Psikiyatride mitomani olarak tanımlanır. Hastalığa sahip kişilere mitoman denir. Mitomani yunanca muthos (efsane) ve latince mania (delilik) kelimelerinin birleştirilmesinden meydana gelmiştir. Psikiyatride pseudologia fantastica olarak da adlandırılmaktadır. Mitomani hastaları yeteri kadar araştırılmamış ve anlaşılmamıştır.

Mitomani hastalığı ilk kez 1891 yılında Alman doktor Anton Delbrueck tarafından tanımlanmıştır. O zamandan beri üzerinde çok fazla çalışma yapılmış bir konu değildir. 

Mitomani Hastasının Özellikleri Nelerdir?

• Mitomanya hastaları yalan söylediklerinin farkında değildirler. Düşünce tarzlarına ''büyüsel düşünce'' denir. Hayal gücüyle ürettikleri düşüncelerin gerçekliğine inanırlar. Çocuklarda normal karşılanan bu durum yetişkinler için patolojiktir. 
• Normal insanlar yalan söylediklerinde utanç ve suçluluk duyabilirler ancak mitomanlarda böyle bir durum yoktur.
• Çoğu zaman çok güzel ve etkileyici fantastik yalanlar söylerler. Gerçekle fantazi iç içe geçtiğinde inandırıcı olabilirler.
• Yalan söyleyerek kendilerini önemli bir insan veya kahraman gibi gösterirler.
• Çoğu zaman kendi yalanlarına inanırlar.
• Eski yalanlarını desteklemek için sürekli yeni yalanlar uydururlar.
• Çoğu zaman yalan söylemenin bir amacı olmayabilir. Yani yalan söyleyerek kar elde etmezler. 
• Bazen kendilerini suçlayıcı ve zarar verici olabilirler.
• Genel toplumda görülme oranı 1000 kişide 1 dir. Erkeklerde ve kadınlarda eşit oranda görülür. 
• Gelişimi 15-16 yaş gibi ergenlik çağından başlar ve tedavi edilmezse erişkinlik dönemine kadar devam eder. 
• Mitomani hastaları çok üstün sözel yeteneğe sahiptir.
• Mitomani hastaları stresli durumlardan kaçmak için yalanı kullanabilirler. Mitomanlar kendi gerçekliklerinden kopmuş insanlardır. Yüksek kaygılı durumlarda daha fazla yalan söylerler. 
• Hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik ve intihal suçlarını işleyenler arasında mitomanlar tespit edilmiştir. Özellikle telefon dolandırıcılarının bu gurupta olduğu düşünülmektedir. 
• Kendilerini olduğu gibi kabul edemeyen, kendine güvensiz insanlardır.
• Yalanlarını geçmişte yaşadıkları anılar gibi anlatabilirler.
• Mitoman gerçeği de söyleyebilir ancak öyle bir süsler öyle bir büyütür ki inanamazsınız.
• Zamanla aile ilişkileri bozulur.
• Sosyal yalnızlaşma onların kendilerini keşfedilmemiş yetenek olarak görmelerine neden olur.
• Mitomani hastaları yalan söylemeyeceklerine söz verirler ancak sözlerini tutamazlar.
• Bazen yalan makinasında yakalanamayabilirler. Çünkü diğer insanların yalan makinasında verdikleri fiziksel tepkileri vermezler.
• Mitoman kişi sürekli hayali senaryolar, hayali olaylar ve kişiler uydurur ve söylediği bu yalanlara kendisi de inanır. Bu tip insanlar tüm hayatlarını bir yalanın üzerine kurmuştur. 
• Mitomani hastaları hasta olduklarının farkında değildir. Bu nedenle kendiliklerinden doktora gitmezler. Birlikte yaşadıkları insanlar durumdan rahatsız olup onları doktora götürürler. 
• Mitomanlar çok övüngen insanlardır.

Mitomani Nasıl Gelişir?

Mitomani psikiyatrik hastalıklar sınıflandırmasında ayrı bir tanı olarak geçmemektedir. Ancak bazı hastalıkların bir bulgusu olabilmektedir. Bu hastalıklar:

• Bipolar bozukluklar
• Dikkat eksikliği sendromu
• Dürtü kontrol problemleri
• Madde bağımlılığı
• Sınırda kişilik
• Narsistik kişilik bozukluğu
• Takıntı bozuklukları

Mitomani hastaları üzerinde yapılan gözlemlerde bazılarında epilepsi veya EEG bozuklukları, geçirilmiş kafa travması ve aile içinde psikiyatrik hastaların olduğu gözlenmiştir. Mitomani genellikle kişilik gelişiminin en hızlı olduğu ergenlik çağlarında başlar. Tanı ise genellikle 21-22 yaşlarında konur. Mitomaninin kökeninde düşük öz benlik saygısı ve kendine güvensizlik yatar. Bu eksiklikleri kişi yalan söyleyerek doldurmaya çalışır.

Çoğunluğunun çalkantılı aile yaşamlarının olduğu tespit edilmiştir. Mitomani hastalarında sahte benlik duygusu, gerçek benliği sahte benlikten korumak için idealizasyon, mükemmellik ve görkem yaratma mekanizmalarını kullanır. Mitomania hastalığının ileri evresi nevroz ve psikozdur. 

Yeteri kadar ruhsal olgunluğa ulaşmamış biri hayatın zorlayıcı durumlarından kaçmak için mitoman haline dönüşebilir.  

Yalan Söyleme Hastalığı (Mitomani) Belirtileri

Yalan söyleme hastalığı belirtileri arasında bulunan en belirgin özelliklerden biri sürekli yalan söyleme ihtiyacıdır. Birey, gerçeği çarpıtarak veya uydurarak çevresindekileri aldatmayı amaçlar. Bu yalanlar genellikle anlamsız, çelişkili veya abartılı olabilir. Aynı zamanda, bireyin yalanları sürdürme amacıyla kendisini çeşitli hikayelerle sürekli olarak ifade etmesi de tipik bir belirtidir.

Mitomaninin yalanlarına sıklıkla başvurduğu durumların anlamsız ve gerekli olmaması da yalan söyleme hastalığı belirtileri arasında yer alır. Bu duruma sahip olan bireyler sıklıkla kişisel kazanç veya avantaj elde etme amacını taşımadan otomatik bir şekilde yalan söyleyebilir.

Bu tür belirtiler genellikle çocukluk veya ergenlik dönemlerinde başlar ve yetişkinlikte devam edebilir. Bu süreçte bireyin yalan söyleme davranışını anlamak ve bu davranışı kontrol altına almak adına psikiyatrik değerlendirme ve tedavi genellikle gereklidir.

Mitomaninin Diğer Hastalıklardan Ayırıcı Tanısı Nasıl Yapılır?

Mitomani bazen kişilik bozuklukları ile karıştırılabilir. Ancak kişilik bozukluklarının aksine mitomanlar yalandan kazanç elde etmeyi ummazlar. Kişilik bozuklukları genellikle çocukluk çağında, mitomani ise ergenlikte başlar.

Mitomanlarda kişilik bozukluklarında görülen yoğun duygusal sorunlar görülmez. Mitomanlarda intihar eğilimi gözlenmez. Konfabulasyon hastalığı ile karıştırılabilir. Konfabulasyon masal anlatma ve gerçeği saptırmadır.

Bu yönüyle birbirlerine çok benzerler. Konfabulasyonun mitomaniden farkı organik nedenlerle bellekte oluşan boşlukların doldurulmaya çalışılmasıdır. İlk olarak alkol bağımlısı hastalarda tanımlanmıştır. Konfabulasyon Korsakoff sendromu, beyin travması yada ön beyin damarlarının yırtılması sonucu ortaya çıkabilir. Yani mitomaninin aksine organik bir temel vardır. 

Mitomani Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tedavi, tedavi gören kişi durumunu kabul ettiğinde en iyi sonucu verir. Kişi tedaviye zorlanırsa, işbirliği yapma olasılığı düşüktür. İdeal olarak, terapideki kişi yardımın gerekli olduğuna inanacak ve değiştirmek için samimi bir çaba gösterecektir.

Bir kişi terapistine yalan söylediğinde, tedavi zor olabilir. Terapist bir yalan yakalasa bile, kişi sahtekârlığını kabul etmeyi reddedebilir.

Mitomaninin ciddi sonuçlarını en aza indirmeye ve düzeltmeye yardımcı olan 3 tür yöntem kullanılabilir.

Bilişsel tedavi: Bilişsel tedavide amaç mitomanlardaki düşük öz saygının ve kendine güvensizliğin kökenini bulmaktır. Daha sonra tespiitler üzerine gidilir ve terapi başlar. Bireysel yada gurup tedavisi tercih edilebilir. Çiftlerin birlikte tedavisi olumlu sonuçlar verir. 

İletişim: Mitomani tedavisi orta, uzun vadeli bir iştir. Hastanın terapistine güvenmesi gerekir. Hem psikiyatrist hemde yakın aile bireyleri sabır, şefkat ve azim göstermelidirler.

İlaç tedavisi

Yalan Söyleme Hastalığı (Mitomani) Kimlerde Görülür?

Yalan söyleme hastalığı, bilimsel literatürde "mitomani" olarak adlandırılan bir psikiyatrik bozukluktur ve genellikle çeşitli faktörlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Ancak, bu durumla ilgili kesin nedenler henüz tam olarak belirlenmemiştir. Bununla birlilkte yalan söyleme hastalığı belirli risk faktörleri ve özelliklere sahip kişilerde daha yaygın olabilir. Bu durumlardan bazıları şu şekildedir:

• Psikiyatrik Bozukluklar: Yalan hastalığı, bazen diğer psikiyatrik bozukluklarla birlikte görülebilir. Özellikle histrionik, narsistik veya antisosyal kişilik bozukluğu yalan söyleme eylemi ile ilişkili olabilir. Bu kişilik bozuklukları, bireyin sosyal etkileşimlerinde sorunlar yaşamasına ve yalan söylemeye eğilimli olmasına katkıda bulunabilir.
• Çocukluk ve Ergenlik Dönemi: Yalan Söyleme Hastalığı genellikle çocukluk veya ergenlik dönemlerinde başlar. Bu dönemde bireyler, dikkat çekme, kabul görme veya çeşitli sosyal avantajlar elde etme amacıyla yalan söyleme eğiliminde olabilirler.
• Aile ve Çevresel Faktörler: Aile ortamı ve çevresel faktörler, bireyin kişisel gelişiminde önemli bir rol oynar. Aile içindeki iletişim tarzı, çocuğun duygusal ihtiyaçlarını karşılama ve sosyal normlara uygun davranma becerilerini öğrenme süreçleri, yalan söyleme davranışını etkileyebilir.

• Stres ve Travma: Yalan söyleme hastalığı, yaşanan stresli olaylar veya travmatik deneyimlerle ilişkili olabilir. Bireyler, bu tür olaylara tepki olarak gerçekleri çarpıtarak veya uydurarak başa çıkma stratejisi olarak yalan söyleme eğiliminde bulunabilir.

Yalan söyleme hastalığı, bireyin sürekli ve kasıtlı olarak yalan söyleme eğiliminde olduğu bir psikiyatrik bozukluktur. Bu kompleks durumun etkili bir şekilde ele alınması ve tedavi edilmesi, bir uzman doktorun rehberliğinde gerçekleştirilen tedavi süreci ile mümkündür.

Yalan söyleme hastalığı tedavisinde bir doktordan destek almak; bilimsel temellere dayalı tedavi yöntemlerinin uygulanması, hastanın güvenli bir ortamda duygusal destek alması ve tedavi sürecinin etkin bir şekilde yönetilmesi açısından büyük önem taşır. Doktor tarafından uygulanan tedavi hastanın daha sağlıklı bir yaşam tarzına ve sosyal ilişkilere ulaşmasına katkı sağlayabilir.

Siz de ‘’mitomanik ne demek?’’ sorusu hakkında daha detaylı ve doğru bilgi sahibi olmak istiyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvurmayı ihmal etmeyin.

Adli Yönden Mitomani

Yalan söylediği saptanan sanığın normal bir yalancı mı mitomani hastası mı tespit edilmesi gerekir. Bireyin davranışları üzerinde kontrol sahibi olup olmadığı çok önemlidir. Mitomani hastaları arasında hırsızlık, dolandırıcılık ve intihal gibi suçlara karışanlar vardır.

Yakın çevrenizde yukarıda anlattığım özellikleri gösteren insanlar varsa bir psikiyatriste görüşmesini sağlayınız. beraber olduğunuz insanda bu belirtileri görüyorsanız onu terapi esnasında yalnız bırakmayınız, sabırlı ve anlayışlı olunuz. Sağlıklı günler dileriz.

Sıkça Sorulan Sorular

Mitomani Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Yalan söyleme hastalığı, kişinin sık sık yalanlar söylemesi ve gerçek dışı hikayeler uydurması durumudur. Mitomaninin devam etmesi, kişinin çevresindeki insanlar tarafından güvensiz ve uzak durulan biri olarak algılanmasına neden olur. Bu durum, sosyal izolasyona ve ilişki sorunlarına yol açabilir.

Mitomani Testi Nasıl Yapılır?

Mitomani, yalan söyleme hastalığı olarak bilinir ve tanısı genellikle klinik değerlendirmeyle konur. Bu tür bir durumu belirlemek için spesifik bir "mitomani testi" bulunmamaktadır. Mitomani, bir psikiyatrist, psikolog veya diğer mental sağlık profesyonelleri tarafından detaylı bir değerlendirme ile teşhis edilir.

Mitomani Ne Demek?

Mitomani, kişinin sürekli olarak yalan söyleme eğiliminde olduğu bir psikiyatrik bozukluktur. Bu durum, kişinin gerçeğe aykırı hikayeler uydurması, olayları çarpıtması ve düzenli olarak başkalarını kandırmasıyla karakterizedir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.