TSH yani tiroit stimülan hormon, hipofiz bezinden salgılanır. Kan dolaşımıyla tiroit bezine gelir ve bezin uyarılmasını sağlar. Sonraki aşamada tiroit bezinden tiroit hormonları serbest kalır ve fonksiyonlarını yerine getirmek adına vücudun her yerine dağılırlar. Tiroit hormonları T3 (triiyodotironin) ve T4 (tiroksin) olarak 2 çeşittir. Vücutta T4 formu daha fazla bulunmaktadır.  

Tiroit hormonlarının üretimi için iyot gereklidir. Vücutta hormon salgılayan diğer organ ve bezler içerisinde hormon sentezi için iyoda ihtiyacı olan tek bez tiroittir. İyot alımı çeşitli gıdalar ve özellikle sofra tuzu tüketimi ile gerçekleşir. Günlük iyot gereksiniminin %10’u ise içme suyundan sağlanır. Tüketimi sonrasında iyot, ince bağırsaklardan emilir ve üretilecek tiroit hormonlarının yapısına katılmak üzere tiroit bezine ulaşır.

Tiroit bezinden salgılanan T3 ve T4 vücutta birçok metabolik düzenlemede görev alır. Bebeklik döneminde zeka gelişimi ve büyüme için tiroit hormonları gereklidir. Yetişkin bireylerde tiroit hormon seviyelerinin düşük olması sonucu metabolizma yavaşlar, kilo alımı artar ve kişinin kan dolaşımında yer alan yağ yapıdaki moleküllerde artış meydana gelir. Aynı zamanda aşırı uykululuk hali tipiktir. Tiroit hormonlarının eksikliği seksüel fonksiyonlar üzerine de olumsuz etki yapar ve her iki cinsiyet için libido kaybına yol açar. 

Tiroit hormonlarının fazlalığında da libido kaybı yani cinsel isteksizlik görülebilir. Tiroit hormonlarının fazlalığı çocukluk döneminde gerçekleşirse, büyüme kıkırdaklarının erken kapanmasına bağlı olarak kısa boyluluk meydana gelir, yetişkinlerde ise hızlı kilo verme, sıcağa tahammülün azalması, aşırı terleme, oksijen ihtiyacında artma, kalbin hızlanması, aşırı sinirlilik ve kaygıda artış gibi belirtiler ile kendini gösterir.

TSH Nedir?

TSH hipofiz besinin ön kısmındaki hücrelerden salgılanan glikoprotein yapıda bir hormondur. Tiroit bezindeki hücrelerin gelişimini kontrol eder. Aynı zamanda T3-T4 hormonlarının yapım ve salınmasındaki biyokimyasal olaylar için düzenleyici etki yapar. Tiroit hastalıklarının tanısı için TSH düzeyi tayini önemlidir. 

Hipofizin tiroit bezinin çalışmasını uyarması gibi hipofizden TSH üretimini kontrol eden, hipotalamus adında bir üst merkez vardır. Hipotalamustan salgılanan TRH (TSH salgılatıcı hormon), hipofize ulaştığında TSH’ın yapımını ve salınmasını uyarır.

TSH düzeyleri, gün içerisinde belirli bir ritim içinde değişiklikler gösterir. Sağlık sorunu bulunmayan bir bireyde uyku saatine yakın yükselmeye başlar, sabahın erken saatlerinde TSH düzeyi maksimum seviyeye ulaşır. İlerleyen saatlerde düşmeye başlayan TSH düzeyi, öğle vakti minimum seviyeye gelir.

Normal TSH Değeri Kaçtır?

Kandaki TSH için normal kabul edilen değerler 0.35-4.5 mU/ml arasındadır. Genç bireylerde üst sınır değeri olan 4.5 mU/ml, 2.5 mU/ml değerine düşer. Yaş ilerledikçe TSH düzeyi, insan yapısı gereği yükselmektedir.

TSH Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

TSH düzeyi yüksek iken kandaki tiroit hormon düzeylerinin düşük olması bezin uyarılmasına rağmen fonksiyonlarını yerine getiremediğini gösterir. Hipotiroidi olarak adlandırılan bu durumda bütün vücut etkilenir ve metabolizma yavaşlar.

Başlangıç aşamasında belirgin bir bulgu vermeden ilerleyen hastalık zaman içerisinde, obezite, eklem ağrıları, kısırlık ya da kalp hastalıklarına zemin hazırlar. Depresyon ve hafızanın zayıflaması gibi nörolojik semptomlara yol açabileceği gibi saçlarda zayıflama ve kadınlarda adet dönemlerinde değişikliklere neden olabilir.

Çeşitli nedenlerle bu durum ortaya çıkabilir: 

•    Hashimato tirioditi

•    Tiroit cerrahisi

•    Radyoaktif iyot veya boyuna radyasyon tedavisi sonrası

•    Bazı durumlarda hamilelik sonrasında görülen postpartum tiroitit

•    Virüslere bağlı hastalıklar sonucu

Uzun süre tanı ve tedavi almayan hipotiroidi hastalarında nadir de olsa hayatı tehdit edici bir durum olan miksödem tablosu ortaya çıkabilir. Bu tabloda sıvı toplanması özellikle deri, kalp kası ve çizgili kaslarda belirgindir. 

TSH Yüksekliğinde Tedavi Nasıldır?

TSH’ın yüksek olduğu hipotiroidi, çok sık karşılaşılan bir durumdur. Belirti ve bulguların varlığı durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması önemlidir. Gerekli tedavi aile hekimleri, iç hastalıkları uzmanları veya endokrinoloji uzmanları tarafından sağlanır.

TSH düzeyinin 10mU/ml ve üzeri olduğu kişilerde mutlaka tedavi gereklidir. Hem TSH düzeylerinin baskılanması hem de doğru şekilde fonksiyon gösteremeyen tiroit bezinin vücut için gerekli hormonların sağlanması adına hastalara dışarıdan hormon takviyesi sağlanır.

TSH Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Hipofizden salgılanan TSH miktarının azlığı, tiroit bezinin aşırı fonksiyon göstermesiyle TSH üretiminin baskılanmasına bağlı olarak gerçekleşebilir. Hipertroidi olarak adlandırılan bu durumda baskılanmış TSH’a ek olarak yüksek T4 ve T3 düzeyleri vardır. Fazla miktarda üretilen tiroit hormonlarına bağlı olarak metabolizma hızlanır. 

İştahta artış, kalp hızında yükselme ve sinirlilik gibi belirtiler ortaya çıkar. El ve parmaklarda titreme, terleme artışı, bağırsak hareketlerinde artış ve kas güçsüzlüğü eşlik edebilecek diğer belirtilerdir. Aynı zamanda aşırı çalışan tiroit bezinin büyümesi ile boyunda guatr olarak adlandırılan şişlik oluşabilir.

Fazla miktarda tiroit hormonu sentezlenmesi sonucu TSH düşüklüğüne neden olan durumların en sık karşılaşılanları: 

•    Graves hastalığı

•    Tiroit nodülleri

•    Fazla miktarda iyot tüketimi

Graves hastalığında kişinin kendi bağışıklık sisteminin tiroit bezine saldırması sonucu tiroit bezi çok fazla miktarda hormon üretir. Ailesel bir hastalıktır. Hipertroidinin en sık nedenidir. Tiroit belirtilerine ek olarak hasta kişilerde çeşitli göz bulguları da ortaya çıkar. Gözlerde kuruluk, batma hissi, ışıktan rahatsız olmak, çift görme ve gözün arkasında basınç hissi, en sık görülen göz yakınmalarıdır.

Tiroit bezinde büyüyen hücre grupları, nodüller oluşturarak vücudun ihtiyacından fazla tiroit hormonu üretmesine neden olur.

Gıdalar ya da çeşitli ilaçlara bağlı olarak iyot alımının arttığı durumlarda tiroit bezi aşırı fonksiyon göstererek hipertiroidiye neden olabilir.

Aşırı miktarda tiroit hormonunun kan dolaşımında yer alması sonucu tirotoksikoz olarak adlandırılan klinik ortaya çıkar. Hipertrioidi bulgularının abartılı halidir. Yüksek ateş, anormal derecede hızlı kalp atımları ve bilişsel işlevlerde bozukluklar oluşur. Ölümcül seyredebileceği için hızlı tanı ve tedavisi önemlidir.

TSH düşüklüğü aynı zamanda herhangi bir nedenin hipofiz bezinde hasara yol açması sonucu ortaya çıkabilir.  Hipofizin harabiyeti sonrası TSH salgılanamaması sonucu tiroit bezinin uyarımı gerçekleşmez ve böyle durumlarda hipertiroidi yerine hipotiroidi bulguları ortaya çıkar.

Yüksek Tiroid Nedir?

Tiroid uyarısı hormon olarak bilinen TSH, endokrin bezin yetersiz çalışmasıyla yükselebilir. Diğer bir taraftan, tiroksin hormonuyla bağlantılı T3 ve T4 hormonu kanda yeterli düzeyde olmadığında salgı sistemi negatif etkilenebilir.

Hipofiz bezinden uyarılan bu hormonlar farklı nedenlere bağlı olarak ilgili endokrin bezin gereğinden fazla çalışmasını neden olur, sonrasında zamanla bezin büyüyerek guatr olarak bilinen hastalığın oluşmasına sebebiyet verir.

Bu bilgiler doğrultusunda, kişinin rahatsızlığı otoimmun hastalıklara, hipofiz adenom ve tümörlerine, iyot eksikliğine, genetik ve çevresel faktörlere bağlı olarak gelişebilir. Genel olarak, yapılan çalışmalarda kadınlarda erkeklere göre daha fazla görülen rahatsızlık kadınlarda yüksek tiroidin zararlarının ön plana çıkmasına da neden olur.

TSH hormon yüksekliği kan tahlili ile tespit edilebilirken yetişkinlerde ortalama üst referans değeri 4-4,5 uIU/mL arasında değişkenlik gösterir. Eğer, kan tahlilinde bulgular 3.9 uIU/mL ve üzeri çıkarsa tiroid yüksekliğinden şüphelenir, böylece kişinin tiroid yüksekliği belirtileri gözden geçirilerek tam teşhis konulabilir.

Ayrıca, yüksek tiroidin zararlarının yok edilebilmesi için tiroid yüksekliği belirtileri dahiliye uzmanı tarafından detaylıca değerlendirilmesi gerekir.

Buna istinaden, tiroid yüksekliği belirtileri aşağıdaki gibi listelenebilir:

• Ciddi bir yorgunluk hali ve halsizlik
• Kilo alma eğiliminin artması
• Soluk bir cilt ve cildin kuruması
• Göz etrafında ödem ve şişkinlik
• Uyku problemi, depresyon ve sinirlilik hali
• Saçların canlı formunun kaybedilmesi ve saç dökülmesi
• Regl döngüsünde gecikmeler ve kısırlık durumu
• Libido düşüklüğü ve cinsel isteksizlik
• Bazı vitaminlerin ve minerellerin emiliminde problem
• Unutkanlık ve kekemelik sorunları
• Tırnakların matlaşması ve kolay kırılması
• Sıcak ve soğuk ısıl dengenin bozulması ile üşüme eğilimi

gibi belirtilerle ortaya çıkan yüksek tiroidin zararları fiziksel muayenede en güçlü belirteçler arasında yer alır. Bunun yanında, bebeklerde rahatsızlık görülürse erken dönemde düşük ateş, göbek fıtığı, iştahsızlık, ağlama nöbetleri, yüz şişkinlikleri, yemek sırasında boğulma tehlikesi yaşaması oldukça önemli belirtiler arasında yer alır.

Yüksek Tiroidin Zararları Nelerdir?

Tiroid yüksekliği vücudu hücre düzeyinde etkileyerek organların işleyişinde bozulmaya neden olabilir. Yüksek tiroidin zararları aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:

• TSH hormonun fazla üretilmesi öncelikle kalp ve damar hastalıklarına zemin hazırlayabilir. Endokrin bezin yetmezliği ve hormonların yükselmesi kalp performansını yavaşlatarak nabzın düşmesine neden olabilir. Bunun yanında, kolestrolde de yükseliş meydana gelir. Kalp atımının bozulması ve trigliserit seviyesinin damarlarda birikmesi başta damar sertleşmesi ile beraber damar tıkanıklığı ve kalp krizi riskini tetikleyebilir. Ek olarak konjestif kalp yetmezliği, atrial fibrilasyon, sistolik yüksek tansiyon gibi hastalıklara da zemin hazırlayabilir.
• Cilt, saç ve tırnak dokularının bozulmasına neden olması tırnakların keratin tabakasının zayıflayarak beyaz lekeler oluşmasıyla ve kırılmasıyla sonuçlanabilir. Ayrıca, DHT olarak bilinen hatalı testosteronun kadınlarda hormonal olarak yükselmesi kronik erkek tipi saç dökülmesine neden olur, saçların saç köklerini zayıflaması ciddi saç kaybının yaşanmasını beraberinde getirir.
• Enerji metabolizmasının yavaşlaması bağırsak hareketlerini güçleştirir ve kabızlık semptomlarının görülmesiyle sonuçlanır. Bu doğrultuda, kabızlığı yoğun yaşayan hastalar tedavi edilmezse hemoroid başta olmak üzere ilerleyen süreçte rektum ve kolon kanseri riski ile karşı karşıya kalabilirler. Yağ yakımı potansiyelinin de vücutta düşmesi insülin direnci, diyabet,obezite gibi hastalıkları tetikleyebilir. Ayrıca, su-minarel dengesini etkileyen rahatsızlık vücutta ödemi de tetikleyebilir.
• Bağırsaklarda mikro ve makro moleküllerin emilimlerini azaltan ya da bloke eden rahatsızlık aynı zamanda B12, D3, demir, magnezyum, selenyum, kalsiyum gibi yararlı maddelerin vücutta miktarlarını düşürebilir. Böylece pernisyöz anemi, kansızlığa bağlı vücutta oksijen seviyesinin azalması, kemiklerin zayıflamasına bağlı osteoporoz, kas ve eklemlerde eğrilme ve ağrılar, bağışıklığın düşmesi gibi problemler gözlemlenebilir.

• Haşimato gibi otoimmun bir hastalıkla beraber endokrin bez yetersizliği görülmüşse iltihaplanma ve bağışıklık sisteminin dengesiz çalışması vücutta enfeksiyon riskini yükseltebilir.

Erkeklerde Yüksek Tiroidin Zararları

Erkeklerde yüksek tiroidin zararları başlıca testisleri ve sperm üretimini etkileyerek kısırlık problemlerini ortaya çıkarabilir. Bu kapsamda, erkeklerde yüksek tiroidin zararları aşağıdaki gibi belirtilebilir:

• Erkeklerde kadın tipi meme büyümesi olarak bilinen jinekomasti (aşırı meme gelişimi) rahatsızlığı gözlemlenebilir.
• Cinsel isteksizlikle beraber erektil disfonksiyonların gözlemlenmesi sperm üretimini düşürmeye ve sperm hareketliliğini azaltmaya sebep olabilir.

Kadınlarda Yüksek Tiroidin Zararları

Kadınlarda yüksek tiroidin zararları aşağıdaki gibi listelenebilir:

• Kişinin kadınlık hormonlarından östrojen ve progesteron gibi salgılar dengede olsa da TSH hormonunda bozukluk adet düzensizliği oluşturabilir. Böylece, kişinin yumurtlama fonksiyonları bozularak kısırlık problemi belirgin hale gelebilir. Üreme işlevi azalan kişinin çocuk sahibi olamama riski ile karşı karşıya kalır.
• Kişinin adet düzensizliği ile döngüyü sağlayamaması vücutta sinirlilik hali, ödem, karın şişkinliği, kasıklarda şiddetli ağrı, terleme, vücut ısının yükselmesi, sivilce oluşumu gibi sorunlara davetiye çıkarabilir.

Bebeklerde Yüksek Tiroidin Zararları 

Bebeklerde yüksek tiroidin zararları çoğunlukla hamileyken annenin tiroid hastalıkları geçirmesine dayanır. Diğer bir yandan, bebek dünyaya geldikten sonra annede bu tarz bir hastalık yokken dahi hipo ya da hiper tiroidi bebekte gelişebilir. Ayrıca, endokrin bezde nodül veya kist oluşumu bebekte gözlemlenebilir.

Bunun yanında, bebekte endokrin bez gelişmeyebilir (tiroid aplazisi) ya da boyun bölgesinde bulunan bez yanlış yere yerleşebilir (ektopik tiroid). Tüm sebeplere dayanan bebeklerde yüksek tiroidin zararları aşağıdaki gibi listelenebilir:

• TSH hormonu yüksekliği ve bezin yetersiz çalışması bebeklerde fiziksel ve zeka geriliği oluşturabilir.
• Büyüme ve gelişme geriliği oluşurken asimetrik cücelik ortaya çıkabilir.

Bebeklerde erken teşhis oldukça önemlidir, eğer geç kalınırsa vücut iskelet sistemi ve IQ düzeyi öncelikle etkilenir.

Gebelikte Yüksek Tiroidin Zararları 

Gebelikte yüksek tiroidin zararları arasında fetüsün gelişimini olumsuz etkilemesi vardır. Genetik faktörlerden kaynaklı hastalığın görülme riski artarken radyasyona maruz kalınması ya da iyot eksikliği süreci tetikleyebilir. Burada önemli olan nokta, hastalığın semptomlarının hamilelik belirtileri ile karıştırılarak geç teşhis edilmesine neden olabilir. Gebelikte yüksek tiroidin zararları aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Gebelikte annenin hormon bozukluğundan dolayı metabolizma yavaşlaması ile başlıca semptomlar gözlemlenir.
• Anne adayında hastalık hamileliğin ilk 3 ayında oluşmuşsa fetüs gelişimi negatif etkilenerek kalıcı hasarlar bebekte oluşabilir.

TSH Düşüklüğü ile Seyreden Hastalıklarda Tedavi Nasıldır? 

Çeşitli hastalıklarla birlikte görülen tiroit hormonlarının aşırı sentezi ile TSH’ın baskılanması durumunda, hangi tedavinin uygulanacağının kararı altta yatan nedenin tespiti ile gerçekleşir. 

Tiroit bezinin vücuttaki konumu gereğince aşırı büyümesi halinde çevresinde yer alan yemek borusu, soluk borusu ve ses telleri gibi yapılara bası yapabilir. Aynı zamanda aşırı büyümüş bir bez kötü bir kozmektik görünüme neden olabilir. Bası semptomları ve kötü kozmetik görünüme ek olarak, hipertiroidizm ve kanser şüphesi cerrahi tedavi seçimine yönlendiren nedenler arasındadır.

Cerrahi tedavi seçeneğine ek olarak, anti tiroit ilaçlar ve radyoaktif iyot tedavisi  temel tedavi yöntemleri arasındadır. Yöntemlerden hangisinin uygulanacağına, hastanın özelliklerine bağlı olarak, başvurduğu sağlık kuruluşunda tedavisini yönlendiren hekim ile birlikte karar verilmesi gereklidir.

TSH ve tiroit hormonlarının seviyelerindeki değişiklikler sonucu meydana gelen belirti ve bulguları vücudunuzda gözlemlemeniz halinde, sağlık kuruluşlarında muayene ve kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin. 

Sıkça Sorulan Sorular 

YÜKSEK TİROİDİN ZARARLARINDAN NASIL KORUNULABİLİR? 

Alanında uzman bir dahiliye uzmanı kontrolünde teşhis koyularak ilaç tedavisi ile hormon düzeyi dengelenebilir. Eğer, hormon bozukluğuna neden olan durum tümör varlığına dayalı ise cerrahi bir müdahale ile tedavi yürütülebilir.

YÜKSEK TİROİDİN ZARARLARI KRONİK HASTALIKLARA NEDEN OLABİLİR Mİ?

Kronik hastalıkları doğrudan etkileyen bir hastalık olduğu ifade edilebilir. Özellikle, kalp-damar hastalıkları, bağırsak hareketlerinin azalmasına bağlı hastalıklar ve enerji üretimi bozulduğu için tüm organ performansları düşebilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.