Yetişkinlerde ve çocuklarda sıkça görülen tırnak yeme hastalığı, tıp dilinde onikofaji olarak tanımlanır. Tırnak yeme hastalığı, dürtü kontrol bozuklukları içinde yer alır. Kişinin çoğunlukla stres ve baskı altındayken yaptığı bu eylem, genellikle 3-4 yaşlarından sonra başlar. Sinirli kişiliğe sahip çocuklarda tırnak yeme, dişlerin çıkmaya başladığı dönemde de başlayabilir.

Her üç çocuktan birinde görülen tırnak yeme hastalığı, erken ergenlik dönemine kadar sürebileceği gibi ergenlik döneminde de başlayabilir. Yapılan çalışmalar, ergenlik döneminde tırnak yeme alışkanlığının toplam ergen nüfusunun %40'ında görüldüğünü gösterir. Çoğunlukla endişe, kaygı, korku ve öfke gibi nedenlerle başlayan tırnak yeme hastalığının ergenlik döneminde artış göstermesinin sebebi, çevreden onay görememeleri olarak gösterilebilir.

Ancak bazı çocuklarda tırnak yeme, tamamen ebeveynlerin taklit edilmesiyle de başlayabilir. Tırnak yiyen anne ve babaların çocukları, onları taklit ederek tırnak yemeye başlar. Bazı durumlarda tırnak yeme, tırnak koparma, tırnak çevresindeki derileri yeme, ayak tırnaklarını yeme ya da ayak tırnaklarını koparma şeklinde de görülebilir.

Tüm bunlar, sıkıntı, gerilim ya da saldırganlık duygularının baskılanmasına bağlı olarak görülebilir. Hastalık, baskıcı anne, baba ya da öğretmenin etkisinde kalan veya suçu kendinde arayan, öfkesini içinde yaşayan çocuklarda daha sık görülür. Temel olarak psikolojik problemlere bağlı olarak görüldüğü düşünülen tırnak yeme nedenleri hakkında ayrıntılara geçmeden önce tırnak yeme hastalığı nedir bunu iyi anlamak gerekir.

Tırnak Yeme Hastalığı Nedir?

Tırnak yeme, el tırnaklarının etrafındaki deriyi yeme, el ve ayak tırnaklarını koparma, kemirme ve ayak tırnaklarını yeme, çoğunlukla 3-4 yaşından itibaren başlayan bir tür davranış bozukluğu ya da dürtü kontrol bozukluğu olarak tanımlanabilir. Nadiren bebeklik döneminde, 5 aylıktan sonra da başlayabilen bu durum çocuğun, ebeveyninin sunduğu güvenli ortandan çıkıp yeni bir sosyal ve fiziksel çevreyle karşılaşmasına bağlı olarak görülür.

Farklı bir deyişle çocuk ilk kez kreşe gönderildiğinde ya da bakıcıya bırakıldığında kendisini güvende hissetmek veya rahatlamak için tırnak yemeye başlayabilir. Çocukluk döneminde başlayan bu davranış, ergenlik döneminde kişinin sosyal açıdan onay görmesiyle son bulabileceği gibi yetişkinlik döneminde de devam edebilir. Tırnak yemek önemli bir sorun olarak görülse de bu durum aslında kişinin, olaylar karşısında hissettiği duygu ve düşüncelerle baş edebilmek için yaptığı bir davranıştır.

Tıp dilinde onikofaji olarak tanımlanan tırnak yeme hastalığı, kişinin tırnak yeme ile ilgili dürtüsünü kontrol edemediği bir alışkanlık olarak da tanımlanabilir. Tırnak yemek, çoğunlukla psikolojik travmaların sonucunda başlasa da tırnaklarını yiyen anne ya da babaların çocukları, yalnızca ebeveynini taklit ederek tırnaklarını yemeye başlayabilir. Tırnak yeme alışkanlığının ardında yatan diğer sebepler arasında, mükemmeliyetçi kişilik, sabırsızlık, hayal kırıklığı ve stres gösterilebilir.

Bu tip durumlara tepki olarak başlayabilen tırnak yeme alışkanlığı, sonraları bilinçsizce yapılan bir davranış hâline dönüşür. Tırnak yeme alışkanlığı çocuklarda yaklaşık %33, ergenlerde %40 oranındayken yetişkinler arasında çok daha yaygın olarak görülür. Sosyal işlevi olmayan tekrarlayıcı davranışlar olarak da tanımlanan tırnak yeme alışkanlığı, kaygı azaltıcı etkisi nedeniyle devam ettirilir.

Tırnak Yeme (Onikofaji) Hangi Yaşlarda Ortaya Çıkar? 

Bireyin genelde  ve baskı altındayken yaptığı bu eylem, genellikle 3-4 yaşlarından sonra başlar. Sinirli bir kişiliğe sahip çocuklarda tırnak yeme, dişlerin çıkmaya başladığı dönemde başlayabilir. Her üç çocuktan birinde tırnak yeme hastalığı görülmektedir. 

Ayrıca tırnak yeme hastalığı ergenlik döneminde de başladığı sık sık görülmektedir. Yapılan araştırmalara göre ergenlik döneminde tırnak yeme alışkanlığı geliştiren bireyler toplam ergen nüfusunun %40’ını oluşturur. Çok nadir durumlarda da olsa yetişkinlerde de ruhsal sebeplerle aniden tırnak yeme eylemi başlayabilir.

Çocuklarda Tırnak Yeme Hastalığı

Yetişkinlerde tırnak yeme hastalığı büyük oranda çocukluk döneminde başlar. Bazı kişilerde bu alışkanlık yerini, dudak yeme, saç kıvırma, burun çekme, kalem kemirme gibi alışkanlıklara evrilebilir. Çocuklarda ise onikofaji, pek çok farklı nedenden ortaya çıkabilir. Ailenin sıkça çocuğu tırnak yememe konusunda uyarması, bu davranışın bırakılması yerine artmasına yol açabilir. Hatta bu durum çocuğun diğer kişilerin yanındayken ellerini yumruk şeklinde yaparak parmak ve tırnaklarını gizlemesine yol açabilir.

Çocuk, zamanla ellerini ön planda kullanması gereken eylemlerden kaçınmaya başlar. Havuz ve denize girmeye çekinebilir. Bu yüzden ailenin yaptığı cezalandırma, dalga geçme, utandırma, tenkit ve tehdit etme gibi davranışlar çocuğun, tırnak yemeye başlamasına neden olan stres, çaresizlik, endişe ve hayal kırıklığı gibi faktörlerin artmasına yol açar.

Bu yüzden, özellikle tırnak yeme hastalığının başlangıç döneminde ailenin bu durumu görmezden gelmesi ve çocuğun elini kullanması gereken aktivitelere yönlendirerek onu bu alışkanlıktan vazgeçirmeye çalışması son derece önemlidir. Tırnak yeme, alışkanlığa dönüşmüşse çocuğun neden hoşnutsuzluk duyduğu araştırılmalı ve altta yatan sebebin ortadan kaldırılması son derece önemlidir.

Çocuk, stres, korku, endişe ve kaygıdan uzak tutulmalıdır. Azarlama, küçük düşürme, eleştirme ve cezalandırma gibi eylemlerden kaçınılmalıdır. Bunlar yerine çocuğa bunun bir alışkanlık olduğu, kendisinin istemesi durumunda bırakabileceği yönünde telkinde bulunulmalıdır.

Tırnak Yeme Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

Tırnak yeme, halk arasında bir tür güvensizlik belirtisi olarak görülse de tırnak yeme sebepleri oldukça geniş bir yelpazede yer alır.

Kişinin duygu durumundaki değişikliğe verdiği tepki olarak başladığı düşünülen tırnak yeme alışkanlığının temel nedeni kesin olarak bilinmese de yapılan çalışmalar aşağıda sıralanan nedenler üzerinde yoğunlaşmıştır:

• Bebeklik Dönemi: Bebekliğin 5. ayından sonra başlayan tırnak yeme alışkanlığı çoğunlukla parmak emme ile başlayabilir.
• Öğrenilmiş Davranış: Anne ve babası tırnak yiyen çocuklar, ebeveynin bu davranışını taklit ederek tırnaklarını yiyebilir.
• Genetik Faktör: Duygu durumundaki ani değişimler, kaygı bozuklukları ve anksiyeteye bağlı olarak görülen tırnak yeme hastalığı, bu gibi rahatsızlıkların genetik geçişi ile bağlantılı olabilir.
• Psikolojik Nedenler: Kişinin yaşadığı, gerilim, kaygı, üzüntü, korku, öfke ve sıkıntı gibi duygular, tırnak yeme hastalığına neden olabilir. Kişinin sosyal ve fiziksel çevresindeki ani değişim, kişinin kendini güvensiz hissetmesine yol açabilir. Kişi bu durumla tırnak yiyerek baş edebiliyor olabilir. Ailenin otoriter ve baskıcı olması, çocuğun eleştirilmekten ve cezalandırılmaktan duyduğu kaygı, aile içinde değersiz hissetme, ilgi ve sevgiden yoksun geçen çocukluk dönemi, iletişim problemleri de tırnak yeme alışkanlığına yol açabilir. Zihinsel gerilik, gelişimsel bozukluklar, tik, obsesif kompulsif kişilik bozukluğu, majör depresyon, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve enürezis olarak bilinen altını ıslatma gibi nedenler de tırnak yeme hastalığına yol açabilir.

Tırnak Yemenin Zararları Nelerdir?

Onikofaji olarak tanımlanan tırnak yeme hastalığı, parmak, tırnak ve tırnak etrafındaki dokunun hasarlanmasına dolayısıyla zaman içinde şekil bozukluğuna yol açabilir. Tırnak ve çevresindeki dokunun kötü görünmesi, kişinin kendisini kötü hissetmesine, kaygılanmasına, öz güveninin azalmasına neden olarak sosyal hayatını olumsuz anlamda etkileyebilir.

Uzun dönemde tırnak yatakları zarar görerek tırnak düşebilir. Tırnak yiyen kişinin tırnaklarını yutması durumunda, mide enfeksiyonu gibi rahatsızlıklar görülebilir. Tırnakların sürekli olarak ağız ile temasına bağlı olarak pek çok enfeksiyon hastalığı oluşabilir. Çene ekleminde ve diş yapısında bozulmalar olabilir. Maloklüzyon olarak bilinen çenenin normal şekilde kapanmaması gibi durumlar gelişebilir.

Tırnak Yemenin (Onikofaji) Önüne Geçmek Mümkün mü? Neler Yapılmalı? 

3-4 yaşlarına kadar bu davranışın anne ve baba tarafından görmezden gelinmesinde bir sakınca yoktur.

Ancak daha sonra bu davranışın devam etmesi halinde:

• Çocuğun nelerden dolayı gergin ve hoşnutsuz hissettiği konular iyice araştırılmalı. 
• Bu alışkanlıktan vazgeçirmek için azarlamak, korkutmak, ceza gibi zorlayıcı yöntemler yerine daha açık iletişim kurulmalı. Bu tarz davranışlar oldukça yaralayıcı olabilir. Hatta hastalığın evrilip daha ağır duygusal problemler olarak karşımıza çıkmasına neden olabilir. 
• Çocuğun korku ve kaygı duyduğu durumlar tespit edilip uzak tutulmalıdır. 
• Çocukların ilgisi doğru bir iletişimle başka yöne çekilebilir. Çiğneme oyuncakları veya çocuklar için sağlıklı atıştırmalıklarla ağzını meşgul etmek, tırnak yemenin yerine geçebilecek bir etkinlik olabilir. 
• Çocuk asla davranışı bırakması için zorlanmamalıdır. Zorlama davranışı daha da şiddetlendirebilir.

Tırnak Yeme Zararlarının Önüne Geçmek İçin Yöntemler 

Tırnak yeme bir güvensizlik belirtisi olarak kabul edilebilir. Aile içinde aşırı baskı ve otoriter bir eğitim yönteminin tercih edilmesi, çocuğun sürekli azarlanması ve bu sebepten özgüveninin düşürülmesi, kıskançlık, ilgisizlik ve sevgi göstermeme başlıca nedenleridir. 

Anne ve babanın arasındaki iletişim ve yaşam tarzları önemli bir etkendir.

Anne baba arasındaki iletişim sorunları, sürekli kaygılı olmaları ve buna bağlı olarak çocuğun aşırı derecede koruyup kollanması, çocuklar arasında yapılan ayrım, çocukların birbirleriyle olan ilişkilerindeki sorunlar (akran zorbalığı gibi) çocuklarda duygusal sorunlara neden olur. 

Tırnak yeme aynı zamanda taklit yoluyla da başlayan bir hastalıktır. Ailede veya yakın çevrede bir bireyin tırnak yemesi çocuğun da ilgisini çekmesine ve aynı davranışı geliştirmesine sebep olabilmektedir.

Tırnak yeme davranışının devam ettiği gözlemlendiğinde ise öncellikle ailede tırnak yiyen bir büyüğün olup olmadığı araştırılmalıdır, çocukların her konuda çevresindekileri rol model alacağı ve taklit edeceği bilinmelidir.

Çocuğu tedirgin eden herhangi bir olay ve çevrede onun için rahatsızlık verecek herhangi bir durum bu davranışı göstermesine sebep olur. 

Ebeveynleri tarafından yeterince ilgi ve sevgi görmeyen, aşırı baskı altında tutulan, kurallar altında ezilen, azarlanan, fiziki şiddet gören çocuklarda görüldüğü gibi, çalışmayan annenin sonradan iş hayatına başlayarak çocukların bakıcıya verilmesi de neden olabilir.

Ayrıca bakıcı değişimi, bakıcıdan memnun olunmaması, anne baba ayrılığı, aileye yeni bir kardeş katılımı, kardeşler arası şiddet ve kıskançlık, sevilen birinin hastalanması hastaneye yatması ya da ölümü gibi sebepler de çocuklarda tırnak yemeye yol açabilir. 

Tırnak Yeme Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Tırnak yeme tedavisi için ilk adım, erken dönemde çocuğun tırnak yeme alışkanlığının görmezden gelinmesidir. Erken dönemde başlayan onikofaji vakalarında tırnak yiyen çocuğu, ellerini kullanması gereken farklı eylemlere yönlendirmek ve kesinlikle uyarıda bulunmamak gerekir.

Ancak tırnak yeme alışkanlığa dönüşürse öncelikle bu davranışın altında yatan nedenler araştırılmalıdır. Odağın ortadan kaldırılmasıyla ve pozitif motivasyonla bu durum, tamamen ortadan kaldırılabilir. Yetişkinlerde ise motivasyon son derece önemlidir. Can sıkıntısı, kaygı ve stres gibi duygusal ve fiziksel tetikleyicilerin ortadan kaldırılması, tırnakların kısa tutulması, düzenli manikür yaptırılması alışkanlığın bırakılmasında faydalıdır.

Ayrıca acı oje kullanımı da tırnak yeme alışkanlığının bırakılmasına yardımcı olabilir. Tüm bunlara rağmen tırnak yeme alışkanlığı devam ediyorsa, bilişsel ve davranışsal terapi yaklaşımları ile tırnak yeme hastalığı tedavi edilebilir.

Tırnak Yeme Zararları Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

TIRNAK YEME ALIŞKANLIĞI VİTAMİN EKSİKLİĞİNDEN KAYNAKLI OLABİLİR Mİ?

Tırnak yemek alışkanlığı vitamin eksikliği nedeni ile de oluşabilir. Özellikle B12 ve demir eksikliği olan kişilerde bu hastalık sıklıkla görülmektedir. 

YETİŞKİNLER TIRNAK YEMEYİ YEMEYİ NASIL BIRAKABİLİR?

Tırnak yemeyi bırakmanın farklı yöntemleri mevcuttur. Acı oje satın alabilir, düzenli tırnak bakımı yaptırabilirsiniz. Farklı oyalanma araçlarından yararlanabilirsiniz. Tüm bu seçenekleri denemeden önce bir psikiyatriye danışabilirsiniz.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.