El bileği kisti de denen ganglion kisti, bir eklem veya tendon (kası kemiğe bağlayan doku) üzerinde oluşan küçük bir sıvı kesesidir. Bu kesenin içinde kıvamlı, yapışkan, şeffaf ve jelimsi bir sıvı bulunur. Boyuta bağlı olarak, kistler sert veya süngerimsi hissedilebilir. Ganglion kistlerinin yaklaşık %50’si genellikle kendi kendine bir zaman sonra geçer. Geçmeyen ve ağrı yapan ganglion kistleri tedavi gerektirebilir. 

Ganglion kisti nedir?

Ganglion kistleri, bileklerin veya ellerin tendonları veya eklemleri boyunca sık gözlenen fakat kanserli olmayan şişliklerdir. Ganglion kistleri aynı zamanda ayakta ve ayak bileklerinde de oluşabilir. Şekilleri tipik olarak yuvarlak veya ovaldir. Ganglion kistleri çeşitli boyutlarda gözlenebilir. Küçük ganglion kistleri bezelye boyutunda olabilirken, daha büyük olanların çapı yaklaşık 2,5 santimetreyi bulabilir. Ganglion kistleri yakındaki bir sinire baskı yapacak konumda gelişirse ağrı hissedilebilir. Bazen de eklem hareketini engelleyecek şekilde gelişir. 

Ganglion kistinin içerisinde bulunan sıvı, eklemleri nemlendirmek ve kayganlaştırmak görevine sahip olan sinovyal sıvıya benzer. Fakat bu sıvıyla aralarında bazı biyokimyasal ve yoğunluk farklılıkları bulunur. Kist sıvısının içerisinde glukozamin, albumin, globulin ve hyaluronik asit gibi maddeler bulunur. 

Ganglion kistlerinin belirtileri nelerdir?

Ganglion kistleri sıklıkla aşağıda sıralanan özellikleri taşır:

• Konum: Ganglion kistleri en sık bilek veya elin tendonları veya eklemleri boyunca gelişir. Ganglion kistlerinin ikinci en yaygın konumu ise ayak bilekleri ve ayaklardır. Bununla beraber, kistler diğer eklemlerin yanında da ortaya çıkabilir.
• Şekil ve boyut: Ganglion kistleri yuvarlak veya oval şeklindedir ve genellikle çapı 2,5 cm’den daha fazla olmaz. Kistlerin bazıları hissedilemeyecek kadar küçüktür. Tekrarlanan bilek hareketleri yapmak kistin daha da büyümesine neden olabilir. 
• Ağrı: Ganglion kistleri genellikle ağrısızdır. Fakat bir kist sinire baskı yaparsa, boyutu küçük olsa bile ağrı, karıncalanma, uyuşukluk veya kas zayıflığına neden olabilir.

Ganglion kistleri neden oluşur?

Ganglion kistlerinin neden oluştuğuna dair tam bir açıklama henüz bulunmamıştır. Fakat bu konuyla ilgili olası teoriler geliştirilmiştir. Kist sıvısının kökeni tam olarak açıklanmamakla birlikte, en olası mekanizma, el bileğinin hareketiyle kistin içine pompalanan eklem içindeki sıvıdan geldiğidir. Aynı şekilde, kistin kendisinin oluşumu, sıvısınınki kadar esrarengizdir. En çok kabul edilen teorilerden biri kistin eklem kapsülünün basit bir fıtığı olduğudur.

Kimler ganglion kisti oluşturma riski altındadır?

Ganglion kisti oluşmasını doğrudan artırabilecek bir risk faktörü bulunmasa da aşağıdaki özelliklere sahip olan insanlarda ganglion kisti oluşma ihtimali daha yüksektir. 

• Cinsiyet ve yaş: Ganglion kistleri kadınlarda erkeklere oranla daha fazla gözlenir. Aynı zamanda sıklıkla 20 ila 40 yaşları arasında oluşmaktadır. Çok nadir olarak 10 yaşın altında çocuklarda da gözlendiği olmuştur.
• Osteoartrit: Tırnaklara yakın olan eklemlerde aşınma ve yıpranmaya sebep olan artritli kişiler, bu eklemlerin yakınında ganglion kistleri geliştirme riski altındadır.
• Eklem veya tendon yaralanması: Geçmişte yaşanan bir travma sonrasında hasar gören eklem veya tendonların ganglion kistleri geliştirme olasılığı daha yüksektir. 
• Meslek: Sürekli el bileğini kullanan mesleklere sahip olanlar tedavi olsalar da tekrar ganglion kisti geliştirme ihtimaline sahiptir. 

Ganglion kisti nasıl teşhis edilir?

Fizik muayene sırasında, doktorunuz hassasiyet veya rahatsızlığı test etmek için kiste basınç uygulayabilir. Katı bir kütle veya sıvı ile dolu olup olmadığını belirlemek için kist içerisine ışık tutabilir. Doktorunuz ayrıca, artrit veya tümör gibi diğer hastalıkları elemek için görüntüleme testleri (Röntgen, ultrason veya manyetik rezonans görüntüleme) önerebilir. Bu tetkikler ayrıca gizli kistleri de ortaya çıkarabilir. Ganglion kistini teşhis etmenin bir başka yolu da aspirasyondur. Bir ganglion kistinden elde edilen sıvı kıvamlı ve berrak (veya yarı saydam) olacaktır.

Ganglion kisti tedavisi nasıl olur?

Ganglion kistleri genellikle ağrısızdır ve tedavi gerektirmez. Doktorunuz “gözlemle ve bekle” yaklaşımı önerebilir. Bunun nedeni ganglion kistlerinin yaklaşık yarısının kendiliğinden kaybolmasıdır. Fakat kist ağrıya neden oluyorsa veya eklem hareketini engelliyorsa, doktorunuz şu 3 yöntemden birini önerebilir:

• İmmobilizasyon: Aktivite ganglion kistinin büyümesine neden olabileceğinden, bölgeyi geçici olarak bir destek veya atel ile hareketsiz hale getirmek işe yarayabilir. Kist küçülürken, sinirlerin üzerindeki baskı da azalacağından, ağrı azalır. Bununla beraber atelin uzun süre kullanılması kas zayıflamasına neden olur. Bu nedenle, doktorun tavsiye ettiği süreden daha uzun kullanılmaması gerekir. 
• Aspirasyon: Aspirasyon, genellikle hastanenin ya da polikliniğin ayakta tedavi bölümünde yapılır. Doktor gangliyonun içeriğini mümkün olduğunca çıkarmak için bir iğne ve şırınga kullanacaktır. Bölgeye bazen gangliyonun geri dönmesini önlemeye yardımcı olmak için bir doz steroid ilacı da enjekte edilir, ancak bunun geri dönüş riskini azalttığına dair net bir kanıt yoktur. İşlemden sonra cildinizdeki küçük delik üzerine bir bant yerleştirilir. Bu bant işlemden yaklaşık 6 saat sonra çıkarılabilir. Aspirasyon basit ve ağrısızdır ve hastaneden hemen ayrılabilirsiniz. Bu yaklaşım daha az girişim içerdiğinden ameliyattan daha önce önerilir. Ancak tüm gangliyon kistlerinin yaklaşık yarısı, bu tedaviden sonra geri gelir. Kist geri dönerse, ameliyat gerekli olabilir.
• Cerrahi müdahale: Bir ganglion kistini çıkarmak için iki cerrahi yol vardır. Açık cerrahi, cerrahın etkilenen eklem veya tendon bölgesi üzerinde genellikle yaklaşık 5 cm uzunluğunda orta büyüklükte bir kesi yaptığı bir işlemdir. Artroskopik cerrahi yönteminde ise küçük kesiler yapılarak bir kamera ile eklemin içine girilir ve bu bölgedeki bozukluk tedavi edilir. 

Her iki teknik de lokal anestezi ya da genel anestezi uygulanabilir. Seçim, gangliyonun nerede olduğuna, hangi anesteziyi tercih edeceğinize ve cerrahınızın tavsiyesine bağlıdır. Ameliyattan sonra cerrah kesikleri dikerek bir bandaj yerleştirir. Kesikler genellikle ağrılı değildir, ancak ameliyattan sonra herhangi bir rahatsızlık hissederseniz ağrı kesici reçetelenir. Kist, elinizden veya bileğinizden çıkarılmışsa, ilk birkaç gün boyunca askı takmanız gerekebilir. Askı, kolunuzu herhangi bir darbeden koruyabilir, şişliği ve rahatsızlığı azaltabilir. Eklemlerin esnek kalmasına yardımcı olmak için parmaklarınızı düzenli olarak hareket ettirmeniz gerekir. Bir ganglion kisti operasyonundan sonra ne kadar zaman izin almanız gerektiği işinize ve gangliyonun nerede olduğuna bağlıdır. İşiniz elinizi aktif olarak kullanmanızı gerektiriyorsa, izin almanız gerekebilir. Kendinizi hazır hissettiğinizde tekrar araba sürmeye başlayabilirsiniz.

Tedaviden önce evde neler yapılabilir?

Ağrıyı gidermek için, ibuprofen veya naproksen sodyum gibi reçetesiz bir ağrı kesici kullanılabilir. Bazı durumlarda, ayakkabıları veya bağlama şekillerini değiştirmek ayak bileklerindeki veya ayaklardaki ganglion kistleri kaynaklı ağrıyı hafifletebilir. Ganglion kistlerini bastırmak için kesinlikle ağır bir maddeyle üzerine vurmayın, bu kistin çevresindeki dokulara hasar verebilir. Ayrıca, bir iğneyle delerek kisti kendiniz patlatmaya ya da aspire etmeye çalışmayın. Bu şekilde etki elde edemeyeceğiniz gibi olası bir enfeksiyona da yol açabilirsiniz.

Sağlıklı günler dileriz.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.