Ağız ve vücut mukozasında beyaz plaklar halinde kendini gösteren lökoplaki, genellikle zararsız bir durum olarak değerlendirilse de bazı vakalarda ciddi sağlık sorunlarına işaret edebilir.

Özellikle ağız içi dokularında ortaya çıkan bu durum, zamanla kalınlaşarak daha belirgin hale gelebilir.

Çoğunlukla sigara kullanımı, alkol tüketimi ve ağız hijyenine dikkat edilmemesi gibi etkenlerle gözlemlenir.

Lökoplaki, genellikle ağız içinde, dil üzerinde ya da yanakların iç yüzeyinde ortaya çıkan, beyaz veya gri renge yakın plak benzeri bir doku değişikliğini ifade eder.

Bu plaklar, basit bir tahriş sonucu oluşabildiği gibi, farklı sağlık sorunlarıyla da ilişkili olabilir.

Her ne kadar çoğunlukla iyi huylu kabul edilse de, bazı durumlarda bu lezyonların altında daha ciddi süreçler yatabilir.

Tıp dilinde “leukoplakia” olarak geçen bu oluşumlar, bağışıklık sistemi zayıflıklarından sigara kullanımı gibi yaşam tarzı faktörlerine kadar çok çeşitli nedenlerle meydana gelebilir. Halk arasında “kronik tahriş” ya da “beyaz leke” olarak da adlandırılabilir. 

Lökoplaki Nedir?

Lökoplaki; ağız, dil, yanak içi, diş eti veya diğer mukoza bölgelerinde beyaz veya gri lezyonlarla kendini gösteren sağlık sorunudur. Çoğunlukla sürtünme, tahriş veya kronik irritasyona bağlı olarak gelişir. Bazı türleri zararsızken, bazıları kansere dönüşme riski taşıyabilir.

Ağız içindeki lökoplaki türleri şunlardır:

• Tüylü lökoplaki: Genellikle HIV/AIDS hastalarında görülür ve Epstein-Barr virüsü ile ilişkilidir.
• Geçmeyen lökoplaki: Tedaviye rağmen iyileşmeyen ve sürekli tekrarlayan lökoplaki türüdür.
• Dilde lökoplaki: Dil yüzeyinde beyaz plaklar şeklinde görülür ve bazı durumlarda hassasiyet yaratabilir.

Ağız dışındaki bölgelerde de görülebilen lökoplaki, örneğin vajinal lökoplaki gibi ürogenital sistemde de ortaya çıkabilir. Lökoplaki mesane belirtileri ise idrar yaparken yanma, sık idrara çıkma ve mesane tahrişi gibi bulgular içerebilir.

Lökoplaki Belirtileri Nelerdir?

Ağız içinde veya farklı dokularda lökoplaki geliştiğinde, en yaygın belirti yüzeyde görülen beyaz veya grimsi plak benzeri değişikliktir. Bu plaklar, dilin kenarlarında, yanakların iç yüzeyinde, diş etlerinde, hatta dudağın iç tarafında gözlemlenebilir. Ağız içi dışında ise vajinal mukozada, gırtlakta veya mesanede de benzer plaklar görülebilir.

Lökoplaki belirtileri şunlardır:

• Plaklar genellikle ağrısızdır.
• Bazen bu plaklarda hafif bir kabartı veya pütürlü bir doku hissedilebilir.
• Çok nadiren ağrı veya yanma şikâyetleri olabilir.
• Uzun süredir var olan, kendiliğinden kaybolmayan beyaz lezyonlar gözlemlenebilir.
• Çiğneme veya yutkunmada rahatsızlık yaratabilir.

Özellikle Geçmeyen lökoplaki durumlarında ağrı olmasa bile plakların sürekli varlığı, altında ciddi bir sorun olup olmadığının araştırılmasını gerektirir.

Kimi hastalarda lökoplakiye eşlik eden kızarıklık alanları (eritroplaki) görülebilir ve bu durumun araştırılması daha da önemlidir.

Ayrıca vajinal bölgede görülmesi durumunda kaşıntı, hafif yanma ve cinsel ilişkide rahatsızlık hissi gündeme gelebilir.

Lökoplaki Nasıl Anlaşılır?

Lökoplaki tanısı genellikle ağız içi muayenesi sırasında veya şikâyet üzerine gidilen hekim kontrolünde konur. Ağız içinde uzun süredir mevcut olan ve fırçalamayla kaybolmayan beyaz plakların varlığı tanı sürecinin ilk adımını oluşturur.

Özellikle sigara içenlerde veya sürekli tahrişe maruz kalan bölgelerde hekimin dikkatini çekebilecek plaklar daha kolay fark edilebilir.

Lökoplaki tanı yöntemleri:

• Klinik Muayene: Doktor veya diş hekimi, beyaz plakların görsel olarak değerlendirmesini yapar. Plakların yeri, büyüklüğü, sertliği ve diğer dokularla ilişkisi önemli ipuçları verebilir.
• Biyopsi ve Patolojik İnceleme: Şüpheli alanlardan alınan küçük doku örnekleri patoloji laboratuvarında incelenir. Bu inceleme, lökoplakinin altında yatan herhangi bir malign (kanserojen) oluşumun olup olmadığını ortaya koymak için kritik öneme sahiptir.
• Ek Görüntüleme Yöntemleri: Ağız dışı bölgelerde, örneğin vajina veya mesane gibi dokularda plak tespit edilirse, ultrason veya endoskopik incelemeler tanıya yardımcı olabilir.

Lökoplaki Nasıl Geçer?

Lökoplakinin tedavisi, altta yatan nedenin tespit edilmesi ve buna yönelik bir müdahalede bulunulmasıyla yakından ilişkilidir. Dolayısıyla herkese uyan tek tip bir tedavi yönteminden söz etmek mümkün değildir.

Bu noktada hekim tarafından önerilen adımların takip edilmesi ve düzenli kontrol muayenelerine gidilmesi önemlidir.

Lökoplaki tedavisi şu aşamalardan geçer:

Tahriş Eden Faktörlerin Ortadan Kaldırılması: Sigara ve tütün ürünleri kullanımı, düzenli alkol tüketimi, keskin diş kenarları veya protez dişler gibi ağız içini tahriş edebilecek etkenlerin giderilmesi önemlidir. Örneğin, sürekli diş veya protez baskısı alan bir bölgede gelişen lökoplakide, dişteki sorun giderildiğinde plaklar gerileyebilir.

Medikal Tedavi: Plakların altındaki dokunun yapısına göre ağız gargaraları, vitamin takviyeleri veya antibiyotik/antifungal ilaçlar reçete edilebilir. Bağışıklık sistemi zayıflamış hastalarda ek destek tedavisi de planlanabilir.

Cerrahi Müdahale: Uzun süreli, kendiliğinden gerilemeyen, yüksek riskli veya şüpheli görünümlü lezyonlar için cerrahi çıkarma düşünülür. Küçük bir operasyonla plaklı bölge alınarak patolojik incelemeye gönderilebilir.

Düzenli Kontroller: Lökoplaki tedavi edilse bile, tekrar edebilme potansiyeli vardır. Bu nedenle, hekim kontrolü düzenli aralıklarla devam etmelidir.

Lökoplaki Neden Oluşur?

Lökoplakinin oluşumunda tek bir faktörden ziyade, birden fazla risk faktörünün bir araya gelmesi etkili olabilir. Ağız içi lökoplakinin en bilinen sebeplerinden biri sigara kullanımıdır. Tütün ürünleri, mukozada kronik tahrişe neden olur ve bu tahriş sonucu hücrelerde anormal değişiklikler ortaya çıkabilir.

Olası lökoplaki nedenleri ve risk faktörleri:

• Sigara, pipo, nargile gibi ürünler uzun vadede mukoza yüzeylerinde anormal hücre değişikliklerine yol açabilir. Alkol de mukozayı tahriş ederek bu süreci hızlandırabilir.
• Özellikle HIV/AIDS gibi bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklarda Tüylü lökoplaki gibi varyantlar ortaya çıkabilir.
• Kötü ağız hijyeni, diş taşları, uyumsuz protezler veya keskin diş kenarları kronik tahriş kaynağı olabilir.
• Özellikle Vajinal lökoplaki vakalarında, kadınlarda hormonal dengesizlikler veya vajinal mukozayı tahriş eden enfeksiyonlar rol oynayabilir.
• Bazı viral, bakteriyel veya fungal enfeksiyonlar da lökoplakinin gelişimine zemin hazırlayabilir.

Sık Sorulan Sorular

Lökoplaki kanser midir?

Lökoplaki tek başına kanser anlamına gelmez. Çoğu vakada iyi huylu bir lezyondur. Ancak bazı lökoplaki türleri prekanseröz (kanser öncüsü) nitelik taşıyabilir. Bu yüzden uzun süredir var olan, şekil veya renk değiştiren plakların mutlaka hekim tarafından incelenmesi gerekir. Patolojik değerlendirme, kanser hücrelerinin varlığını kesin olarak ortaya koyabilir. Erken dönemde tespit edilen anormal hücre değişiklikleri tedaviye daha iyi yanıt verir ve ilerlemesinin önüne geçilebilir.

Lökoplaki evde nasıl geçer?

Evde uygulanabilecek yöntemlerin başında, tahriş edici faktörlerin ortadan kaldırılması gelir. Örneğin sigara içiyorsanız bunu bırakmak veya tüketimini önemli ölçüde azaltmak en büyük yardımcıdır. Yeterli ağız hijyeni de oldukça önemlidir; yumuşak bir diş fırçası kullanarak düzenli diş temizliği yapmak ve antiseptik gargaralarla ağız bakımını desteklemek işe yarayabilir. 

Lökoplaki için hangi doktora gidilir?

Ağız içinde oluşan plaklar için ilk başvurulması gereken uzman genellikle diş hekimidir. Diş hekimi lökoplaki şüphesi duyarsa, hastayı ağız, diş ve çene cerrahisi uzmanına veya gerek duyulduğunda kulak burun boğaz (KBB) uzmanına yönlendirebilir. Ağız dışındaki lökoplakilerde ise, ilgili alana göre jinekolog, ürolog veya dermatolog gibi farklı branşlar devreye girebilir. 

Lökoplaki malign mi?

“Malign” terimi kanser anlamına gelir. Lökoplaki her zaman malign değildir. Ancak uzun süre gözlemlenen, kalınlaşan ya da şekil değiştiren plaklar riskli olabilir. Bu nedenle, lökoplaki tespit edildiğinde, gerektiği durumlarda biyopsi ile hücrelerin mikroskobik düzeyde değerlendirilmesi önemlidir. Eğer anormal ya da prekanseröz hücre değişiklikleri tespit edilirse, erken müdahale şansı artar.

Lökoplaki tekrarlar mı?

Doğru tedavi ve düzenli takip sonrasında bile lökoplaki tekrarlayabilir. Özellikle risk faktörleri ortadan kaldırılmazsa, plakların yeniden oluşması mümkündür. Sigara ve alkol kullanımının devam etmesi, ağız hijyeninin ihmal edilmesi veya kronik tahriş nedenlerinin sürmesi gibi faktörler lökoplakinin tekrarlama olasılığını artırır.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.