Epidermis, insan bedenindeki en büyük organ olarak bilinir. Daha açık bir tanım ile epidermis, vücudun dış etkenlere karşı korunmasını sağlayan en dış tabakadır.

İnsanlar hemen her gün farklı birçok dış etmen ile karşı karşıya kalır.

Güneş ışığı, bakteriler, virüsler ya da fiziksel darbe gibi dış etkenlere karşı vücudun korunmasını sağlayan yapı epidermistir. Epidermis, farklı birkaç tabakadan meydana gelir.

Aynı zamanda farklı farklı hücre yapıları da yine epidermisin bünyesinde yer alır. 

Epidermis Nedir?

Epidermis, cilt yapısının en üst tabakasına verilen isimdir ve vücudun dış etkenlere karşı korunması ile görevlidir.

Epidermisin bir tür koruyucu bariyer olarak görev yaptığı düşünülebilir. Epidermisin yapısında ise keratinositler, melanositler, langerhans hücreleri ve merkel hücreleri yer alır.

Beş katmandan oluşan epidermis, vücudun korunmasını sağlarken aynı zamanda farklı birçok görevden de sorumludur. 

Epidermis, büyük bir oranda ölü hücrelerden oluşur ancak bu ölü hücreler son derece önemli görevlere sahiptir.

Ölü hücrelerin olmaması halinde cildin hızla kuruması ve çatlaması kaçınılmaz olur. Epidermis vücut genelinde farklı kalınlıklara sahiptir.

Epidermisin farklı vücut bölgelerindeki yapıları şu şekilde sıralanabilir;

• Göz Kapakları: Göz kapaklarında bulunan epidermis tabakası oldukça incedir. Bu nedenle özel bir bakım gerektirir.
• Ayak Tabanları: Ayak tabanlarında bulunan epidermis tabakası son derece kalındır. Bunun nedeni ise ayak tabanlarının gün boyu vücudu taşıması ve bu nedenle ekstra bir korumaya ihtiyaç duymasıdır.
• Avuç İçi: Avuç içinde bulunan tabaka ise sürtünmeye karşı dayanıklı bir yapıya sahiptir. Aynı zamanda yağ ve ter bezleri bu bölgede farklı bir dağılım gösterir.

Epidermis Katmanları Nelerdir?

Epidermis beş katmandan meydana gelen bir yapıdır. Bu katmanlar şu şekilde tanımlanabilir;

• Stratum Corneum: Kornea tabakası olarak da bilinen bu katman, en uç katmandır. Bu katmanda ölü hücre olarak tanımlanan keratin dolu hücreler yer alır. Bu hücrelerin bilimsel adı ise ‘korneosit’tir. Bu tabaka su geçirmez özelliğe sahiptir ve vücudun dışarıdan su geçirmesini engeller. Bunun yanı sıra bu tabakada bulunan korneositler zamanla dökülür ve hücreler sürekli olarak yenilenir.
• Stratum Lucidum: Saydam tabaka olarak bilinen bu katman genel olarak avuç içi ve ayak tabanları gibi kalın deriye sahip olan bölgelerde yer alır. İnce ve yarı saydam bir yapıya sahip olan bu tabaka, vücudun dış etkenlere karşı daha güçlü bir şekilde korunmasını sağlar. Ayak tabanında kalın olarak bulunan katman, ellerin üstünde ve avuçlarda daha farklı bir yapıya sahiptir. Özellikle eller ile bir şeylerin taşınması sırasında avuç içlerinin zarar görmesini engeller.
• Stratum Granulosun: Granüler tabaka; hücrelerin keratin üretimini hızlandırdığı, lipid dolu keseciklerin salgıladığı ve üst katmanların su kaybını engelleyen bariyerin güçlenmesini sağladığı katman olarak tanımlanabilir.
• Stratum Spinosum: Dikenli tabaka, bu ismi sahip olduğu yapısından almıştır. Mikroskop altında yapılan incelemelerde, bu yapının dikeni andıran uzantılar ile birbirine bağlandığı görülür. Bu dikenli görüntü, hücreler arasındaki desmozom adı verilen bağlantı noktalarının yansıması olarak tanımlanır. Bu sayede hücrelerin birbirine sıkı sıkıya bağlanması ve epidermisin sağlam kalması sağlanır.
• Stratum Basale: Bazal tabak ise yeni hücrelerin üretildiği katmandır. Yeni hücreler bu tabakada üretilir ve cildin en üst katmanlarına doğru iletilir. Bunun yanı sıra bazal katmanda melanosit adı verilen hücrelerde yer alır. Melanosit hücreleri, melanin adı verilen pigmentleri oluşturur ve bunlar da cilt renginin belirlenmesinde etkilidir.

Epidermiste Bulunan Hücreler Nelerdir?

Son derece karmaşık bir yapıya sahip olan epidermis, beş farklı katmandan oluştuğu gibi aynı zamanda farklı hücre tiplerine de sahiptir. Bu hücre tipleri şu şekilde sıralanabilir;

• Keratinositler: Keratinositler, epidermisteki hücrelerin çoğunluğunu oluşturur. Bu hücreler keratin üretilir ve bu sayede cildin mekanik dayanıklılığının artmasını sağlar.
• Melanositler: Melanositler,pigmen türeten hücrelerdir ve cildin renk tonlarının belirlenmesini sağlarlar.
• Langerhans: Langerhans hücreleri, bağışıklık sisteminin korunmasını sağlar.
• Merkel: Merkel hücreleri, dokunma duyusunun algılanmasını sağlayan hücrelerdir.
• Bazal: Bazal hücreler sürekli olarak bölünürler ve epidermisin düzenli olarak yenilenmesini sağlarlar.

Epidermisin Faydaları Nelerdir?

Epidermis insan vücudu için son derece önemli görevlerden sorumludur. Bu görevler şu şekilde sıralanabilir;

• Bariyer Görevi: Epidermisin en önemli görevi bariyer özelliği ile vücudu dış etkenlere karşı korunmasıdır. Kirli hava, güneş ışınları, mikroplar, virüs ve bakterilerin yanı sıra fiziksel darbelere karşı vücudun korumasın epidermis sayesinde gerçekleşir.
• Nem Tutma: Stratum Corneum tabakası ile vücuttaki suyun korunmasını sağlar ve bu sayede vücudun nem oranı dengede tutulmuş olur. Bu da vücudun kurumasını ve çatlamasını engeller.
• UV Işınlarından Koruma: Epidermis yapısında bulunan melanositler, zararlı UV ışınların emilmesinden görevlidir. Bu sayede alt katmanlarda yer alan hücrelerin, zararlı UV ışınlardan korunmasını sağlar.
• Bağışıklık Sisteminin Korunması: Epidermis yapısında yer alan langerhans hücreleri, zararlı mikroorganizmaları engeller ve vücudun ilk savunma sistemini oluşturur
• Hissetme Yetisi: İnsanların dokunarak hissetmesini sağlayan merkel hücreleri de yine epidermisin yapısında yer alır.

Epidermisin Bakımı Nasıl Yapılır?

Epidermis en basit tabir ile tüm vücudu saran deri tabakasıdır. Bu nedenle cilt bakımının düzenli ve doğru bir şekilde yapılması, epidermisin desteklenmesine büyük bir katkı sağlar Epidermisin görevlerini yerine getirmesini desteklemek için yapılabilecekler şu şekilde sıralanabilir;

• Düzenli cilt bakımı son derece önemlidir. Ancak bu aşamada aşırı sıcak su ya da çok soğuk su ile duş almamaya özen gösterilmelidir. Nitekim bu durum, epidermisin yapısını bozabilir.
• Sert sabun kullanımı yerine, yumuşak yapıya sahip ürünlerin tercih edilmesi gerekir.
• Duş sonrası, cilt tipine uygun nemlendiricilerin kullanılması gerekir.
• Özellikle güneşin zararlı ışınlarından korunmak adına düzenli olarak güneş koruyucu kremlerin kullanılmasına özen gösterilmesi gerekir.
• Sağlıklı beslenme alışkanlığına sahip olmak yeteri miktarda protein alındığından emin olmakta yine epidermisin yapısının korunması için son derece önemlidir.
• Gün içerisindeki su tüketimine özen göstermek, alkol ve kafein içerikli içeceklerin aşırı miktarda tüketilmesinden kaçınmak gerekir.
• Sigara kullanımı, epidermis yapısının bozulmasına neden olan en önemli etmenlerden biridir.
• Düzenli ve kaliteli uyku süreçlerine sahip olmakta yine bu konuda dikkat edilmesi gereken alışkanlıklar arasında yer alır.

Epidermis Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Yaşın İlerlemesi Epidermis Yapısını Etkiler mi?

Yaşın ilerlemesi ile birlikte vücutta birtakım değişiklikler meydana gelir. Çocukluk ve gençlik dönemlerinde cilt yapısının kendini toparlaması oldukça kısa sürer. Ancak ileri yaşlara gelindiğinde bu durumun yavaşlaması kaçınılmazdır. Nitekim yaşın ilerlemesi ile birlikte yeni hücre oluşumu da yavaşlar. Bu da epidermisin kendini yenilemesini ve görevlerini yerine getirmesini engeller. Özellikle ileri yaşlarda melanosit sayısındaki azalma ve işlevini yerine getirememe, cilt lekelerinin meydana gelmesine neden olur. Bu durum birçok kişide görüşür. 

Epidermisi Etkileyen Hastalıklar Hangileridir?

Epidermisi etkileyen birden fazla cilt hastalığı vardır. Öyle ki bu hastalıklar, epidermisi direkt olarak etkiler. Bu hastalıklar şu şekilde sıralanabilir;

• Egzama
• Sedef Hastalığı
• Akne
• Lentigo
• Cilt Kanseri

Epidermis Kendini Nasıl Onarır?

Epidermis yapısında meydana gelen hasarlar, belli aşamalardan geçerek düzeltilir. Bu hasarlar; kesik, darbe ya da yanık olarak tanımlanabilir. Bu süreçte meydana gelecek iyileşme aşamaları şunlardır;

• Pıhtılaşma
• İnflamasyon
• Proliferasyon
• Remodelling

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.