Plasebo etkisi, kişinin inanma ve tatmin olma duyguları ile tedavi edilmesine imkan sunar. Bu süreçte gerçek bir ilaç kullanılmaz. Genel olarak ilaca benzeyen ve vücuda zararı olmayan maddeler kişilere verilir. Aynı zamanda damar yolu ile de plasebo etkisine sahip olan sıvılar kişilere verilebilir. Bunun için  karışımı tercih edilir. 

Plasebo Etkisi Nedir?

Psikolojide plasebo etkisi çok sık kullanılan bir terim olmanın çok ötesinde, birçok kişinin tedavi sürecinde de yer alır. Genel olarak psikolojik sorunların tedavi edilmesi için tercih edilen bu yöntem, kişinin kendini daha iyi hissetmesine ve iyileştiğine inanmasına imkan sunar. Bu süreçte sadece ilaca benzeyen maddeler, enjeksiyon, ağız ya da burun yolu ile kullanılan maddeler tercih edilmez. Plasebo etkisi aynı zamanda fiziksel terapi süreçlerinde de etkin olarak kullanılan bir yöntemdir.

Plasebo etkisi genel olarak kişinin herhangi bir sağlık sorununa iyi gelmemesine rağmen, kişinin aldığı ilaç neticesinde kendisini iyileştireceğine dair bir beklentiye girmesini sağlar. İnsan psikolojisinde son derece önemli bir yere sahip olan plasebo etkisi, kişinin gerçek anlamda kendisinin iyileştiğini düşünmesini sağlar. 

Latince kökenli bir kelime olan plasebo, ‘hoşnut etmek’ ya da ‘tatmin etmek’ anlamlarına gelir. Aslen herhangi bir tedavi gücüne sahip olmayan ve zararsız maddeler ile uygulanan yöntem bazı psikolojik hastalıkların tedavisinde etkili olduğu gibi fiziksel bazı sorunlarda da son derece etkilidir.

Plasebo Etkisi Hangi Hastalıklarda Uygulanır?

Plasebo etkisi, insan beyni üzerinde oldukça etkilidir. Kişinin iyileşeceğine dair büyük bir umut beslemesine neden olan bu tedavi yöntemi, akabinde kişinin şikayetçi olduğu psikolojik ya da fiziksel sorunlardan kurtulmasına da imkan sunar. 

Herhangi bir ağrı ya da hastalık neticesinde beyne giden sinyaller bu durumdan etkilenir ve kişinin görmüş olduğu tedavi neticesinde iyileştiği hissine kapılmasına neden olur. Bu da plasebo etkisi ile kişinin belli bir tedavi sürecinin ardından iyileşmesini sağlar. Bu tedavi yöntemi ile kişi kendini daha iyi hisseder ve yaşadığı sorunlardan kurtulduğuna inanır. Ancak bu tedavi yöntemi tüm sağlık sorunlarında kullanılabilir bir çözüm değildir. Plasebo etkisinin uygulanabileceği sağlık sorunları arasında şunlar yer alır;

• Fiziksel ağrılar

Bu sağlık sorunlarının haricinde kişinin cerrahi operasyon gerektiren sorunlara sahip olması ve ilaç kullanımı gerçekleşmeden tedavinin mümkün olmadığı sağlık sorunları için plasebo türleri tercih edilmez. Plasebo etkisinin aktif olarak tercih edildiği durumlar, kişilerin tamamen psikolojik olarak bazı sağlık sorunları yaşadığına inandığı tablolardır. Bu tablonun neticesinde de semptomların meydana gelmesi ve kişinin uzman hekimlere başvurduğu görülür. Yapılan detaylı tetkiklerin ardından kişide var olan sorunların gerçek mi yoksa psikolojik mi olduğu belirlenir. Test ve tetkiklere bağlı kalarak plasebo etkisinin iyileştirici gücünden yararlanılabilir. 

Plasebo Türleri Nelerdir?

Plasebo etkisi için farklı türler uzmanlar tarafından tercih edilir. Bunlar, kişinin hangi nedenden dolayı plasebo etkisi ile tedavi olacağına göre değişiklik gösterir. Plasebo türleri şu şekilde sıralanabilir;

• İnaktif Plasebo: Direkt olarak farmakolojik etki yaratmayan bir türdür.  için kullanılan haplar bu tür için örnek verilebilir
• Aktif Plasebo: Direkt olarak farmakolojik bir etkiye sahip olabilirler. Vitamin transfüzyonlarının  tedavisini direkt olarak etkilemesinin beklenmediği durumlarda tercih edilen ilaçlar bu gruba örnek verilebilir
• Kapalı Etiketli Plasebo: Kapalı etiketli plasebo, kişinin plasebo olduğunu bilmeden kullandığı ilaçlardır. Bu ilaçlar genel olarak şeker hapları ya da  olarak bilinir
• Açık Etiketli Plasebo: Açık etiketli plasebolar, kişinin bilinçli olarak tükettiği maddelerdir. Kişi, kullandığı ilaçların gerçek olmadığını bilir ve bilinçli bir şekilde plasebo etkisi tedavisini kabul eder

Plasebo Etkisinin Olumsuz Yönleri

Plasebo etkisi genel olarak kişinin kendini daha iyi hissetmesini sağlayan psikolojik bir durumdur. Bu süreçte kişinin beyni iyileşeceğine ve kendisini daha iyi hissedeceğine inanır. Bu durumun yaratılması için herhangi bir olumlu ya da olumsuz etkiye sahip olmayan ilaçlar kullanılabileceği gibi enjeksiyon, ağız ya da burun yolu ile uygulanan maddelerde tercih edilebilir. Bazı durumlarda ise bunlara gerek kalmaz ve sadece psikolojik destek sağlanarak da yine plasebo etkisinden yararlanılabilir. 

Olumlu etkilere sahip olması ile bilinen plasebo etkisi bazı durumlarda olumsuz sonuçların meydana gelmesine de neden olur. Bu durum için kullanılan tıbbi kavram ise ‘nosebo etkisi’ olarak bilinir. Nosebo etkisi, kişinin belli bir ilacı kullanımından sonra ya da bir nedenden dolayı olması gereken aşıdan sonra daha fazla negatif etki yaşayacağına inanması durumu olarak açıklanabilir. Bu durum, kişinin gerçek anlamda fiziksel ya da psikolojik sorunlar yaşamasına neden olabilir. Plasebo etkisinin istenmeyen semptomları arasında şunlar yer alır;

• Kabızlık


• Sinirlilik hali
• Uyku bozuklukları

Kişilerin psikolojik olarak inandıkları etkiler, olumlu ya da olumsuz olarak plasebo etkisi olarak kabul edilebilir. Bu durum ise kişinin tedavi sürecini direkt olarak etkiler. Plasebo etkisinin olumsuz neticeleri, olumlu neticeleri kadar sık olmasa da rastlanan bir durumdur. Bu da insan beyninin hangi durumuma inanmak istediğini ve buna bağlı olarak iyileşme sürecini nasıl etkileyebileceğinin açık bir göstergesidir.

Plasebo Etkisi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Bilinmeyen Plasebo Yöntemleri Nelerdir?

Genel olarak plasebo etkisi denildiğinde insanları aklına sadece etkisiz ilaçlar gelir. Ancak bu etkinin elde edilmesi için sadece ilaç benzeri maddelerin kullanımı tercih edilmez. Bazı durumlarda sahte ameliyat gibi prosedür plasebolar da tercih edilir. Bunun yanı sıra elektrik akımına sahip bazı cihazlar ile fiziksel plaseboların kullanımı da sıklıkla tercih edilen yöntemler arasında yer alır. 

Plasebo etkisinden bahsedilecek diğer alanlar ise  ve masaj terapilerdir. Kişilerin fiziksel ağrılarına ya da psikolojik olarak rahatlamasına imkan sunacağını düşündüğü masaj terapiler de bir nevi plasebo uygulaması olarak kabul edilebilir. 

Plasebo Kişiyi Nasıl Etkiler?

Plasebonun kişileri nasıl etkilediği farklı birçok unsura göre değişiklik gösterir. Bu durum tamamen plasebonun sunulma şekli ile bağlantılıdır. Bazı kişiler kullandığı ilacın ya da tedavinin yüksek fiyata sahip olmasından etkilenir ve bu tedavinin kendisine iyi geleceğine emin olur. Bunun yanı sıra plasebonun verildiği ortam, plasebonun verilme şekli, neticesinde kişinin ne gibi olumlu durumlar ile karşılaşacağının açıklanma tarzı da yine kişinin plasebodan nasıl etkileneceğini direkt olarak belirleyen unsurlar arasında yer alır.  

Plasebo Etkisi Psikolojinin Psikolojideki Önemi Nedir?

Plasebo etkisi bazı insanlar üzerinde daha hızlı bir şekilde kendini gösterir. Bu durum kişinin inancına bağlıdır. Aynı zamanda kişinin anksiyete, depresyon ya da yüksek  seviyesine sahip olması da yine plasebo etkisinin kendini göstermesi üzerinde etkili olan unsurlar arasında yer alır. Plasebo etkisinin olumlu sonuçlar vermesi için kişinin duymak istediklerinin söylenmesi yeterli değildir. Aynı zamanda bunların söyleniş tarzı, bulunulan ortam ve en önemlisi plasebonun sunum şekli de tedavi üzerinde son derece etkilidir. Bunların tamamı, kişinin psikolojik olarak kendini iyi hissedeceğine inanmasına bağlıdır. Kişilerin alacakları tedavi ile olumlu sonuçlar elde edeceğine bir şekilde inanması, plasebo etkisinin daha hızlı bir şekilde kendini göstermesini sağlar.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.