Piromani hastalığı, psikolojik olarak kişinin yangın çıkarma içgüdüsüyle ilişkilidir.

Bu doğrultuda kişi kendini yangın çıkarma ile engelleyemediği, yangın çıkardığı anda ise bir rahatlama hissine kapıldığını ifade eder.

Bunun yanında piromani hastası eyleme geçtiğinde yaşanılan rahatlama hali sonrasında yoğun bir pişmanlık da duyar.

Tüm bu bilgilerle birlikte piromani hastalığının tam nedeni bilinmezken bazı psikolojik hastalıkların varlığı tetikleyici unsur olabilir.

Devamında rahatsızlığın teşhisinde kişinin davranışları ve yaptığı eylemler belirleyici olabilir. Bu süreçte kişinin yakınları ve kendisinin bir psikiyatr uzmanına başvurarak süreci değerlendirmesi ve tedavi planı çıkarılması ise zorunludur.

Piromani Hastalığı Ne Demektir?

Piromani diğer bir ifadeyle yangın çıkarma hastalığı genel olarak genç yaşta görülen ve bireyin isteyerek yaptığı bir psikolojik sorundur.

Bunun yanında kişi bu eylemi başka bir kişiye intikam, nefret, kin gibi duygular hissettiği için yapmaz, temel amacı tatmin olmakla ilgilidir.

Böylece eylemi yaparken kişinin özel bir nedeninin olmaması yangın çıkarmak ile ilgili takıntılı olmasını ifade eder. Ayrıca yangını çıkardıktan sonra izlemekten zevk alması tatmin duygusunu giderir. 

Diğer bir yandan içsel bir dürtü ve gerginlik hali yangını yakması ile rahatlama ve hemen sonrasında da suçluluk haline kişiyi sürükler.

Bu nedenle piromani hastalığı bir psikolojik bozukluk olmasının yanında dürtü kontrol bozukluğu olarak da tanımlanabilir.

Piromani Hastalığının Altında Yatan Etkenler Nelerdir?

Piromani hastalığının tıpta tam nedeni bilinmemekle beraber bazı tetikleyici faktörlerin olduğu ifade edilir. Bu doğrultuda piromani hastalığını tetikleyebilecek durumlar aşağıdaki gibi sıralanabilir;

Psikolojik travmalar ve stres: Bireylerin çocukluk çağından gelen istismar, terk edilme, aile içi şiddet gibi travmatik durumlar psikolojiyi etkileyen sosyal faktörlerdendir. Belirtilen bu psikososyal problemler rahatsızlığa zemin hazırlayabilir. Bu bağlamda  dayanıklılığın azalması yangın çıkarma davranışları ile başa çıkmasını imkansız kılabilir. Ayrıca dürtü kontrol bozukluğu yaşayan kişiler stresini ve dürtüleriyle başa çıkamayarak bu alanda kontrol kaybı yaşayabilirler.

Psikiyatrik ve zihinsel problemler: Psikolojik problemler yangın çıkarma durumunu en çok etkileyen unsurlardandır. Bu anlamda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, depresyon, anksiyete, kişilik bozuklukları, , bipolar bozukluk piromani hastalığını tetikleyen psikolojik hastalıklardandır.

Genetik faktörler: Ailesinde birinci derece yakınlarında bu rahatsızlık olan kişiler risk altında yer alabilir. Bunun yanında aile geçmişinde bu rahatsızlığı olan çocukların ebeveyn tutumlarının da yetersizliği ile ortaya çıkabilir. Aynı zamanda ailenin genetiğinde bazı fobilerin, OKB sorunu ve diğer zihinsel problemlerin olması tetikleyici bir etki oluşturabilir.

Nörolojik problemler: Beyinin çalışma yapısında ya da üretilen kimyasal maddelerin salgılanmasında bozuklukları nörolojik problemlere dayanır. Bu kapsamında dopamin, GABA,  gibi nörotransmitter maddelerin salgılanmasında sorunlar yaşanırsa rahatsız riski artabilir.

Yangın çıkarmaya karşı duyulan ilgi: Özellikle çocukluk döneminde bir yangına tanıklık etme, yakınlarından birinin yangında ölmesi ateşe karşı ilgiyi ve saplantıyı geliştirebilir. Bu sebeple yangın çıkarmaya eğilimin artması kişide merak uyandırabilir ve heyecan verebilir.

Tüm bu nedenlerle birlikte psikolojik, biyolojik ya da çevresel durumların bir araya gelmesi daha güçlü etkiler yapabilir.

Piromani Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Yangın çıkarma hastalığı olarak da bilinen piromani hastalığının belirtileri aşağıdaki gibi listelenebilir;

• Yangını ön plana çıkaran haberleri büyük ilgiyle takip etmesi ve izlemesi
• Kişinin herhangi bir yangın sonrası yıkımı gösteren video ya da fotoğraflardan zevk alması
• Ateşi çıkarma ve büyütme eğiliminin olması, ateş çıkarmadan önce aşırı bir gergin ve stresli görülmesi
• Kişinin yangın çıkardığı bir kere tespit edildikten sonra devamında çıkardığı yangınların daha büyük çapta olması
• İtfaiyecilik ya da ateş temalı materyalleri büyük bir hayranlıkla takip etmesi
• Yangını izlerken ya da kendi çıkardığı yangını seyrederken aşırı bir haz duyması, bunun yanında yangını çıkardıktan sonra sakinleşme ve rahatlama haline geçmesi
• Yangını çıkarırken verdiği zarardan kaynaklı kendini suçlu görmemek, yangın çıktıktan sonra ise pişmanlık ve suçluluk hissini yaşaması

Piromani Hastalığı Hangi Kişilerde Görülür?

Piromani hastalığı çoğunlukla 18 yaş altı kişilerde ve genç bireylerde görülür. Bunun yanında bu sorun başladıktan sonra yetişkinlikte de devam edebilir. Ayrıca bu rahatsızlığın genellikle erkeklerde kadınlara göre daha çok görüldüğü ifade edilir. Tüm bu bilgiler ışığında rahatsızlığın öne çıkan semptomları aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• Ebeveynlerin yanlış tutumuna bağlı ihmal edilen çocuklarda
• Psikolojik hastalıklardan şizofreni, , bipolar bozukluk gibi problemleri taşıyan kişilerde
• Antisosyal yapısı olan ve travmatik geçmişe sahip kişilerde
• Hayal kırıklığı, yalnızlık, öfke, nefret gibi negatif duyguları yoğun yaşayan bireylerde
• Ailenin fertlerinde bu problemle mücadele eden ya da genetik yatkınlığı olan kişilerde

bu rahatsızlığın görülme olasılığı daha fazladır.

Piromani Hastalığı Teşhisinde Yararlanılan Kriterler Nelerdir?

Amerikan Psikiyatri Birliği kontrolünde yayınlanan ve DSM-5 olarak bilinen El kitabında piromani hastalığı bir psikolojik bozukluk olarak görülür. DSM-5 el kitabına göre bu hastalık teşhisi konulabilmesi için bazı belirtilerin kişide olması gerekir. Bu doğrultuda kişiye teşhis koyulabilmesi için aşağıdaki kriterlerin varlığı sorgulanabilir;

Yangın çıkarma halinden dolayı çevresinin aşırı rahatsızlık duyması kritik bir sebeptir.

Gerilim durumunun yangın öncesi ve sonrası değişmesi. Özellikle yangın çıkarmadan önce içsel dürtüye bağlı gerilim maksimumdur. Devamında yangın sonrası gerginlik azalır ve rahatlama hali görülür.

Yangın çıkarma halinin diğer bir rahatsızlığın sebebi olmaması önemlidir. Bu anlamda  hastası depresif dönemdeyken yangın çıkarabilir, ancak bu kişinin spesifik olarak yaptığı bir davranış değildir.

Yangın çıkarma eylemini kişinin bilinçli yapması gerekir ve bu davranışı kişi gerçekleştiğinde içsel bir tatmin duygusunu dışarı yansıtması beklenir.

Kişinin yangın çıkarmasının amacı bir maddi zarar verme ya da intikam alma gibi durumlardan kaynaklı olmaması önemlidir. Ayrıca yaptığı bu eylemin bilinçli bir şekilde tekrarlanması dikkate alınır.

Piromani Hastalığı Tedavi Süreci Nasıl Gerçekleştirilir?

Piromani hastalığı tedavisine başlamadan önce kişinin sağlık profilini değerlendirmek üzere psikiyatriye başvurulması önceliklidir. Devamında psikologlar eşliğinde profesyonel yardım alınarak uygulanacak bazı yöntemler aşağıdaki gibi sıralanabilir;

Maruz Bırakma terapisi: Bu terapide kişinin yangın çıkarma eylemi ile yüzleşmesi sağlanır ve yangın korkusu tespit edilebilir. Uzmanlar tarafından gerçekleştirilen bu terapi güvenli ve kontrol altında gerçekleştirilen bir ortamda hazırlanır.

Bilişsel davranış terapisi:  olarak da bilinen bu terapi en çok başvurulan yöntemlerdendir. Kişinin yangın çıkarmaya sevk edecek düşünceleri belirlemesi, sorgulaması ve dönüştürmeye çalışması öğretilmeye çalışılır. Bu süreçte stresle mücadele ve başa çıkma yöntemleri de uygulanarak desteklenebilir.

Aile terapisi: Kişinin ailesinin tedavi sürecinde yer alması aile ilişkilerinin güçlenmesinde önemli rol oynar. Böylece psikolojik olarak yanında destekleyici bir unsur hisseden kişi süreci daha iyi yönetebilir ve evde uygun şartlar oluşturulabilir.

İlaç tedavisi: Kişinin şiddete yönelik ve kontrolsüz eylemlerini düzenlemek adına ilaç tedavisine dönem dönem başvurulabilir. Bu anlamda anksiyolitik ya da antidepresan ilaçlar doktorun öngörüsüne göre kişiye verilebilir.

Tedavi yöntemlerinin uygulanabilmesi için öncelikle kişinin programlara katılma istediğinin olması önemlidir. Bunun yanında tedavi süreci uzun vadelidir ve uzman kontrolünde takip edilerek değerlendirilmesi gerekir.

Piromani Hastalığı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Piromani Hastalığı Tehlike Oluşturur mu?

Piromani hastalığı kişiyi yangın çıkarmaya yönlendirdiği için etrafı ya da kendisi için bir tehdit yaratabilir. Bu anlamda alınacak bazı önlemler ile yangına bağlı yaşam tehdidi ortadan kaldırılabilir. Tedavi süreci tamamlanana kadar kişinin çevresi ve uzmanlar tarafından kontrol altında tutulması kritiktir.

Piromani Hastalığı ile Beraber Kişide Başka Rahatsızlıklarda Görülebilir mi?

Piromani hastalığı tek başına bir psikolojik problemdir. Bu süreçte bazı zihinsel ve psikolojik hastalıkları olan kişilerde yangın çıkarma rahatsızlığı da gelişebilir. Özellikle şizofreni, , kişilik bozukluğu, ağır depresyon olan kişilerde bu rahatsızlıkta görülebilir.

Piromani Hastalığı Tamamen İyileşebilir mi?

Kişinin dürtü kontrol bozukluğu  ve ilaç tedavisi ile düzeltilebilir. Bu süreçte kişide rahatsızlığa bağlı belirtiler ise zamanla iyileşebilir. Tam anlamıyla iyileşme rahatsızlığın psikolojik ve eylemsel semptomları geçtiğinde söylenebilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.