Artikülasyon bozukluğu, çocuklarda belirli seslerin çıkmadığı yaygın bir durumdur. Bozukluk; beyin, ağız veya işitmeyle ilgili herhangi bir sorunla ilişkili değildir. Konuşma terapisi sayesinde artikülasyon bozukluğu olan çocuklar daha iyi iletişim kurabilir.

Artikülasyon Bozukluğu Nedir?

Çocukların genelinde 4 ya da 5 yaşa kadar tüm sesleri çıkararak konuşmayı öğrenmeleri beklenir. Bu yaştan sonra net konuşmakta zorluk çeken çocuklarda konuşma sesi bozukluğu olabilir. Konuşma sesi bozukluklarından biri de belirli konuşma seslerini üretmede sorunlar içeren artikülasyon bozukluğudur. Bazı çocuklarda  gibi durumlar da görülebilir.

Seslerin, hecelerin ve kelimelerin üretilmesi için geçen sürece artikülasyon denir. Artikülasyon bozukluğu olan bir çocukta belirli sesler üretilemeyebilir. Ayrıca belirli seslerin yanlış oluşturulması ortaya çıkabilir. Bu durum, çocuğun konuşmasının anlaşılmasını zorlaştırabilir. Sosyalleşmesini ya da öğrenmesini etkileyebilir.

Meydana gelen bu bozukluğa, fonksiyonel konuşma bozukluğu veya artikülasyon gecikmesi de denir. Artikülasyon bozukluğu ve fonolojik bozukluk benzer özellikler gösterebilir. 

Artikülasyon bozukluğu olan çocuklar belirli konuşma seslerini çıkarmak için gereken motor fonksiyonlarında sorun yaşayabilirler. Dudaklarını, dillerini, dişlerini, damaklarını ve akciğerlerini belirli sesleri çıkarmak için koordine edemezler. Bu durum, bozuk konuşma sesleri oluşturabilir veya çıkaramadıkları sesleri değiştirebilir. Artikülasyon bozukluğu örnekleri olarak r sesinin yerine y sesi, ş sesinin yerine s sesi, k sesinin yerine t sesi sayılabilir.

Artikülasyon Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?

Artikülasyon bozukluğu olan bir çocuğu anlamak zor olabilir. Artikülasyon bozukluğu olduğunda bazı belirtiler ortaya çıkabilir.

Artikülasyon bozukluğu belirtileri şu şekilde sıralanabilir;

• Artikülasyon bozukluğu olan çocuk yüksek sesle okumaktan ya da başkalarıyla konuşmaktan kaçınır
• Çocukta sessizleşme ya da aşırı utangaçlık görülebilir
• Konuşurken sinirlilik hali ortaya çıkabilir
• Bazı kelimeleri tamamen kullanmayı bırakabilir
• Özgüven ve özsaygı ile mücadele etmekte zorluk çekebilir

Artikülasyon Bozukluğu Neden Olur?

Artikülasyon bozukluklarına neden olan pek çok faktör vardır. Artikülasyon bozukluğu nedenleri şu şekilde sıralanarak açıklanabilir;

Nörolojik sorunlar:  ya da gelişimsel gecikmeler gibi durumlar, konuşma hareketlerini planlama, koordine etmekten sorumlu beyin kısımlarını etkileyebilir. Bu durum, bir çocuğun belirli sesleri üretmek için dudaklarını, dilini ve çenesini hassas bir şekilde kontrol etmesini zorlaştırabilir.

Gelişimsel gecikmeler: Bazen genel gelişimsel gecikmelerle birlikte artikülasyon bozuklukları da ortaya çıkar. Bu gecikmeler, sesleri doğru şekilde üretme yeteneği de dahil olmak üzere çocuğun genel konuşma ve dil becerilerini etkileyebilir.

Oral motor güçlükleri: Artikülasyon; hassas dudak, dil ve çene hareketleri gerektirir. Bu bölgelerdeki zayıf kas koordinasyonu, düşük kas tonu, bir çocuğun belirli sesleri ya da ses kombinasyonlarını oluşturmasını zorlaştırabilir.

: Konuşma seslerini net bir şekilde duyamamak, bir çocuğun öğrenmesini ve doğru bir şekilde taklit etmesini zorlaştırabilir. Çocuk konuşmaya çalışırken doğru işitsel bilgiler yerine hissedebildiklerine veya görebildiklerine güvendiği için artikülasyon hatalarına yol açabilir.

Yarık damak: Yarık damak; ağız çatısında açıklık olan doğuştan gelen bir hastalıktır. Konuşma sırasında hava akışını kontrol etmeyi zorlaştırabilir. Bu durum özellikle ünsüzler gibi uygun hava akışına dayanan sesler için artikülasyon sorunlarına yol açabilir.

Diş sorunları: Yanlış hizalanmış dişler, üst çenenin ya da alt çenenin önde olması durumunda sesleri oluştururken dilin; dişler ve dudaklarla nasıl etkileşime girdiğini etkileyebilir. Bazı durumlarda bu tür diş sorunları artikülasyon zorluklarına yol açabilir. Bu durum aynı zamanda  gibi problemlerin ortaya çıkmasına da neden olabilir.

Anatomik varyasyonlar: Bazen bir çocuğun dilinin, dudaklarının ve diğer oral yapılarının boyutunda ya da biçimindeki varyasyonlar belirli sesleri doğru şekilde üretmeyi zorlaştırabilir.

Artikülasyon Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

Çocuğunuzda konuşma bozukluğu varsa doktorunuz fiziksel bir muayene ve işitme testi yapabilir. Konuşma bozukluğuna tıbbi bir sorun neden olmuyorsa, bir  yönlendirebilir.

Dil ve iletişim konusunda uzman olan konuşma dil terapistleri çocuğu gözlemleyerek bazı sonuçlara ulaşabilir.

Konuşma ve dil terapisti artikülasyon bozukluğu olan çocukları gözlemlerken dikkat ettikleri faktörler şu şekilde sıralanabilir;

• Çocuktan belirli sesleri çıkarmasını ve belirli kelimeler oluşturmasını isteyerek gözlemleyebilir
• Konuşma sırasında bağlantılı konuşmayı değerlendirmek için çocukla sohbet edebilir
• Standart tanı testleri uygulayabilir
• Çocuğun  ile dünyaya gelmiş olması
• Çocuğun daha önce  gibi rahatsızlıklar geçirmesi gibi tıbbi geçmişi göz önünde bulundurarak yapılacak uygulamaları farklılaştırılabilir
• Ailede konuşma bozukluğu öyküsü olup olmadığı tespit edilebilir
• Çocuğun dişlerini, ağız ya da damak yapısını kontrol ederek herhangi bir sorun olup olmadığı tespit edilebilir
• Çocuğun aksanını ve lehçesini dikkate alarak çeşitli uygulamalar yapabilir
• Çocuk konuşurken ağız hareketleri izlenebilir

Konuşma ve dil terapistleri, gözlemlerini, tanı testlerini kullanarak artikülasyon bozukluğunu ya da başka bir konuşma bozukluğunu teşhis edebilir. Konuşma ve dil terapistleri artikülasyon bozukluğunun şiddetini derecelendirebilir.

Artikülasyon Bozukluğu Terapisi

Artikülasyon terapisi, çocukların daha iyi iletişim becerileri geliştirmelerine ve daha kolay anlaşılmalarına yardımcı olduğu için artikülasyon bozukluklarının tedavisinde önemlidir. Çoğu durumda, konuşma terapisi çocukların nispeten hızlı bir şekilde önemli ilerleme kaydetmesine yardımcı olabilir. 

Artikülasyon terapisi genellikle çocuğunuzun artikülasyon bozukluğunun ciddiyetine bağlı olarak birkaç hafta veya ay boyunca gerçekleşir. Çocuğunuz her seansta önemli ilerleme kaydediyorsa, terapi daha erken tamamlanabilir. Çocuğunuz istediğiniz kadar ilerleme kaydedemiyorsa tedavi daha uzun sürebilir. Artikülasyon terapisi alan çocukların çoğu telaffuz becerilerinde önemli gelişmeler kaydedebilir.

Artikülasyon terapisini desteklemek için evde de bazı çalışmalar yapılabilir. Artikülasyon bilgi kartları çocukların konuşma seslerini pratik etmelerini sağlayabilir. Birçok farklı bilgi kartı seti mevcuttur ve bunların çoğu belirli konuşma seslerini hedefleyen çeşitli kelimeler içerir. Bilgi kartları, terapistle bireysel seanslar sırasında veya evde ebeveynlerle birlikte olmak üzere çeşitli şekillerde kullanılabilir. 

Eklem cümlesi şeritleri ile de artikülasyon bozukluğu çalışması yapılabilir. Cümle şeritleri, belirli konuşma seslerini hedefleyen çeşitli kelimeler içermelidir. Artikülasyon cümle şeritleri, artikülasyon terapisi seansları sırasında öğrenilenleri pekiştirebilir.

Artikülasyon Bozukluğu Kimlerde Görülür?

Artikülasyon bozukluğu çocuklarda görülür. Tedavi edilmezse, bozukluk yetişkinliğe kadar sürebilir. Bir yetişkinde konuşma sesi bozukluğu gelişirse travmatik beyin hasarı ya da  nedeniyle ortaya çıkabilir.

Artikülasyon bozuklukları, bilinmeyen sebeplerden ötürü kızlardan ziyade erkek çocuklarda daha yaygındır. Annenin hamilelik ya da doğum sırasında komplikasyonları varsa, çocuğun konuşma sesi bozukluğuna sahip olma olasılığı daha yüksektir. Ailesinde konuşma bozukluğu olan çocuklarda artikülasyon bozukluğu riski daha fazla olabilir.

Artikülasyon Bozukluğu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Artikülasyon Bozukluğu Nasıl Önlenebilir?

Artikülasyon bozukluklarını önlemenin herhangi bir yolu yoktur. Ancak erken tedavi ile konuşma bozukluğunun daha da kötüleşmesi önlenebilir.

Artikülasyon Bozukluğunun Düzeltilmesi Ne Kadar Zaman Alır?

Artikülasyon bozukluğunu düzeltmek için terapinin süresi, bozukluğun şiddeti, çocuğun yaşı, terapi seanslarının sıklığı ve evdeki uygulamanın tutarlılığı gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişir. Bozukluğa karşı önemli bir iyileşme sağlamak birkaç aydan birkaç yılı kadar değişebilir. Düzenli değerlendirme ile kişiselleştirilmiş terapi planları, ilerlemeyi takip etmeye ve yaklaşımı ayarlamaya yardımcı olur.

Çocuklarda Artikülasyon Bozukluğu Zamanla Aşılabilir mi?

Bazı çocuklar gelişip olgunlaştıkça küçük artikülasyon hatalarını aşabilirler. Ancak, kalıcı ya da ciddi artikülasyon bozuklukları genellikle bir konuşma-dil patoloğunun müdahalesini gerektirir. Artikülasyon bozukluğuna karşı etkin bir tedavi sağlamak için erken tanı ve tedavi oldukça önemlidir. Çünkü tedavi edilmeyen bozukluklar sosyal ve akademik performansı etkileyebilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.