Rektum bölgesi, kalın bağırsağını sonunda yer alır. Kalın bağırsağın son 15 santimetresini rektum oluşturur.

Rektum, kalın bağırsağın anal kanala ulaşmadan önceki son kısmıdır. Tüketilen besin maddelerinin gastrointestinal (GI) yoldan çıkmadan önce son bulunduğu yer rektum bölgesidir.

Yemek atıkları kolondan rektuma geçerken, sinirler dışkı yapma isteğini tetikleyene kadar rektumda toplanır.

Rektum Nedir?

Rektumun birincil işlevi, dışkıyı toplayarak boşaltma zamanı gelen kadar dışkıyı tutmaktır.

Dışkı kolondan yavaş yavaş rektumun içine girdiğinde dışkıya uyum sağlamak için gevşer ve gerilir. Rektum, dışkıyı tutarken kalan suyu ve elektrolitleri emerek atığı daha da katılaştırır.

Dışkının vücuttan çıkmasını sağlamak için mukus salgılar. Rektum dolu olduğunda, sinirler dışkılama isteğini tetikler.

Kalın bağırsak, ince bağırsağı çevreleyerek karın boşluğunun kenarlarında gevşek bir şekilde uzanır. Rektum da kalın bağırsağın sonunda, karın organlarının altından anüse doğru kıvrılır.

Pelvik boşlukta yani pelvik taban kasları arasında karın kasları bulunur. Karın kaslarının üst kısmı sigmoid kolona bağlanır. Alt kısmı ise anüse bağlanır.

Rektum, iki kıvrımı olan hafif bir S şekline sahiptir. Üstteki kıvrım (sakral fleksür) omurganın eğrisini takip ederken, alttaki kıvrım (anorektal fleksür) rektumdan anüse geçişi sağlar. Bu kıvrım yapıları sayesinde dışkı tutulması (kontinans) kontrol edilebilir.

Rektum ayrıca, Houston valfleri adı verilen iç astarındaki yatay kıvrımlarla ayrılmış solucan gibi bölümlere sahiptir.

Rektumun bazı bölümleri, içindeki dışkıların hareketini kontrol etmeye yardımcı olur. Rektal ampulla adı verilen son bölüm, dışkının dışarı çıkmadan önceki son tutulduğu yerdir.

Bu bölüm dolduğunda, rektal duvardaki gerilmeyi algılayan sinir lifleri (gerilme reseptörleri) merkezi sinir sisteme dışkılama zamanının geldiğini iletir. Artan basınç, dışkıyı tutmayı giderek daha da zorlaştıracaktır.

Rektum Rahatsızlıklarının Belirtileri Nelerdir?

Rektum rahatsızlıklarına bağlı olarak çeşitli belirtiler ortaya çıkabilir. Kolon kanserine bağlı olarak da rektum rahatsızlıkları oluşabilir. Rektumdan kaynaklanan rahatsızlıklarda görülen belirtiler şu şekildedir;

• Dışkılama sonrasında tuvalet kağıdı veya iç çamaşırda rektal kanamadan dolayı kan görülebilir.
• .
• Karnın altında ya da pelvis bölgesinde anorektal ağrı hissedilebilir.
• Anüste kaşıntı ya da enfeksiyon belirtilerinin varlığı
• Dışkı renginde, kıvamında ya da sıklığında meydana gelen değişiklikler gibi dışkıda farklılıklar ortaya çıkabilir.
• Sürekli dışkı yapma hissi (tenesmus)
• Dışkılamada görülen zorluklar ve ağrıların olması (diskezi)
• Anüsten dışarı doğru çıkan etli bir çıkıntı (pelvik organ sarkması) gibi belirtiler rektum bölgesinde meydana gelen bir rahatsızlıktan kaynaklanıyor olabilir.

Rektumdan kaynaklanan bu tür belirtileri fark ettiğinizde uzman bir doktora muayene olarak tanı ve tedavi işlemlerinin yapılması sağlık açısından önemlidir.

Rektumu Etkileyen Rahatsızlıklar ve Bozukluklar Nelerdir?

• Rektal bozukluklar; rektumdaki iç astar yapısını, kasları ya da sinirleri etkileyebilir. Etkilenen bölgelerde ağrıya neden olabilir ve işlevini engelleyebilir. Rektumu etkileyen rahatsızlıklar şu şekildedir;
• Proktit; rektumdaki iltihaplanmalardır. Özellikle  neden olan enfeksiyonlar akut proktite neden olabilir. İnflamatuar bağırsak hastalıkları ise kronik proktit oluşturabilir.
• Perianal apse; rektum, anüs veya perineumun yakınında ağrılı, irin dolu bir yumru oluşabilir.
• Bazı kolorektal polip oluşumları kansere neden olabilir.
• Rektal prolapsus; rektumu yerinde tutan kaslardaki aşınma ve yıpranmalar rektumun yerinden çıkarak anal kanala doğru teleskopik şekilde genişlemesine neden olabilir.
• Levator sendromu; genellikle kas spazmları epizodik rektal ağrıya neden olabilir.
• Dışkı tutamama; rektumdaki kaslar veya sinirlerle ilgili sorunlar, dışkıyı tutmada zorluk yaşanmasına, sızıntıya neden olabilir.
• Tıkalı dışkılama; Dışkılamada zorluğa neden olan bazı psikolojik ya da fiziksel sorunlar olabilir. Bu durum rektumdaki his kaybından veya kas koordinasyonundan (pelvik taban disfonksiyonundan) kaynaklanabilir.
•  ve dışkı sıkışması; dışkılamada zorluk, yeteri kadar dışkılamama, sert ve sıkışmış dışkı gibi nedenler rektumun tıkanmasına yol açabilir.

Rektum Rahatsızlıklarının Tanısı Nasıl Konur?

Rektum bölgesi rahatsızlıklarının tanısı fiziksel muayeneye ilave olarak bazı tetkikler değerlendirilerek konur. Rektum bölgesi rahatsızlıklarının tanısı koyarken istenen tetkikler şu şekildedir;

Dijital rektal muayene: Rektuma sokulan eldivenli ve yağlanmış bir parmak kullanılarak yapılan fiziksel bir muayenedir. Sadece rektum bölgesi incelenmez. Aynı zamanda rektumun duvarı aracılığıyla prostat bölgesi ve serviksin de incelemesi için rutin bir fiziksel muayenenin ya da jinekolojik muayenenin bir parçası olabilir.

Rektal kültür: Rektumun içinin pamuklu bir çubukla silinmesi ile yapılan bir tanı koyma tekniğidir. Rektumdan alınan dışkı numunesi bakteri veya virüsleri tanımlamak için bir kültüre yerleştirilir.

Dışkı testi: Enfeksiyon, kanama veya aşırı beyaz kan hücresi kanıtı için dışkıdan örnek alınarak test edilmesidir.

Anorektal manometri: Sinirlerin ve kasların dışkıyı dışarı itebilmek için ne kadar iyi çalıştığını ölçmeye yarayan bir testtir. Balon takılı bir kateter rektuma yerleştirilir ve balon ılık suyla şişirilir. Kateterin diğer ucu kas aktivitesini ölçecek bir makineye bağlanır.

Defekografi: Dışkı yapmaya çalışırken iç organların röntgen ya da  görüntüleri alınarak yapılır. Dışkının dışarı itilmesi için rektuma tıbbi bir madde enjekte edilir.

Baryumlu lavman: Rektum da dahil olmak üzere büyük bağırsağın floroskopik (video röntgen) görüntülemesini yapan bir tür sindirim sisteminin muayenesidir. Baryumlu lavman, siyah beyaz görüntülerde daha iyi görünmesine yardımcı olmak için  gibi rektuma enjekte edilen bir kontrast boyadır.

Proktoskopi: Proktoskop, ucunda ışıklı bir kamera bulunan içi boş bir tüptür. Gerektiğinde biyopsi için doku örneği almak üzere tüpten bir alet geçirebilir.

Esnek sigmoidoskopi: Kolonun rektumla birleştiği uç kısmını (sigmoid kolonunuz) incelemek için esnek sigmoidoskopi adı verilen uzun bir tıbbi aletle yapılan tanı koyma yöntemidir. Kolon etkilenmişse, bu  veya gastrointestinal enfeksiyon belirtisi olabilir.

Rektum Ağrısı Evde Nasıl İyileştirilir?

Rektum bölgesinde meydana gelen ağrının tedavisi için altta yatan nedenin bulunması gerekir. Rektum bölgesinde oluşan rektal ağrıların evde iyileşmesi için; oturma banyoları, beslenme değişiklikleri ve lavmanlar gibi bazı yöntemler uygulanabilir. 

Oturma banyoları: Günde iki veya üç kez 15 dakika oturma banyosu yapmak;  anal fissür, perianal hematoma, levator ani sendromu ve proktalgia fugax ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Oturma banyosu ile kan akışı iyileştirilerek anüsün etrafındaki kasları gevşetmeye çalışır.

Lif açısından zengin beslenme: Lif açısından zengin bir beslenme dışkıyı yumuşatmaya yardımcı olarak bağırsak hareketlerini daha az ağrılı hale getirebilir. Lif açısından zengin bir beslenme tek başına rektal ülser sendromunu yönetmeye yardımcı olabilir. Ayrıca tekrarlayan dışkı sıkışmasını da önleyebilir.

Lavmanlar: Su, tuz karışımı veya mineral yağ ile doldurulmuş küçük bir torbadan ve şişeden oluşur. Anüse yerleştirilen bir nozüle takılır. Kabı sıktığınızda, sıvı rektuma gider ve dışkıyı serbest bırakır.

Rektum Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Rektum Rahatsızlıkları için Hangi Bölüme Gidilmelidir?

Rektumda meydana gelen herhangi bir hastalığın tanı ve tedavisi için genel cerrahi bölümü ya da gastroenteroloji bölümüne gidilmesi gerekir. Bu bölümlerde rektum bölgesinde oluşan çeşitli hastalıkların tedavisi yapılabilir.

Rektum İle Anüs Arasındaki Fark Nedir?

Anal kanal, rektumun bitiminden başlayarak kalın bağırsağın son birkaç santimetresini oluşturur. Anüs, bağırsak hareketlerini kontrol eden önemli kasları (anal sfinktera) içerir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.