Kanser tedavisinin etkili olduğu durumlarda ortaya çıkabilen Tümör Lizis Sendromu, vücuttaki hızlı hücre yıkımı sonucunda ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu durum, tedaviye hızla yanıt veren kanser hastalarında görülebilir ve zamanında müdahale edilmediğinde hayati tehlike oluşturabilir.

Hastalarda aniden gelişen belirtiler, elektrolit dengesizlikleri ve böbrek fonksiyonlarındaki bozulmalarla kendini gösterir. İdrarda azalma, kaslarda güçsüzlük, kalp ritim bozuklukları ve nörolojik sorunlar gibi semptomlar, bu sendromun habercisi olabilir. Tedavi sürecinde bu belirtilerin fark edilmesi ve erken müdahale edilmesi, hasta sağlığı açısından kritik öneme sahiptir.

Tümör Lizis Sendromu Nedir?

Kanser hücreleri parçalandığında, kana çeşitli maddeler salarlar. Eğer kanser hücreleri böbreklerin bu maddeleri temizleyemeyeceği kadar hızlı parçalanırsa, bu durum tümör lizis sendromu (TLS) adı verilen bir soruna yol açabilir. Tümör lizis sendromu, kandaki yüksek ürik asit (hiperürisemi), potasyum (hiperkalemi) ve fosfat (hiperfosfatemi) seviyeleri ile düşük kalsiyum (hipokalsemi) seviyeleri gibi dengesizliklerle karakterizedir.

Tümör lizis sendromu, yaşamı tehdit edebilecek bir durumdur ve acil tedavi gerektirir. Tedavi edilmezse, bu anormal kan değerleri ciddi problemlere yol açabilir. Ürik asit, eklemlerde birikerek ağrılı, gut benzeri bir duruma neden olabilir. Böbreklerde ürik asit birikmesi ise böbrek hasarına ve taş oluşumuna yol açabilir. Yüksek fosfat seviyeleri de böbreklere zarar vererek böbrek yetmezliği riskini artırır. Ayrıca, potasyum ve kalsiyum seviyelerindeki dengesizlikler kalp ritmini bozabilir ve güçsüzlük, sinirlilik, kafa karışıklığı gibi nörolojik semptomlara neden olabilir.

Tümör lizis sendromunun hızlı bir şekilde kontrol altına alınması, bu ciddi komplikasyonların önlenmesi için kritik öneme sahiptir.

Tümör Lizis Sendromu Nedenleri

Tümör Lizis Sendromu bazı kanserler veya kan bozuklukları kemoterapi ile tedavi edildiğinde daha sık gelişir. Bu kanserler, yüksek beyaz kan hücresi sayısına yol açan, yüksek tümör yüküne sahip ya da tedaviye hızla yanıt veren, hızlı bölünen hücrelere sahiptir.

TLS riski daha yüksek olan kanserler şunlardır:

• Akut lösemi
• Agresif non-Hodgkin lenfoma
• Miyeloproliferatif bozukluklar
• Hepatoblastoma ve evre IV nöroblastoma gibi katı tümörler
• Böbrek fonksiyonunu etkileyen kanserler

TLS, genellikle kemoterapinin başlangıcında, çok sayıda tümör hücresinin yok edildiği dönemde ortaya çıkar. Tedaviden birkaç saat sonra gelişebilir, ancak en sık 48-72 saat (2-3 gün) içinde görülür.

TLS, sadece sistemik kemoterapi ile sınırlı değildir. Beyin ve omurilik sıvısına doğrudan uygulanan intratekal kemoterapi sonrası da gelişebilir. Ayrıca, tümöre kan akışını durdurarak kemoterapiyi doğrudan tümöre ileten kemoembolizasyon gibi işlemler sonrasında da TLS riski vardır.

Tümör Lizis Sendromu Belirtileri

Tümör Lizis Sendromu belirtileri, vücutta hızlı kanser hücresi yıkımına bağlı olarak oluşan elektrolit dengesizlikleri ve böbrek sorunlarına dayalıdır. Bu belirtiler genellikle tedaviye başladıktan kısa süre sonra ortaya çıkar ve ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. İşte Tümör Lizis Sendromu’nun en yaygın belirtileri:

• Böbreklerde oluşan hasar nedeniyle idrar miktarında azalma olabilir.
• Düşük kalsiyum seviyeleri kaslarda güçsüzlük ve kramplara yol açabilir.
• Yüksek potasyum veya düşük kalsiyum seviyeleri kalpte ritim bozukluklarına neden olabilir.
• Metabolik bozukluklar sindirim sistemini etkileyerek bulantı ve kusmaya yol açabilir.
• Elektrolit dengesizlikleri akciğer fonksiyonlarını etkileyerek nefes darlığına neden olabilir.
• Kafa karışıklığı, sinirlilik, kas seğirmesi veya nöbetler gibi semptomlar görülebilir.

Tümör Lizis Sendromu Tedavisi

Tümör Lizis Sendromu tedavisi, ortaya çıkan elektrolit dengesizliklerini dengelemeyi, böbrek fonksiyonlarını korumayı ve komplikasyonları önlemeyi amaçlar. Tedavi, Tümör Lizis Sendromu’nun şiddetine göre değişir. İşte bu tedavide kullanılan başlıca yöntemler:

• Hidrasyon
• İdrar Çıkışını Artırıcı İlaçlar
• Ürik Asit Düzeylerini Kontrol Etmek
• Elektrolit Düzeylerinin Düzeltilmesi
• Diyaliz

1. Hidrasyon

Yoğun sıvı tedavisi, Tümör Lizis Sendromu’nun en önemli tedavi yöntemlerinden biridir. Hastaya intravenöz (damar yoluyla) bol miktarda sıvı verilerek böbreklerin daha etkili çalışması sağlanır. Bu, vücutta biriken fazla ürik asit, potasyum ve fosfatın böbreklerden atılmasını hızlandırarak böbrek yetmezliği ve taş oluşumu riskini azaltır.

2. İdrar Çıkışını Artırıcı İlaçlar

Bazı durumlarda, böbreklerden idrar üretimini artırmak için diüretik ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, sıvı tedavisiyle birlikte, vücudun daha fazla toksin atmasına yardımcı olur.

3. Ürik Asit Düzeylerini Kontrol Etmek

Tümör Lizis Sendromu sırasında yükselen ürik asit seviyelerini kontrol etmek çok önemlidir. 

4. Elektrolit Düzeylerinin Düzeltilmesi

Tümör Lizis Sendromu, kandaki elektrolit dengesizliklerine neden olur ve bu da kalp ritmi bozuklukları ve nörolojik sorunlara yol açabilir. Bu nedenle elektrolit seviyelerinin dikkatle izlenmesi ve düzeltilmesi gerekir:

5. Diyaliz

Ciddi böbrek yetmezliği olan veya böbreklerin işlevini yeterince yerine getiremediği ağır Tümör Lizis Sendromu vakalarında diyaliz tedavisi gerekebilir. Diyaliz, vücuttaki fazla elektrolitleri, ürik asidi ve toksinleri temizler, böbrek yetmezliğini ve komplikasyonları önlemek için hayati öneme sahiptir.

Tümör Lizis Sendromu Tanı Kriterleri

Tümör Lizis Sendromu tanı kriterleri, kanser tedavisi sırasında ya da sonrasında ortaya çıkan elektrolit ve metabolik dengesizliklere dayalıdır. Tümör Lizis Sendromu'nun tanısı, laboratuvar değerleri ve klinik semptomlar dikkate alınarak yapılır. Tümör Lizis Sendromu iki ana kategoride değerlendirilir: laboratuvar Tümör Lizis Sendromu ve klinik Tümör Lizis Sendromu.

1. Laboratuvar Tümör Lizis Sendromu Tanı Kriterleri

Bu tanı, hastanın laboratuvar sonuçlarında görülen belirli biyokimyasal değişikliklere dayanır. Tümör Lizis Sendromu tanısı konabilmesi için aşağıdaki parametrelerde en az iki tanesinin bozulmuş olması gerekir. Bu değerler, tümör tedavisinin başlamasından itibaren 3 gün içinde ortaya çıkabilir ve 7 güne kadar sürebilir:

• Ürik Asit (Hiperürisemi): Ürik asit seviyesinin 8 mg/dL’nin üzerine çıkması veya normal değerin %25 artması.
• Potasyum (Hiperkalemi): Potasyum seviyesinin 6.0 mEq/L’nin üzerine çıkması veya normal değerin %25 artması.
• Fosfat (Hiperfosfatemi): Fosfat seviyesinin 4.5 mg/dL’nin üzerine çıkması veya normal değerin %25 artması.
• Kalsiyum (Hipokalsemi): Kalsiyum seviyesinin 7 mg/dL’nin altına düşmesi veya normal değerin %25 azalması.

Bu değerlerin değişmesi, vücutta çok sayıda kanser hücresinin parçalanıp içeriklerinin kana salındığını gösterir. Ancak, bu sadece laboratuvar bulgularıdır ve hastada semptom görülmeyebilir.

2. Klinik Tümör Lizis Sendromu Tanı Kriterleri

Klinik Tümör Lizis Sendromu, laboratuvar bulgularına ek olarak ciddi klinik semptomlarla kendini gösterir. Bu durumda, hastada metabolik dengesizliklere bağlı ciddi sorunlar gelişir. Klinik Tümör Lizis Sendromu tanısı için, laboratuvar değerlerinin bozulmasının yanı sıra aşağıdaki klinik bulguların en az birinin ortaya çıkması gerekir:

• Akut Böbrek Yetmezliği: Kreatinin seviyesinin normalin iki katına çıkması veya idrar çıkışının azalması.
• Kalp Ritmi Bozuklukları: Hiperkalemi veya hipokalsemi sonucu gelişen aritmiler.
• Nörolojik Semptomlar: Hipokalsemiye bağlı olarak kas spazmları, sinirlilik, kafa karışıklığı veya nöbetler.

Sıkça Sorulan Sorular

Tümör Lizis Sendromunda Ne Görülür?

Tümör Lizis Sendromu, kanser hücrelerinin hızla parçalanmasıyla vücutta elektrolit dengesizlikleri ve metabolik bozukluklar görülür. İdrar azalması, kas zayıflığı, kalp ritim bozuklukları, bulantı, nefes darlığı, kafa karışıklığı gibi semptomlar ortaya çıkar.

Tümör Lizis Sendromunda Hangi Elektrolit Artar?

Tümör Lizis Sendromunda potasyum, fosfat ve ürik asit seviyeleri artar. Buna karşılık, kalsiyum seviyesi düşer, bu da ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Tümör Lizis Sendromu Testi Nedir?

Tümör Lizis Sendromu tanısında kullanılan testler, kandaki elektrolit ve ürik asit seviyelerini kontrol etmek için yapılır. Kan testleri ile potasyum, fosfat, kalsiyum ve ürik asit seviyelerindeki dengesizlikler izlenir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.