B12 vitamini eksikliği nedeniyle ortaya çıkan pernisiyöz anemi, vücudun enerji üretimini, sinir sistemini ve genel sağlık dengesini etkileyen ciddi bir durumdur.

Yetersiz beslenme, otoimmün hastalıklar veya genetik faktörler gibi farklı nedenlerle gelişebilen bu durum, erken belirtilerini genellikle yorgunluk, baş dönmesi ve konsantrasyon güçlüğüyle gösterir.

Zamanında müdahale edilmezse, sinir hasarı ve kalıcı nörolojik etkiler gibi daha ciddi sonuçlara yol açabilir.

Pernisiyöz Anemi Nedir? 

Pernisiyöz anemi, B12 vitamini eksikliğinden kaynaklanan ve kırmızı kan hücrelerinin üretimini etkileyen ciddi bir rahatsızlıktır.

Vücutta kırmızı kan hücrelerinin üretimi için B12 vitaminine ihtiyaç vardır. 

Ancak pernisiyöz anemide bu vitaminin emilimi bozulur, çünkü mide tarafından üretilen intrensek faktör adlı proteinin eksikliği veya fonksiyon bozukluğu söz konusudur.

Bu eksiklik, vücudun sağlıklı kırmızı kan hücrelerini üretme yeteneğini sınırlayarak çeşitli sistemik belirtilere yol açar.

Pernisiyöz anemi mide kanseri riskini artırabilen kronik bir durumdur ve bu nedenle erken teşhis ve tedavi önemlidir.

Ayrıca, hastalığın diğer adı "zararlı anemi"dir. Bu isim, geçmişte tedavi edilmediğinde ölümcül sonuçlara yol açmasından dolayı verilmiştir.

Günümüzde modern tıbbi yaklaşımlar sayesinde kontrol altına alınabilir bir hastalık haline gelmiştir.

Pernisiyöz Anemi Neden Olur?

Pernisiyöz anemi, genellikle B12 vitamininin emilim bozukluğu sonucu oluşur. Bunun başlıca nedenleri şunlardır:

• İntrensek Faktör Eksikliği
• Otoimmün Nedenler
• Genetik Faktörler
• Mide Ameliyatları ve Hastalıkları
• Diyet Eksiklikleri
• Yaşlılık

İntrensek Faktör Eksikliği

Mide, B12 vitamini emilimi için gerekli olan intrensek faktör (IF) adlı bir protein üretir. Bu protein olmadan B12 vitamini bağırsaklardan emilemez. Intrensek faktör eksikliği genellikle otoimmün bir süreçle ilişkilidir.

Otoimmün Nedenler

Pernisiyöz aneminin en yaygın nedeni otoimmün süreçlerdir. Bağışıklık sistemi, midedeki paryetal hücrelere veya intrensek faktöre saldırarak işlevlerini engeller. Bu, mide mukozasında atrofik gastrit adı verilen bir duruma yol açar.

Genetik Faktörler

Ailesinde pernisiyöz anemi veya diğer otoimmün hastalıklar olan bireylerde risk daha yüksektir. Genetik yatkınlık hastalığın önemli bir nedenidir.

Mide Ameliyatları ve Hastalıkları

Midenin bir kısmının alınmasını içeren gastrektomi operasyonları intrensek faktör üretimini azaltır.

Kronik gastrit veya mide mukozasının diğer hastalıkları pernisiyöz anemiye yol açabilir.

Diyet Eksiklikleri

Pernisiyöz anemi temel olarak emilim bozukluğundan kaynaklansa da, ciddi ve uzun süreli B12 vitamini eksikliği de buna katkıda bulunabilir. Özellikle vegan ve vejetaryen bireyler, diyetlerinde yeterli miktarda B12 vitamini bulunmadığı için risk altındadır.

Yaşlılık

İleri yaş, midedeki intrensek faktör üretiminin azalmasıyla ilişkilidir. Bu durum yaşlı bireylerde pernisiyöz aneminin daha sık görülmesinin nedenlerinden biridir.

Pernisiyöz Anemi Tanısı Nasıl Konur?

Pernisiyöz anemi tanısı, detaylı bir tıbbi öykü, fizik muayene ve laboratuvar testleriyle konur. Pernisiyöz anemi laboratuvar bulguları, tanının kesinleştirilmesinde hayati önem taşır.

Tam Kan Sayımı (Hemogram)

Makrositoz: Kırmızı kan hücrelerinin normalden büyük olduğunu gösterir.

Düşük Hemoglobin ve Hematokrit Seviyeleri: Anemi tanısı koymaya yardımcıdır.

B12 Vitamin Seviyesi

Kandaki düşük B12 vitamini seviyesi, pernisiyöz anemi tanısını destekler. Ancak diğer nedenler de B12 eksikliğine yol açabileceği için ek testler yapılması gerekir.

Homosistein ve Metilmalonik Asit (MMA) Testleri

B12 eksikliği olan bireylerde bu iki madde kanda artar. MMA, özellikle B12 eksikliğini doğrulamada oldukça hassas bir belirteçtir.

İntrensek Faktör ve Paryetal Hücre Antikor Testi

Bu testler, otoimmün nedenleri araştırmak için kullanılır. Pozitif sonuçlar, pernisiyöz anemiye özgüdür.

Mide Biyopsisi ve Endoskopi

Mide mukozasında atrofik gastrit veya diğer yapısal değişiklikleri tespit etmek için mide biyopsisi yapılabilir. Ayrıca, pernisiyöz anemi ile ilişkili olarak mide kanseri riski nedeniyle endoskopik inceleme önerilebilir.

Pernisiyöz Anemi Belirtileri

Pernisiyöz anemi belirtileri, genellikle yavaş gelişir ve çeşitli sistemleri etkiler. İşte en sık görülen belirtiler:

• Aşırı yorgunluk ve halsizlik
• Ciltte solgunluk veya sarılık
• Soğuk hissetme
• Uyuşma veya karıncalanma (parestezi)
• Denge kaybı ve yürümede zorluk
• Zihinsel bulanıklık, unutkanlık ve konsantrasyon güçlüğü
• Depresyon ve irritabilite
• İştahsızlık
• Karın ağrısı, şişkinlik ve gaz
• Ağızda ve dilde yaralar
• Kırmızı, pürüzsüz ve hassas dil (glossit)
• Çarpıntı
• Nefes darlığı, özellikle egzersiz sırasında

Tedavi edilmezse, pernisiyöz anemi sinir sistemi üzerinde kalıcı hasar ve demans benzeri durumlara yol açabilir. Ayrıca mide kanseri riski artar.

Pernisiyöz Anemi Tedavisi

Pernisiyöz anemi tedavisi, vücuttaki B12 vitamini eksikliğini gidermeyi ve hastalığın yol açtığı semptomları ve komplikasyonları önlemeyi hedefler. Tedavi ömür boyu sürebilir, çünkü bu hastalık genellikle kronik bir sorundur. Tedavi planı, hastanın durumuna, semptomlarının şiddetine ve altta yatan nedenlere göre özelleştirilir. Pernisiyöz anemi tedavi süreçleri şu şekildedir:

• B12 Vitamin Takviyesi
• Semptomların Tedavisi
• Diyet
• Altta Yatan Sebeplerin Tedavisi

B12 Vitamin Takviyesi

B12 vitamini eksikliği tedavide birinci önceliktir. Pernisiyöz anemi vakalarının büyük çoğunluğunda diyetle alınan B12 vitamini emilemediği için, vitamin takviyelerinin doğrudan kana verilmesi gerekir. Bu, genellikle enjeksiyon yoluyla yapılır.

• B12 Vitamin Enjeksiyonları

Tedavinin başlangıcında genellikle intramüsküler (kas içi) enjeksiyonlar tercih edilir. İlk birkaç hafta boyunca haftalık veya iki haftada bir enjeksiyon yapılır. Ardından eksiklik düzeltildikten sonra genellikle ayda bir kez enjeksiyon yapılır.

• b. Oral B12 Takviyeleri

Bazı hafif vakalarda veya enjeksiyon sonrası idame tedavisinde kullanılabilir. Yüksek dozda B12 tabletleri (örneğin, 1000-2000 mcg) bağırsaktan pasif difüzyon yoluyla emilir ve eksikliği giderebilir.

• Dil altı B12 Takviyesi

Daha nadir olarak, B12 eksikliğini tedavi etmek için nazal spreyler veya dil altı tabletler kullanılabilir. Bu yöntemler enjeksiyonların yerini tam olarak tutmasa da, bazı durumlarda alternatif olarak kullanılabilir.

Semptomların Tedavisi

Pernisiyöz aneminin yol açtığı farklı semptomlar için spesifik tedaviler uygulanabilir:

• Nörolojik Belirtiler: Sinir sistemi üzerindeki hasar, uzun süreli B12 eksikliği nedeniyle oluşmuşsa, tedavi edilmesi zaman alabilir. Enjeksiyonlar bu belirtileri hafifletir, ancak sinir hasarı ilerlemişse tam iyileşme sağlanamayabilir.
• Anemiye Bağlı Yorgunluk: Aneminin giderilmesiyle birlikte genellikle enerji seviyeleri düzelir.
• Sindirim Sorunları: Sindirim sistemine yönelik belirtiler B12 eksikliğinin giderilmesiyle büyük ölçüde düzelir.

Diyet 

Pernisiyöz anemi temel olarak emilim bozukluğuna bağlı olsa da, B12 vitamini açısından zengin bir diyet tedavi sürecini destekleyebilir. Bu diyet şu yiyecekleri içermelidir:

• Et ve Balık Ürünleri: Kırmızı et, tavuk, hindi, balık (özellikle somon, ton balığı) ve karaciğer.
• Süt ve Süt Ürünleri: Peynir, süt, yoğurt.
• Yumurta: Özellikle sarısı B12 vitamini açısından zengindir.
• Zenginleştirilmiş Gıdalar: Tahıllar, bitki bazlı sütler ve diğer gıdalar B12 ile zenginleştirilmiş olabilir.

Not: Ancak, diyetle alınan B12, pernisiyöz anemi hastalarında intrensek faktör eksikliği nedeniyle emilemeyebilir. Bu nedenle diyet düzenlemesi destekleyici bir önlemdir, birincil tedavi değildir ve sağlık uzmanı tarafından onaylanmalıdır.

Altta Yatan Sebeplerin Tedavisi

Pernisiyöz anemi genellikle otoimmün bir durumdan kaynaklandığı için, bağışıklık sistemini düzenleyici tedaviler gerekebilir:

• Otoimmün Hastalıklar: Bağışıklık sistemini hedef alan otoimmün süreçler kontrol altına alınabilir. Kortikosteroidler veya immünsupresif ilaçlar nadiren de olsa kullanılabilir.
• Atrofik Gastrit: Mide mukozasında oluşan hasarın tedavisi, mide fonksiyonlarını destekleyebilir.
• H. pylori Enfeksiyonu: Eğer atrofik gastrit bu bakteriye bağlıysa, antibiyotik tedavisi uygulanabilir.

Sık Sorulan Sorular

Pernisiyöz Anemi Otoimmün mü?

Çoğu vakada otoimmün bir mekanizma söz konusudur. Bağışıklık sistemi, intrensek faktöre veya paryetal hücrelere saldırır.

Pernisiyöz Anemi Hangi Vitamin Eksikliğinde Görülür?

Pernisiyöz anemi, B12 vitamini eksikliği ile ilişkilidir. Bu eksiklik, intrensek faktör eksikliği nedeniyle emilim bozukluğundan kaynaklanır.

Pernisiyöz Anemi ve Megaloblastik Anemi Farkı Nedir?

Pernisiyöz anemi, megaloblastik aneminin bir alt türüdür. Megaloblastik anemi, B12 veya folik asit eksikliğinden kaynaklanabilir. Pernisiyöz anemi ise yalnızca B12 eksikliği ve intrensek faktör eksikliği ile ilişkilidir.

Pernisiyöz Anemi Ne Demek?

Pernisiyöz anemi, geçmişte tedavi edilmediğinde ölümcül sonuçlar doğurabilmesi nedeniyle "zararlı anemi" anlamına gelen bir isim almıştır. Günümüzde tedavi edilebilir olsa da, bu durum ciddiyetini korumaktadır. Hastalık, genellikle kronik bir süreçtir ve hastaların yaşam boyu tedavi görmesi gerekebilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.