Rektum yırtılması (makatta çatlak), anal kanalı kaplayan dokularda oluşan bir çatlak ya da yarık oluşumudur.

Rektumda yırtılma meydana geldiği zaman akut ağrıya ve kanamaya neden olabilir.

Çoğu  ve rektum yırtılma vakası kendi kendine iyileşebilir. rektumda yırtılma ve çatlaklar genel olarak rektum kanseri belirtisi olarak görülebilir. Ancak tekrarlanmayan rektum çatlakları  oluşturmayabilir. 

Rektum Yırtılması (Makat Çatlağı) Nedir?

Rektum yırtılması ya da makat çatlağı tıpta anal fissür olarak bilinir. Özellikle bağırsak hareketleri (dışkılama) sırasında makatta ağrı ve rektumda meydana gelen kanamanın en büyük nedenlerinden biri rektum yırtılmasıdır. 

Makatta meydana gelen travma genellikle çatlak ya da yırtılmaya neden olur.

Özellikle sert dışkıyı çıkarmak için gereğinden fazla ıkınmaktan kaynaklanabilir. Rektum yırtılması ve çatlağı aniden ya da aşamalı olarak ortaya çıkabilir.

İyileşme süresi çatlağın yapısına göre hızlı ve yavaş olabilir.

Makatta meydana gelen çatlak ve yırtılmalar bebeklerde, hamile kadınlarda oldukça yaygın görülebilir.

Rektum yırtılması olan kişilerin büyük bir çoğunluğu 40 yaşından önce bu sağlık sorunu ile karşılaşır. 

Rektum yırtılması ve çatlağının iki farklı çeşiti vardır. Rektum yırtılması (makat çatlaması) çeşitleri şu şekilde sıralanabilir;

Akut Rektum Yırtılması (Makat Çatlağı)

Rektum yırtılması, çatlaması sonucu ortaya çıkan belirtilerin yaklaşık altı hafta içinde tedaviyle düzeldiğinde akut olarak kabul edilir. Rektum yırtığı, çatlaması; kabızlık (büyük, sert dışkılama) gibi altta yatan nedenlerin tedavi edilmesiyle iyileşebilir. 

Kronik Rektum Yırtılması (Makat Çatlağı)

Kronik rektum yırtığı, çatlaması sonucu ortaya çıkan belirtilerin altı haftadan uzun sürmesi halinde kronik olarak kabul edilir. Kronik rektum yırtılması, çatlağı evde uygulanan tedavilerin iyileştiremediği rektum yırtılmalarıdır. Bu nedenle rektum yırtılmasını iyileştirebilmek için enjeksiyonlar ya da ameliyat gerekebilir. Kronik olarak devam eden rektum yırtılması ve çatlaması rektum kanseri belirtileri olabilir.

Rektum Yırtılması (Makat Çatlağı) Belirtileri Nelerdir?

Rektum da meydana gelen yırtılma ve çatlak oluşumları sonrasında kişilerde bazı belirtiler ortaya çıkabilir. Rektum çatlağı ve yırtılması sonrasında ortaya çıkan belirtiler şöyle sıralanabilir;

• Dışkılama sırasında şiddetli ağrı
• Dışkılama sırasında yanma ya da kaşıntı
• Dışkıda taze ve kırmızı kan
• Anal kas spazmları
• Yırtığın ve çatlağın yakın çevresindeki deride oluşan şişlik

Bu tür semptomlar rektumda yırtılma ve makatta çatlak oluşması sonucu ortaya çıkabilecek belirtilerdir. Meydana gelen bu belirtilerin fark edilmesi halinde bir sağlık merkezine giderek gerekli tanı ve tedavi işlemlerini yaptırmanız sağlığınız açısından oldukça önemlidir.

Rektum Yırtılması (Makat Çatlağı) Nedenleri Nelerdir?

Makatta ve rektumda gerilme, zorlanma gibi travmalar sonucu anal astarda yırtılma meydana gelebilir. Daha önceden var olan sağlık sorunları da rektum yırtılmasına neden olabilir.

Makatın dışarıya açıldığı son kısmındaki deri, vücudun dışındaki deriye daha çok benzer. Ancak çatlakların genellikle meydana geldiği üst kısımda makat, kalın bağırsağın geri kalanıyla aynı yumuşak mukoza ile kaplıdır.

Bu bölümdeki mukus astarı normal deriden daha ince ve daha hassastır. İnce, hassas yapıda olan astardan dolayı rektumun yırtılması ve makatta çatlak oluşumu daha kolay hale gelir. Özellikle bebeklerde bu nedenle meydana gelen makat çatlağı daha yaygın görülür. Uzun süreli (kronik) iltihaplanma dokuları zayıflatabilir.

Makat bölgesi, bağırsak hareketlerini kontrol etmeye yardımcı olan iki dairesel kasla çevrilidir (anal sfinkterler). Bu kaslar çok sıkıysa, anal astarda gerginlik oluşturabilir. Meydana gelen bu gerginlik rektumun yırtılmasını kolaylaştırarak dokulara giden kan akışını da azaltabilir.

Rektum yırtılması ya da makat çatlağının nedenleri şu şekilde sıralanabilir;

•  ve dışkılamada zorlanma
• Tıkalı dışkılama sendromu 
• Bebeklerde diskezi 


• Doğum
• Daha önce geçirilen cerrahi müdahale



• Rektum kanseri 


• Pişik

Rektum Yırtılması (Makat Çatlağı) Nasıl Teşhis Edilir?

Rektum yırtılmasına bağlı olarak meydana gelen belirtilerin fark edilmesi halinde bir sağlık merkezine giderek muayene olmanız gerekir.

Muayene sırasında hastanın genel sağlık öyküsü dinlenilir ve belirtilerin neler olduğu hakkında hastaya sorular sorulabilir.

Karın üzerinde ve yan tarafa uzanmış bir şekilde makat bölgesi kontrol edilerek rektum yırtılması ya da makat çatlağı olup olmadığı tespit edilmeye çalışılır.

Fiziksel muayene sırasında rektum muayenesi de yapılabilir. Rektum muayenesinde rektumda oluşan yırtılma ve çatlaklar teşhis edilmeye çalışılır.

Rektum muayenesinde doktorunuz, yağlanmış eldivenli bir parmağını nazikçe makattan sokarak herhangi bir hassasiyet veya kas spazmı olup olmadığını anlamaya çalışacaktır.

Böylece rektum muayenesi yapılarak hastalarda rektum yırtılması ya da makat çatlağı olup olmadığı teşhis edilir.

Rektum Yırtılması (Makat Çatlağı) Evde Nasıl İyileşir?

Rektum yırtılması ve makat çatlağı vakalarının çoğu kendiliğinden iyileşmektedir. Bu iyileşme sürecinde yapılması gereken bazı hususlar vardır. Bu hususlara dikkat etmek rektum yırtılması ve çatlaklarını iyileştirmeye yardımcı olabilir. Rektum yırtılması, çatlamasını evde iyileştirirken dikkat edilmesi gereken hususlar şu şeklide sıralanabilir;

• Dışkılamayı daha konforlu hale getirmek için dışkı yumuşatıcı kullanılabilir.  
• Tuvalette otururken ayaklarınızı desteklemek için bir basamak kullanımı gerekebilir. Bu durum tuvalette kalçaları çömelme pozisyonuna getirmeye yardımcı olur.
• Makat bölgesinin yumuşak tuvalet kağıdı ya da alkolsüz ıslak mendille dikkatlice silinmesi önemlidir. Dışkılamadan sonra ılık su ile duş da alınabilir.
• Rektum yırtılması ya da çatlamasının olduğu bölgeye topikal bir merhem, krem sürülebilir. Kullanılacak krem ve merhemler, nemi hapseder. Ayrıca antibiyotik görevi görerek iyileşmeyi destekleyebilir. Rektum yırtılması sonucu oluşan ağrı ve iltihabı tedavi etmek için ilaçlı kremler kullanılabilir.
• Günde iki veya üç kez en az 10-15 dakika oturma banyosu yapılabilir. Makat bölgesini ıslatmak için ılık, çok derin olmayan bir oturma banyosu şeklinde yapılmalıdır.

Rektum yırtılması ve çatlaması nedeniyle meydana gelen belirtilerin hafifletilebilmesi için evde bu tür tedbirler almak hem ağrıyı azaltır hem de kasların gevşemesine yardımcı olur.

Sıkça Sorulan Sorular

Rektum Yırtılması (Makat Çatlağı) Kendiliğinden Geçer mi?

Rektumda ya da makatta meydana gelen yırtılmalar, çatlaklar çoğunlukla kendiliğinden iyileşebilir. Bu tür kendiliğinden iyileşen rektum yırtıkları geçici olan akut yırtılmalardır. Kendi kendine gerekli bakım yapılarak ve krem kullanarak rektum yırtılmaları iyileşebilir. Ancak meydan gelen rektum yırtılması ve makat çatlağı vakaları birkaç hafta içerisinde iyileşme göstermezse tedavi uygulanması gerekebilir.

Rektum Yırtılması (Makat Çatlağı) Genellikle Ne Kadar Sürer?

Çoğu yırtılma ve çatlak vakaları birkaç gün ila birkaç hafta içinde iyileşir. Kronik bir rektum yırtılmasında ise iyileşme süresi sekiz haftadan uzun sürer. Kronik bir rektum yırtılması tedavi görülmesi halinde, tedavinin işe yaraması ve yırtıkların iyileşmesi 6 ila 12 hafta daha sürebilir.

Rektum Yırtılması (Makat Çatlağı) Vakalarında Beslenme Nasıl Olmalıdır?

Rektumda yırtılma ya da çatlama meydana geldiğinde hastalığın iyileşmesini sağlamak için beslenme düzenine ve alışkanlığına dikkat etmek gerekir. Özellikle rektum yırtılması, çatlaması sonucu ortaya çıkan belirtiler iyileşmediği sürece baharatlı yiyeceklerden ve kuruyemiş tüketiminden uzak durulması gerekir. Sıvı tüketimi yapılarak günlük içilen su miktarının artırılması önemlidir. Ayrıca taze meyve ve sebze tüketerek gerekli vitaminlerin,  vücuda alınması gerekir. Beslenme ile ilgili bu tür tedbirler almak rektumda meydana gelen yırtılma, çatlama rahatsızlıklarının iyileşme sürecinde faydalı olabilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.