Vücudumuzun bağışıklık sisteminde yer alan plazma hücreleri, bizi enfeksiyonlara karşı korumak için antikor üreten temel savunucularımızdır. Ancak bazı durumlarda bu hücreler kontrolsüz bir şekilde çoğalarak malign plazma hücreli neoplazmalar olarak adlandırılan kanser türlerini oluşturur.

Multipl miyelom, plazmasitom ve Waldenström makroglobulinemisi gibi çeşitli şekillerde karşımıza çıkan bu hastalıklar, kemik ağrılarından bağışıklık sistemi zayıflıklarına, yorgunluktan böbrek sorunlarına kadar geniş bir yelpazede belirtilerle kendini gösterir. Bu yazımızda, malign plazma hücreli neoplazmların ne olduğunu, nasıl ortaya çıktığını, hangi belirtilerle kendini gösterdiğini ve tedavi yöntemlerini ele alacağız.

Malign Plazma Hücreli Neoplazmalar​

Malign plazma hücreli neoplazmalar, bağışıklık sisteminin bir parçası olan plazma hücrelerinin kontrolsüz ve anormal bir şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkan kanser türleridir. Normalde plazma hücreleri, vücudun enfeksiyonlara karşı savunma mekanizmasının bir parçası olarak antikor üretirler. Ancak malign neoplazmalar ortaya çıktığında bu hücreler sağlıklı çalışmayı bırakır ve kanserli hale gelir.

Bu tür hastalıkların başında kemik iliği kanseri (yani multipl miyelom) gelir. Multipl miyelomda kanserli plazma hücreleri kemik iliğinde birikerek kemiklerde hasara, kemik ağrılarına ve bazen de kırıklara neden olabilir. Kan dolaşımında üretilen anormal antikorlar ise böbrek yetmezliği gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Diğer türler arasında plazmositom ve Waldenström makroglobulinemisi gibi nadir görülen varyantlar bulunur.

Malign Plazma Hücreli Neoplazm Çeşitleri

Malign plazma hücreli neoplazmlar, üç ana türde sınıflandırılır: multipl miyelom, plazmasitom ve Waldenström makroglobulinemisi.

1.Multipl Miyelom

Malign plazma hücreli neoplazmlar arasında en yaygın görülen türdür. Multipl miyelom, kemik iliğinde birden fazla bölgede kanserli plazma hücrelerinin anormal çoğalması ile ortaya çıkar. Bu durum kemik ağrıları, kansızlık, böbrek sorunları ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Tedavisinde genellikle kemoterapi, radyoterapi ve kök hücre nakli gibi yöntemler uygulanır.

2.Plazmasitom

Plazmasitom iki ana formda görülür. Soliter Kemik Plazmasitomu, kemik iliğinde tek bir bölgede tümörleşmiş plazma hücreleri ile ortaya çıkar. Ekstramedüller Plazmasitom ise kemik iliği dışında, genellikle yumuşak dokularda, özellikle de solunum yollarında oluşur. Plazmasitomlar çoğu zaman tek bir tümörle sınırlı kalır ve multipl miyelom gibi yayılım göstermez. Tedavisi çoğunlukla radyoterapi ile yapılır.

3.Waldenström Makroglobulinemisi

Lenfoplazmasitik lenfoma olarak da bilinen bu hastalıkta, plazma hücreleri yüksek miktarda IgM antikoru (makroglobulin) üretir. Kanın akışkanlığı azalır ve yorgunluk, görme problemleri, baş dönmesi gibi belirtiler ortaya çıkar. Ayrıca lenf düğümleri ve dalakta büyüme görülebilir. Tedavisinde genellikle hedefe yönelik tedaviler ve immünoterapiler tercih edilir.

Malign Plazma Hücreli Neoplazm Belirtleri

Malign plazma hücreli neoplazmlar, özellikle multipl miyelom, plazmasitom ve Waldenström makroglobulinemisi gibi türlerde farklı belirtilerle kendini gösterir.

Malign Plazma Hücreli Neoplazm belirtileri şunlardır:

• Kemik Ağrısı: Özellikle multipl miyelomda görülür. Kanserli plazma hücreleri kemik iliğinde birikerek kemik yapısını zayıflatır ve bu da ağrıya, hatta kırıklara yol açabilir. Genellikle sırt, kaburga ve kalça kemiklerinde ağrı daha yoğundur.
• Yorgunluk ve Halsizlik:Kansızlık (anemi) sebebiyle hastalarda sürekli bir yorgunluk hissi oluşur. Plazma hücrelerinin anormal üretimi kan hücrelerini etkileyerek halsizlik, solgunluk ve nefes darlığı gibi belirtilere yol açar.
• Bağışıklık Sisteminde Zayıflık: Anormal plazma hücrelerinin normal antikor üretimini engellemesi nedeniyle hastalarda enfeksiyonlara karşı direnç azalır. Bu durum sık sık enfeksiyon geçirme veya enfeksiyonların uzun sürmesi şeklinde kendini gösterebilir.
• Böbrek Fonksiyon Bozuklukları: Kanserli plazma hücreleri anormal proteinler üretir. Bu proteinler böbreklerde birikerek böbrek fonksiyonlarını bozabilir, böbrek yetmezliğine kadar ilerleyebilir. İdrarda protein varlığı, sık görülen bir belirtidir.
• Kan Viskozitesinin Artması (Waldenström Makroglobulinemisinde): Yüksek seviyede IgM antikoru üretimi, kanın akışkanlığını azaltır. Bu durum baş ağrısı, görme problemleri, baş dönmesi ve bazen de bilinç değişikliklerine yol açabilir.

Malign Plazma Hücreli Neoplazm Tedavi Seçenekleri

Malign plazma hücreli neoplazmların tedavisi, hastalığın türüne, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna göre şekillenir. Tedavi seçenekleri genellikle multipl miyelom, plazmasitom ve Waldenström makroglobulinemisi gibi türlere özgü olarak planlanır.

İşte Malign Plazma Hücreli Neoplazm ana tedavi yöntemleri şunlardır:

• Kemoterapi
• Radyoterapi
• Kök Hücre Nakli
• İmmünoterapi

1.Kemoterapi

Kemoterapi, kanserli plazma hücrelerini yok etmek veya büyümelerini yavaşlatmak için yaygın olarak kullanılır. Genellikle multipl miyelom tedavisinde uygulanır. 

2.Radyoterapi

Radyoterapi, kanser hücrelerinin bulunduğu belirli bölgelere yönlendirilir ve genellikle plazmasitom gibi lokalize tümörlerde kullanılır. Soliter kemik plazmasitomu veya ekstramedüller plazmasitomda oldukça etkili olabilir.

3.Kök Hücre Nakli

Özellikle multipl miyelom tedavisinde, yüksek doz kemoterapi sonrasında kök hücre nakli yapılır. Bu nakil, hastanın kendi kök hücrelerinden (otolog) ya da uygun bir donörden (allojenik) alınan kök hücrelerle yapılır. Kemoterapiden sonra kan hücrelerinin yenilenmesini sağlayarak vücuda destek olur.

4.İmmünoterapi

İmmünoterapiler, bağışıklık sistemini güçlendirerek kanserli hücrelerle savaşmayı hedefler. Son yıllarda özellikle multipl miyelom ve Waldenström makroglobulinemisi gibi türlerde kullanılmaya başlanmıştır. Daratumumab ve elotuzumab gibi monoklonal antikorlar, kanser hücrelerini tanıyarak bağışıklık sistemi aracılığıyla yok edilmesini sağlar.

Malign Plazma Hücreli Neoplazm Nedenleri

Malign plazma hücreli neoplazmların tam olarak neden ortaya çıktığı bilinmemektedir, ancak hastalığın gelişiminde birkaç risk faktörünün etkili olduğu düşünülür. Bu faktörler, plazma hücrelerinin anormal şekilde çoğalarak kanserli hale gelmesine yol açabilir.

Başlıca nedenler ve risk faktörleri şunlardır:

1. Ailede malign plazma hücreli neoplazm öyküsü olan bireylerde riskin arttığı gözlemlenmiştir. Genetik yatkınlık, hastalığa neden olabilecek genetik değişiklikleri tetikleyebilir. Ancak bu yatkınlığın hangi genlerle ilişkili olduğu tam olarak bilinmemektedir.
2. Tarım ilaçları, kimyasal çözücüler, ağır metaller ve radyasyona maruz kalmak, plazma hücrelerinin DNA'sında değişikliklere neden olabilir. Özellikle benzen gibi kimyasallarla çalışan veya yüksek radyasyona maruz kalan bireylerde risk artabilir.
3. Yaş ilerledikçe malign plazma hücreli neoplazmlar görülme riski artar. Özellikle 60 yaş ve üzeri bireylerde multipl miyelom gibi plazma hücreli kanserler daha yaygındır. Hücrelerin yaşlanması ve DNA onarım mekanizmalarının zayıflaması, kanser riskini artırabilir.
4. Bağışıklık sistemini zayıflatan durumlar ve otoimmün hastalıklar, plazma hücrelerinin anormal şekilde çoğalma riskini artırabilir. Ayrıca, bazı kronik enfeksiyonlar da bu hastalıkların gelişiminde rol oynayabilir.
5. MGUS, kanda düşük seviyede anormal antikor (M proteini) üretimiyle karakterize, genellikle belirti vermeyen bir durumdur. Bazı MGUS vakaları zamanla multipl miyeloma veya diğer plazma hücreli neoplazmlara dönüşebilir. MGUS’lu bireylerde hastalığın düzenli olarak takip edilmesi önerilir.

Sık Sorulan Sorular

Malign Plazma Hücreli Neoplazmın tekrarlama riski var mıdır?

Tedavi sonrasında hastalık tekrarlayabilir. Bu nedenle düzenli takip ve kontroller önem taşır.

Malign Plazma Hücreli Neoplazm nasıl teşhis edilir?

Kan ve idrar testleri, kemik iliği biyopsisi ve görüntüleme yöntemleri (röntgen, MRI, PET taramaları) kullanılarak teşhis konulur.

Multipl miyelom ve diğer plazma hücreli neoplazmlar arasındaki fark nedir?

Multipl miyelom, kemik iliğinde birden fazla bölgede tümör oluşumuyla karakterizedir. Diğer plazma hücreli neoplazmlar arasında soliter plazmasitom (tek bir tümör) ve plazma hücreli lösemi (kanda dolaşan malign plazma hücreleri) bulunur.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.