Pankreas öz suyu, pankreas ile sindirim sisteminin sağlıklı ve verimli çalışabilmesi için hayati önemde olan bir sıvıdır. İçeriğinde bulunan enzimler ve bikarbonat aracılığı ile sindirim sürecinde aktif rol oynar. 

Pankreas öz suyu tüketilen besinlerin parçalanmasını ve emilimine yardımcı olarak sindirim sisteminde sağlık sorunları oluşmasını önler. 

Vücut; ağız, mide ve ince bağırsak dahil olmak üzere sindirim sisteminde enzimler üretir. Sindirim sisteminde üretilen enzimlerin büyük çoğunluğu pankreas tarafından üretilir.

Pankreas Öz Suyu Nedir?

Vücut; yiyecekleri parçalamaya ve besinleri emmeye yardımcı olmak için sindirim enzimleri üretir. Sindirim enzimleri, sindirim sistemi için olmazsa olmaz oluşumlardır. Bunlar olmadan, vücut besinleri tamamen emebilecek şekilde parçalayamaz. Sindirim enzimlerinde eksiklik olması farklı  belirtilere neden olabilir. Sindirim enzimlerinin yetersiz olması halinde sağlıklı bir beslenme alışkanlığı edinseniz bile yetersiz beslenmenize neden olabilir. 

Sindirim enzimlerinin pek çoğu pankreasta üretilir. Pankreas yapısı gereği vücutta endokrin ve ekzokrin fonksiyonları ile sindirim sistemi için oldukça önemli bir görev üstlenir. Pankreas öz suyu, pankreasın ekzokrin kısmında üretilir. Tüketilen besin maddelerinin sindiriminde çeşitli enzim ve bikarbonat içeren sıvı salgılayarak besinlerin parçalanmasına katkı sağlar. Sindirim sisteminin sağlıklı olarak normal çalışması pankreas öz suyunun görevini yapmasıyla sağlanır. 

Pankreas öz suyu vücudun yiyeceklerden; karbonhidratları, yağları ve proteinleri parçalamasına yardımcı olur. Genel vücut sağlığını korumak ve besinlerden emilimi sağlamak için pankreas öz suyu oldukça önemlidir. Pankreas öz suyu olmadan yiyeceklerdeki besinler boşa gider.

Pankreas Öz Suyunun İçeriği Nelerden Oluşur?

Pankreas öz suyu başlıca 3 temel enzimden oluşur. Bunlar; amilaz, lipaz ve proteazdır.

Amilaz

, vücutta karbonhidratların parçalanmasına yardımcı olan bir enzimdir. Ayrıca nişastaları şekerlere parçalar. Ağızdaki pankreas ve tükürük bezleri amilaz üretir. Kan ve idrarda normal seviyeden daha az oranda amilaz bulunur. Ancak çok yüksek seviyeler bir sağlık sorununa işaret edebilir.

Kandaki  bazen çeşitli pankreas veya diğer sindirim sistemi hastalıklarının teşhisinde yardımcı olarak kullanılır. Kandaki amilaz seviyesinin yüksek olması; pankreasın tıkalı veya yaralı olduğunu, pankreas kanseri belirtisi, akut pankreatit, pankreasın ani iltihabı olduğunu gösterebilir.

Düşük amilaz seviyeleri ise; kronik pankreatit (pankreasın devam eden iltihabı) veya karaciğer hastalığı olduğu anlamına gelebilir. Yetersiz amilaz ishale yol açabilir.

Lipaz

, yağların yağ asitlerine ve gliserole (basit şeker alkolü) parçalanmasından sorumludur. Küçük miktarlarda ağız ve mide tarafından üretilirken, büyük miktarlarda ise pankreas tarafından üretilir. Yağları parçalamak için karaciğer safrası ile birlikte çalışır. Yeterli lipaz olmadığında; A, D, E ve K gibi yağda çözünen vitaminlerden yoksun kalma durumu olabilir.

Aşırı yüksek seviyedeki lipaz (normal aralığın üç veya daha fazla katı) akut pankreatit veya diğer pankreas bozukluklarının işareti olabilir.

Düşük lipaz seviyeleri ise; pankreastaki lipaz üreten hücrelerin yeterince üretilmediği anlamına gelebilir. Düşük lipaz seviyeleri; kistik fibrozis ve kronik pankreatite yol açabilir.

Proteaz

Proteaz enzimi, proteinleri amino asitlere ayırır. Ayrıca bakteri, maya ve protozoanın bağırsaklardan uzak tutulmasına yardımcı olur. Proteaz eksikliği bağırsaklarda alerjilere veya toksisiteye yol açabilir.

Proteaz, ayrıca hücre bölünmesi, kan pıhtılaşması, bağışıklık fonksiyonu gibi vücut fonksiyonlarını yerine getirme sürecinde etkin rol oynar. Proteazlar mide ve pankreasta üretilir. Farklı yapıda oluşan proteaz çeşitleri vardır. Proteaz çeşitleri şu şekilde sıralanabilir;

Pepsin: Mide tarafından proteinleri peptitlere veya daha küçük amino asit gruplarına parçalamak için salgılanır. Bu amino asitler daha sonra ince bağırsakta emilir veya daha fazla parçalanır.

Tripsin: Pankreas tarafından salgılanan bir enzimin, ince bağırsaktaki bir enzim tarafından aktive edilmesiyle oluşur. Tripsin daha sonra karboksipeptidaz gibi ek pankreas enzimlerini aktive eder ve kimotripsin, peptitlerin parçalanmasına yardımcı olur.

Kimotripsin: Bu enzim, peptitleri bağırsak duvarı tarafından emilebilen serbest aminoasitlere parçalar.

Karboksipeptidaz A: Pankreas tarafından salgılanır ve peptitleri aminoasitlere ayırır.

Karboksipeptidaz B: Pankreastan salgılanır, temel aminoasitleri parçalar.

Pankreas Öz Suyunun Görevleri Nelerdir?

Pankreas öz suyu vücutta pek çok fonksiyonun yerine getirilmesinde görev alır. Pankreas öz suyunun görevleri şu şekilde sıralanabilir;

Sindirim: Pankreas öz suyu proteinleri, yağları, karbonhidratları parçalayarak yiyeceklerin sindirimine yardımcı olan enzimleri üretir.

Asit Nötralizasyonu: İnce bağırsağa ulaşan mide asidi pankreas öz suyu tarafından salgılanan bikarbonat tarafından nötralize edilebilir.

Besin Emilimi: Tüketilen besinlerin sağlıklı olarak sindirim sürecinden geçip besinlerin emilimini sağlaması için pankreas öz suyu üretilir. 

Pankreas Enzim Replasman Terapisi Nedir?

Pankreasta sağlıklı üretilemeyen pankreas öz suyu enzimleri, pankreas enzim replasman terapisi tedavisi yoluyla vücuda alınabilir. Lipaz, amilaz ve proteaz içerikli enzim ilaçları reçete edilir. Bu enzim İlaçlarını kullanılırken bazı hususlara da dikkat etmek gerekir.

Enzim içeren ilaçlar beslenme sırasında ya da ara beslenmenin başında alınmalıdır. Eğer beslenme süresi 30 dakikadan uzun sürecekse alınacak doz bölünebilir. Enzim içeren kapsülleri kullanırken soğuk bir içecekle yutulması da önemlidir. Bu tür hususlara dikkat etmek enzim içerikli ilaçların etkisinin daha fazla olmasını sağlar.

Yeterli pankreas öz suyu enzimleri üretilemeyen hastalarda pankreas yetmezliği rahatsızlığı ortaya çıkabilir. Pankreas yetmezliği oluştuğundan bazı belirtiler de fark edilebilir. Pankreas yetmezliği belirtileri diğer sindirim rahatsızlıklarında ortaya çıkan semptomlara benzeyebilir. Bazı durumlarda belirtiler hafifi şiddetli olarak başlar ve zamanla daha az enzim üretildikçe belirtilerin şiddeti giderek artabilir.

Pankreas yetmezliği belirtilerini şu şekilde sıralamak mümkündür;

• Şişkinlik


• Yağlı dışkı (steatore)


• İstemsiz kilo kaybı gibi semptomlar pankreas yetmezliğinin belirtileri olabilir. Bu tür belirtilerin fark edilmesi halinde zaman kaybetmeden gerekli tanı ve tedavi işlemlerinin yapılması gerekir.

Pankreas Öz Suyu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Pankreas Öz Suyunun Düzgün Çalışmaması Hangi Hastalıklara Yol Açar?

Pankreastan salgılanan öz suyu düzgün çalışmadığı halde bazı rahatsızlıkların meydana gelmesine neden olabilir. Pankreas iltihaplanması olan pankreatit hastalığında; pankreas öz suyunun üretimin yetersiz olarak sindirim sorunları ortaya çıkabilir. Pankreas öz suyunun yeterli üretilmediği durumlarda  belirtileri de ortaya çıkabilir. Şeker hastalığı (diyabet) ise pankreasın insülin üretimini etkileyen sağlık sorunları oluşturmasına ve metabolizma üzerinde önemli etkilere neden olabilir. 

Amilaz Seviyesinin Yüksek Veya Düşük Olması Ne Anlama Gelir?

Pankreasın ürettiği öz suyu türlerinden biri de amilazdır. Amilaz seviyesi anormalse, bir sağlık sorunu olduğu anlamına gelebilir. Amilaz seviyesi diğer sağlık testleri ile birlikte değerlendirilir. Amilaz seviyesinin yüksek olması pankreasta bir sorun olduğunu gösterebilir. Pankreas kanseri, pankreas iltihaplanması gibi sağlık sorunları yüksek amilaz seviyelerinden kaynaklanabilir. Düşük amilaz seviyesi, pankreas, karaciğer veya böbrek sorunu veya kistik fibrozis belirtisi olabilir. 

Doğal Pankreas Öz Suyu Kaynakları Hangi Besinlerden Alınabilir?

Bazı besin maddeleri sindirim enzimleri içerir. Pankreas öz suyu enzimleri doğal besin maddeleri tüketerek desteklenebilir. Avokado, muz, zencefil, bal, kefir, kivi, mango, papaya, ananas, lahana turşusu gibi yiyecekler pankreas öz suyu enzimlerinin içeriğini barındırır. Beslenme alışkanlığınızda bu tür yiyeceklere yer vermeniz sindirim sistemini destekleyerek sağlıklı bir sindirim süreci geçirmenize katkı sağlayabilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.