Sesamoid kemik, bir tendonun içinde gelişen kemiklerdir. Yaygın olarak ayak ve elde bulunur.

Her biri bir mısır tanesi büyüklüğünde olan iki sesamoid, genellikle ayak baş parmağının alt tarafında bulunur.

Sesamoid Kemik Nedir?

İnsan vücudundaki kemiklerin çoğu eklemlerde birbirine bağlıdır. Ancak başka hiçbir kemiğe bağlı olmayan birkaç kemik vardır.

Bu kemikler eklem yerine yalnızca tendonlara bağlıdırlar veya kasın içine gömülüdürler (kasın içine yerleştirilmiş ve kasla çevrelenmiştir). Bu kemiklerden biri de sesamoid kemiklerdir.

Vücuttaki en büyük sesamoid kemik; diz kapağı (patella) kemiğidir. Ön ayağın alt kısmında iki adet daha küçük sesamoid kemiği bulunur. Bunlar ayak başparmağının yakınındadır. Biri ayağın dış tarafında, diğeri ayağın ortasına daha yakındır.

Sesamoidler kasnak gibi özellik gösterir. Tendonların üzerinde kayabileceği pürüzsüz bir yüzey sağlarlar ve tendonların kas kuvvetlerini iletme yeteneğini artırırlar.

Ön ayak sesamoid kemik ayrıca ağırlık taşımaya yardımcı olur ve ayak başparmağının kemiklerini yükseltmeye katkı sağlar.

Diğer kemikler gibi sesamoidler de akut yaralanma veya tekrarlayan stres (aşırı kullanım) nedeniyle kırılabilir.

Ayrıca, sesamoidleri çevreleyen tendonlar tahriş olabilir veya iltihaplanabilir. Buna sesamoidit denir ve bir tendinit türüdür. Bale dansçıları, koşucular ve beyzbol sporcuları arasında yaygındır.

Sesamoid Kemik Ağrısı Nasıl Geçer?

Sesamoid kemik ağrısı, genellikle ayaktaki sesamoid kemikler ile etkileşime giren tendonların aşırı kullanımından kaynaklanır. Koşucular, dansçılar ve atletler, ağırlığı ayak tabanına aktaran hareketleri aşırı yapmalarından dolayı sesamoid ağrısı yaşarlar.

Yüksek topuklu ayakkabı giyen, yüksek ayak kemerleri ve  olan ya da içe doğru yuvarlanarak yürüyen kişiler yürümekten dolayı sesamoid ağrısı yaşayabilirler. Ayrıca  bir yan etkisi olarak sesamoid kemiklerde ağrı oluşabilir.

Alınacak bazı önlemler ve tedaviler ile sesamoid kemik ağrısının şiddeti azaltılarak önlenebilir. Sesamoid kemik ayak ağrısını geçirebilecek yöntemler şu şekilde sıralanabilir;

Dinlenme: Sesamoid ağrıları tekrarlayan bir stres yaralanmasından kaynaklanabilir. Bundan dolayı ağrıları önlemek için yapılacak ilk şey  neden olan aktiviteleri durdurmaktır. Semptomlar hafifleyene kadar ağrıya neden olan baskıyı azaltmanız gerekecektir.

Kısıtlama: Sesamoid kemik ağrısının olduğu başparmak geçici olarak bağlanarak ya da bantlanarak hareketsiz hale getirilebilir. Daha ciddi vakalarda, hareketi kısıtlamak için kısa bir bacak kırığı desteği de gerekebilir.

Buz ve yükseltme: Sesamoid kemik ağrısını hafifletmeye yardımcı olmak için buz ve ayak yükseltme uygulaması yapılabilir. 

Yumuşak doku terapisi: Ağrıya neden olan hasarlı dokuların rehabilite edilmesine yardımcı olmak için terapötik ultrason, nemli ısı veya yumuşak doku masajı kullanılabilir.

Fizik tedavi uygulamaları: Sesamoid kemik ağrısından dolayı ayak bir destek veya bandajla kısıtlanmışsa, hareket aralığını geri kazanmak için fizik tedavi uygulamaları iyi gelebilir.

Ağrı kesici kullanımı: Kemik ağrısının şiddetini azaltarak ağrıyı kontrol altına almak için ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir.

Steroid Enjeksiyonu: Şiddetli kemik ağrılarında, ağrı ve iltihabı hafifletmek için doğrudan yaralı dokuya steroid enjeksiyonu yapılabilir.

Ameliyat: Kronik sesamoid kemik ağrılarında ortaya çıkan belirtiler zaman içerisinde düzelmediğinde nadir durumlarda son çare olarak ameliyat gerekebilir. Sesamoid kemiklerinden birini ameliyat ile çıkarmak oluşan ağrıyı önleyerek rahatlama sağlayabilir.

Sesamoid Kemik Kırığı Nedir?

Sesamoid kemikler, bazen zıplama sırasında doğrudan bir darbeden dolayı kırılabilirler.

Ancak stres kırıkları daha yaygındır. Belirli aktiviteler (dans veya uzun mesafe koşusu gibi) sırasında kronik tekrarlayan travmadan kaynaklanır.

Başparmaktaki medial sesamoidler en sık kırılan sesamoid kemiklerdir. 

Sesamoid kırıkları bazen ayak parmağı kırıkları ile karıştırılır. Bunun nedeni, ayak parmağını uzatmanın ve ayak parmaklarının ucunda durmanın ağrılı olabilmesidir. Aradaki farkı anlamanın bir yolu, ağrının veya hassasiyetin yeridir.

Sesamoid kemik kırığı olduğunda, hassasiyet genellikle metatarsal başın altında (sesamoidin hemen altında) bulunur ve şişlik en az seviyede olur.

Sesamoid Kemik Kırığı Belirtileri Nelerdir?

Sesamoid kemiklerinde kırık meydana geldiğine bazı belirtiler ortaya çıkabilir. Sesamoid kemik kırığı belirtileri şu şekilde sıralanabilir;

• Ayak başparmağının altında ve 
•  ve morarmalar
• Ayak başparmağının büküp düzeltilmesinde zorluk 
• Ayak başparmağının büküp düzeltilmesinde ağrı 

Sesamoid Kemik Kırığı Nasıl Teşhis Edilir?

Sesamoid kemik kırıklarını teşhis etmek için öncelikle fiziksel muayene yapılır. Daha sonra kırığın teşhisini desteklemek için görüntüleme testleri istenebilir. Sesamoid kemik kırıkları teşhisinde istenilecek tetkikler şu şekilde sıralanabilir;

Röntgen: Doğru bir teşhis sağlamak için ön ayağın röntgeni gerekebilir. Bazı kişilerde ayağın merkezine daha yakın olan sesamoid kemiği (medial susamoid) iki parçaya sahiptir (bipartite). Bipartite medial sesamoidin kenarları genellikle pürüzsüzdür. Kırık sesamoidin kenarları ise genellikle tırtıklı olduğundan, doğru tanı koymada röntgen faydalıdır. Ayrıca kemik yapılarını karşılaştırmak için diğer ayağın röntgeni de istenebilir.

Kemik taraması: Yaralı ayağın röntgenleri normal görünüyorsa, doktorunuz kırık olmasa bile kemik tahrişi olan bölgeleri gösterebilen bir  isteyebilir.

Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması: Genellikle sesamoidit veya sesamoid kırığını teşhis etmek için manyetik rezonans (MR) gerekmez. Eğer röntgen görüntüsü ile sorun teşhis edilmez ise ve konservatif (cerrahi olmayan) tedaviler semptomlar iyileştirmezse, doktorunuz bir  isteyebilir. Böylece, sesamoidlerin etrafındaki iltihap veya röntgen ile görünmeyen hafif bir sesamoid stres kırığı manyetik rezonans (MR) ile tespit edilebilir.

Sesamoid Kemik Kırığı Tedavisi Nasıldır?

Sesamoid kemiklerde meydana gelen kırıkların tedavisi genellikle konservatif (cerrahi olmayan) yöntemlerle gerçekleştirilir. Ancak, konservatif tedaviler semptomları hafifletmez ise sesamoid kemiğini çıkarmak için ameliyat gerekebilir.

Ameliyat

Sesamoid ağrısının cerrahi tedavisi genellikle sesamoid kemiklerinden birinin kısmen veya tamamen çıkarılmasını içerir. Sesamoid kemik ameliyatının yapılmasını gerektiren kırıklar şu şekilde sıralanabilir;

• Cerrahi olmayan tedaviyle düzelmeyen uzun süreli sesamoid kırıkları
• Yerinden çıkmış bir sesamoid kırığı (daha önce kemik kırılmış ve kemik parçaları doğru şekilde hizalanmamış ise)
• İyileşmeyen sesamoid kırığı (iyileşmeyen kırıklara nonunion denir)
• Yerinden oynamış sesamoid kırığının ameliyatı, kırık kemiğin ağır dikiş materyali ile onarılmasını içerebilir.

Cerrahi Olmayan Tedavi

Cerrahi olmayan sesamoid kemik kırığı tedavisinde dikkat edilmesi gereken hususlar şu şekilde sıralanabilir;

• Ağrıya neden olan aktiviteyi durdurarak ayağı dinlendirmek gerekir.
• Dinlenerek ayak tabanına buz uygulanabilir.
• Yumuşak tabanlı, alçak topuklu ayakkabılar giyilmelidir. 
• Stresi azaltmak için keçe yastık kullanımı önemlidir.
• Fiziksel aktivitelere kademeli olarak geri dönülebilir. Sesamoidleri desteklemek için yoğun köpük kauçuktan yapılmış bir yastıklama pedi giyilebilir.
• Ayak parmaklarının ucuna ağırlık veren aktivitelerden kaçınılmalıdır.
• Başparmak hafifçe aşağıya doğru bükülü kalacak şekilde bantlanabilir (plantar fleksiyon).
• Şişliği azaltmak için steroid ilaç enjeksiyonu alınabilir.

Eğer semptomlar devam ederse 4 ila 6 hafta boyunca çıkarılabilir kısa bacak kırığı korsesi takmanız gerekebilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Gut Hastalığı Sesamoid Kemiğini Etkileyebilir mi?

Gut, vücuttaki ürik asidin bir eklemin içinde ve çevresinde kristalleşmesiyle oluşurken, sesamoid iltihaplanması sesamoid kemiğinin aşırı kullanımdan kaynaklanır. Sesamoidit gibi bir yaralanma veya iltihaplanma nedeniyle gut atağı tetiklenebilir. Bundan dolayı nadir de olsa, gut atağı sesamoid kemiğinin stres yaralanmasından kaynaklanabilir.

Sesamoid Kemiği Yaralanmalarının Riskleri Nelerdir?

Sesamoid kemiği yaralanmalarında uygulanan tedavi sonrasında; iyileşmenin başarısız olması, avasküler nekroz, sesamoid ile birinci metatarsal arasındaki eklemde artrit gelişimi ve devam eden ağrı, sesamoid yaralanmalarıyla ilişkili riskleri oluşturur. Bu risklerin gelişmesi halinde, sesamoidin bir kısmının veya tamamının cerrahi yöntemlerle çıkarılması gerekir. Böylece sesamoid yaralanmalarında oluşan risklerin belirtileri iyileştirilebilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.