Böbrek taşları, idrar yolundaki minerallerden ve diğer maddelerden oluşan kristal kümeleridir.

Böbreklerde oluşan taşların büyük çoğunluğu idrar kanalından kendiliğinden vücut dışına atılır.  hareket halindeyken çok ağrılı olabilir.

Taş kendi kendine geçemiyorsa, tıkanıklığa neden oluyorsa, onu parçalamak veya çıkarmak için böbrek taşı kırma ya da çıkarma işlemi gerekebilir.

Böbrek Taşı Nedir?

Böbrek taşları, böbreklerdeki maddelerden (mineraller, asitler ve tuzlar gibi) oluşan katı kütleler veya kristallerdir.

Bir kum tanesi kadar küçük bazen nadiren de olsa bir golf topundan daha büyük olabilirler. Böbrek taşı oluşumları, renal kalkül ya da nefrolitiyazis olarak da adlandırılır.

İdrar içerisinde bulunan maddelerin çok fazla parçacığı ve çok az sıvı olduğunda, birbirlerine yapışarak kristaller ya da taşlar oluşturabilirler. Böbrek taşlarının meydana gelmesi yıllar içerisinde gerçekleşir.

Böbrek taşı veya taşlarının boyutuna bağlı olarak, bazen fark edilmeyebilir.

Daha küçük taşlar idrarla birlikte idrar yolundan hiçbir belirti göstermeden geçebilir. Oluşan büyük boyuttaki böbrek taşları üreterde sıkışabilir.

Bu, idrarın geri birikmesine ve böbreğin vücuttan atıkları filtreleme yeteneğini sınırlamasına neden olarak kanamaya da neden olabilir.

Böbrek taşlarının kendiliğinden düşmesi üç hafta kadar sürebilir.

Küçük böbrek taşı oluşumları idrar kanalından geçerken bile aşırı ağrıya yol açabilir. Kendiliğinden geçemeyen bir taşı parçalayıp çıkarmak için uzman bir doktora muayene olmak gerekir.

Böbrek Taşının Belirtileri Nelerdir?

Vücutta oluşan böbrek taşları yapısına göre bazı belirtilere neden olabilir. Ortaya çıkan belirtilerin şiddeti, yayılma alanı ve kişide ortaya çıkardığı etki böbrek taşlarının yapısına, boyutuna bağlı olarak değişebilir.

En sık karşılaşılan belirti ise . Böbrek taşı oluşumunda ortaya çıkan belirtiler şu şekildedir;

• Kanlı idrar yapma
• İdrar yaparken ağrı 
• İdrar yapamama
• Çok sık idrara çıkma isteği duymak
• Ateş veya titreme
• Bulanık veya kötü kokulu idrar

Böbrek taşı oluşumunda en sık rastlanan belirti; alt sırt bölgesinde, karın çevresinde veya yan tarafta ağrı oluşturmasıdır.

Kasıktan yana doğru uzanıyormuş hissi oluşturabilir. Donuk bir ağrı meydana gelerek keskin ve şiddetli olabilir.

Bazen kolik ağrı olarak adlandırılır çünkü dalgalar halinde kötüleşebilir. Bu tür belirtilerin fark edilmesi halinde üroloji doktoruna giderek muayene olmanız gerekir.

Böbrek Taşı Çeşitleri Nelerdir?

Böbrek taşlarının türleri oluştukları kristal türlerine göre isimlendirilmektedir. Böbrek taşı çeşitleri şu şekildedir;

Kalsiyum oksalat ve kalsiyum fosfat taşları: Kalsiyum bazlı taşlar, yüksek oksalatlı veya düşük kalsiyumlu yiyecekler yediğinizde ve yeterli sıvı içmediğinizde oluşabilir. En yaygın görülen böbrek taşı türleridir.

Ürik asit taşları: Hayvansal proteinler (sığır eti, kümes hayvanları, yumurta ve balık) yemek ürik asit taşlarının oluşmasına neden olabilir.

Strüvit taşları: Bakteriyel enfeksiyonlar strüvit taşlarına neden olabilir. Tekrarlayan enfeksiyonlar, genellikle cerrahi olarak çıkarılması gereken çok büyük bir böbrek taşı olan boynuzlu bir taşa yol açabilir.

Sistin taşları: Sistinüri adı verilen kalıtsal bir durum sistin taşlarına neden olur. Sistin, birbirine bağlı iki sistein amino asidinden oluşan bir maddedir

Böbrek Taşı Oluşumunda Risk Faktörleri Nelerdir?

Böbrek taşı oluşumuna bağlı olarak bazı risk faktörleri vardır. Bu risk faktörlerine sahip olmak böbrek taşı oluşma ihtimalini artırabilir. Böbrek taşı oluşumunda risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir;

• Yeterince sıvı tüketmemek
• Et ve diğer protein açısından zengin besinleri tüketimi
• Sodyum veya şeker (sakaroz ve fruktoz) oranı yüksek besinlerin tüketimi
• C vitamini seviyesinin düşük olması
• Ailede böbrek taşı öyküsü varsa
• İdrar yolunda tıkanıklığın olması
• Mide ya da bağırsak ameliyatı geçirmiş olmak 
• Diüretik, kalsiyum bazlı antasit, bazı antiepileptik ilaçların kullanımı
• Belirli tıbbi rahatsızlıkların olması gibi faktörler böbrek taşı oluşma riskini artırabilir.

Ayrıca kistik fibrozis, sistinüri (sistin birikmesine neden olan genetik bir bozukluk), diyabet, gut hastalığı, yüksek tansiyon, idrarda yüksek kalsiyum seviyeleri (hiperkalsiüri), inflamatuar bağırsak hastalığı, böbrek kistleri, obezite, osteoporoz, paratiroid hastalığı, primer hiperoksalüri, hemipleji veya parapleji (felç türleri) gibi rahatsızlıklar nedeniyle böbrek taşı oluşumu meydana gelebilir.

Böbrek Taşları Nasıl Teşhis Edilir?

Böbrek taşı oluşumu nedeniyle ortaya çıkan belirtiler sonucu yapılan fiziksel muayene dayanarak böbrek taşı olduğundan şüphelenirse bazı test ve tahliller gerekebilir. Böbrek taşı oluşumunu teşhis etmek için istenebilecek test ve tahliller şu şekilde sıralanabilir;

İdrar testi: İdrarda kan, taş oluşturan kristaller ve enfeksiyon belirtileri olup olmadığını test edebilir.

Görüntüleme taramaları:  taraması ile ultrasonografi; böbrek taşının konumunu, miktarını, şeklini, boyutunu görüntülemeye yardımcı olabilir.

Kan testleri: Böbrek fonksiyonunun kontrol edilerek, enfeksiyonları tespit etmek ve taş oluşumuna yol açabilecek yüksek kalsiyum seviyelerini ya da diğer durumları tespit etmek amacıyla kan testleri kullanabilir.

Böbrek Taşı Kırma Nedir?

Kendi kendine geçmeyen veya idrar yolunu tıkayan bir böbrek taşı olması halinde böbrek taşı kırma işlemi yapılabilir. Böbrek taşını parçalamak veya çıkarmak için farklı tedavi seçenekleri uygulanabilir. Taşın boyutu, yeri ve şiddeti gibi faktörler değerlendirilerek uygulanacak olan tedavi yöntemi seçilir.

Böbrek taşı kırma yöntemleri şu şekilde sıralanabilir;

Şok dalgası litotripsi: Vücut dışından şok dalgalarının kullanılmasıyla yapılır. Vücutta oluşan böbrek taşlarını parçalanması için yapılır. Şok dalgası ile böbrek taşı kırma işlemi sonrası parçalar idrar yolundan ve vücuttan daha kolay hareket ederek vücut dışına atılabilir.

Üreteroskopi: Üretra ve mesaneden üretere bir kapsam yerleştirilir. Kapsam içinden geçen aletler taşı parçalayabilir ve çıkarabilir. Üreteroskopi ile yapılan böbrek taşı kırma işlemi sonrası daha küçük parçalar idrar yolundan ve vücutta daha kolay hareket ederek idrarla atılabilir.

Perkütan nefrolitotomi: Böbrek taşı kırma işleminin diğer tedavi yöntemleri ile iyileştiremediği vakalarda yapılan tıbbı bir böbrek taşı kırma yöntemidir. Perkütan nefrolitotomi sırasında, sırttan küçük bir kesiden (kesik) doğrudan böbreğe bir tüp yerleştirir. Bir ultrason probunun yardımıyla böbrek taşları parçalanarak çıkarılabilir.

Laparoskopik cerrahi: Kapalı bir cerrahi müdahale şeklidir. Klasik  olarak da adlandırılır. Laparoskopik cerrahi sırasında, taşı çıkarmak için küçük bir kesi yapılır. Bazı nadir durumlarda, laparoskopi yerine açık cerrahi (daha büyük bir kesi ile) yapmak gerekebilir.

Bunların haricinde ise  işlemine başvurulabilir. Bu işlem diğer işlemlere kıyasla çok daha kısa sürede gerçekleşir ve iyileşme süreci kısadır.

Böbrek Taşı Kırma Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Böbrek Taşları Kırmadan Kendiliğinden Düşebilir mi?

Böbrek taşlarının yaklaşık %80'i kendiliğinden düşebilir. Bir  için gereken süre, taşın boyutuna ve konumuna bağlıdır. 4 milimetreden daha küçük boyutta olan bir böbrek taşı bir iki hafta içerisinde kendiliğinden düşebilir. Daha büyük bir taşın tamamen düşmesi yaklaşık iki ila üç hafta sürebilir. 

Taş mesaneye ulaştığında, genellikle birkaç gün içinde düşer. Böbrek taşınız olduğunu düşünüyorsanız, tıkanıklık veya diğer komplikasyonları kontrol etmek için uzman bir üroloğa muayene olmanız önemlidir.

Böbrek Taşlarının Oluşturabileceği Komplikasyonlar Nelerdir?

Böbrek taşları vücutta bazı etkiler oluşturarak komplikasyonların ortaya çıkmasına neden olabilir. İdrarın böbreğe geri kaçmasına ve böbreğin şişmesine (hidronefroz) neden olan bir tıkanıklık ortaya çıkabilir. 

Ayrıca; , (piyelonefrit), akut böbrek sorunu (geri dönüşümlü bir böbrek yetmezliği türü), idrar yollarında sıklıkla meydana gelen enfeksiyonlar, kronik böbrek hastalıkları gibi bazı komplikasyonlar böbrek taşı nedeniyle ortaya çıkabilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.