Akciğerler, insan vücudundaki tüm dokuların canlı kalması için gerekli olan işlevleri yerine getirir. Her gün 20.000'den fazla nefes alıp vermeyi sağlayan akciğerler; kalp, beyin ve diğer organların çalışmasına yardım eden hayati önemde olan bir organdır. 

Akciğeri oluşturan dokular oldukça hassas ve kolayca zarar görebilecek bir yapıdadır. Bundan dolayı akciğerleri etkileyen birçok hastalık vardır. Akciğerlerde, solunan havadan oksijen ve karbondioksit gibi gazları kana aktaran alveol adı verilen milyonlarca küçük balon benzeri hava kesesi vardır. 

Akciğerler, milyonlarca alveol içermesine rağmen, alveol keseleri yalnızca bir hücre kalınlığındadır. Bu nedenle alveoller, kimyasallar ve diğer tahriş edici maddeler tarafından kolayca zarar görebilir. Alveoller hasar gördüğünde, vücut yavaş yavaş oksijen alma ve toksik gazları atma yeteneğini kaybeder ve bu gazlar kanda birikir.

Akciğer Rahatsızlıklarının Temel Belirtileri Nelerdir?

Akciğerlerde meydana gelen bir hasar ya da rahatsızlık sonucunda bazı belirtiler ortaya çıkabilir.

Akciğer rahatsızlıklarının temel belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Hırıltılı solunum
• Hızlı ve sığ nefes alma (taşipne)
• Kanlı balgam ya da tükürük yani 
• Yatarken nefes almada zorluk çekme (ortopne)
• Akciğerlerde çıtırtı sesleri
• Kalp çarpıntısı veya  olması
• Aşırı terleme hali
• Soluk cilt yapısı
• Kaygı veya huzursuzluk hali
• Yeni ortaya çıkan veya daha da kötüleşen öksürük
• Sürekli yorgunluk hissi
• Düz yatarken nefes almada zorluk (oturduğunuzda düzelir)
• Fiziksel egzersiz yaparken nefes darlığı ve buna bağlı olarak nefes almada zorlukların oluşması
• Uykudan boğulma hissiyle uyanma (paroksismal nokturnal dispne)
• Hızlı ve açıklanamayan kilo alımı veya kilo kaybı
• Ayak ve ayak bileği şişmesi gibi semptomlar akciğer rahatsızlıklarının temel belirtileri olabilir. Bu tür belirtilerin fark edilmesi halinde uzman bir doktora muayene olmak akciğer sağlığı açısından önemlidir.

Akciğer Rahatsızlıkları Türleri

Akciğerde meydana gelen rahatsızlıklar; hava yolu hastalıkları, akciğer dokusu hastalıkları ve akciğer dolaşım hastalıkları olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır. 

Hava Yolu Hastalıkları: Hava yolu hastalıkları, akciğer hastalıklarının başlıca türlerinden biridir. Bu tür akciğer hastalıkları, vücudun havayı akciğerlere girip çıkarma yeteneğini etkilemektedir. Akciğere bağlı hava yolu hastalıkları; astım, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), bronşit ve amfizemdir.

Astım:  genetik ve alerjenler gibi çevresel faktörlerden kaynaklanabilen ve kronik olduğu bilinen solunum yolu hastalığıdır. Astım asla geçmez, ancak steroid inhalerler gibi ilaçlarla kontrol altına alınabilir. Astım alevlendiğinde buna astım krizi denir. Yaşanan bu astım krizleri ise iltihaplanma ve hava yollarının daralması sonucu oluşur ve nefes almayı zorlaştırır. 

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH): KOAH, zamanla kötüleşen solunum sorunlarına neden olan bir rahatsızlıktır. Kronik bronşit ve amfizem olmak üzere iki farklı tür  rahatsızlığı bulunur.

Kronik bronşitte, bronşiyal tüpler tahriş olur ve iltihaplanıp daralabilir. Amfizemde, solunan hava ile kan arasında oksijen ve diğer gazları taşıyan alveoller zarar görebilir. Sigara içmek KOAH rahatsızlığının ana nedenidir.  hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir.

Bronşit: , bronşiyal tüplerin iltihaplanmasıdır. Burundan veya ağızdan hava solunduğunda, hava boğazdan (trakea) bronşiyal tüplere geçer. Bu tüpler akut enfeksiyonla ya da kronik tahriş nedeniyle iltihaplandığında, hava yolu daralarak mukusla dolabilir. Bu durum nefes almayı zorlaştırır. 

Amfizem: , solunan hava ile kan arasında gazları hareket ettiren alveollerin hasar almasıyla gelişen bir hastalıktır. Alveoller küçük kesecik şeklindedir. Oldukça hassas ve elastik bir yapısı vardır. Sigara dumanı, kirli hava veya kimyasallar gibi tahriş edici maddelere uzun süreli maruz kalmak alveollere zarar verebilir.

Akciğer Doku Hastalıkları

Akciğer dokusu hastalıklarında, akciğer dokularının bazı kısımları hasar görür. Nedeni ne olursa olsun, akciğer dokusundaki hasar vücudun oksijen ve diğer gazları kana alıp vermesini zorlaştırabilir. Kanda taze oksijen olmadan, beyin ve kalpteki dokular hızla hasar görebilir. Akciğer fibrozu ve sarkoidoz, akciğer doku hastalıklarıdır.

Akciğer Fibrozu: Pulmoner fibrozis, akciğerlerdeki derin dokuların yara izi haline gelerek kalınlaşması ve sertleşmesi sonucu oluşan interstisyel akciğer hastalığıdır. Bazı hastalık türleri, ilaçlar ve çevre kirleticileri bu yara izine neden olabilir.

Zamanla, yara izi dokusu oksijen ile diğer gazları vücudun içine ve dışına taşıyamaz. Bu durum gerçekleştiğinde, giderek daha fazla nefes darlığı hissedilebilir. Nefes darlığı ilerledikçe hastalarda genellikle solunum yetmezliği ortaya çıkar.

Sarkoidoz: Bu hastalık; akciğerleri, cildi ve lenf düğümlerini etkileyebilecek iltihaplanmaya neden olan bir rahatsızlıktır. Sarkoidozun nedeni bilinmemektedir. Steroidler, sarkoidoz rahatsızlığının birincil tedavisinde kullanılabilir. Pulmoner sarkoidozu olan bazı hastalarda pulmoner fibroz veya pulmoner hipertansiyon gelişebilir. 

Akciğer Dolaşım Hastalıkları: Akciğerlere giden ve akciğerlerden gelen kan dolaşımını etkileyen bazı hastalıklar, vücuda oksijen taşınmasını ve karbondioksit gibi zararlı gazların atılmasını zorlaştırabilir. Akciğer embolisi, akciğer ödemi, pulmoner hipertansiyon gibi rahatsızlıklar akciğer dolaşım hastalıkları arasında kendisine yer edinir.

Pulmoner Hipertansiyon: Pulmoner hipertansiyon, akciğerlerdeki atardamarlarda (pulmoner arterler) dolaşan kanın damar duvarlarına çok fazla kuvvet uygulaması sonucu gelişen bir hastalıktır.

Atardamarların daralması sonucu kalp, kanı pompalamak için olması gerekenden fazla çaba sarf eder. Bu ekstra çaba kalbi yıpratabilir ve kalp yetmezliğine yol açabilir.

Pulmoner hipertansiyon genetik olabilir, ancak aynı zamanda diğer kalp ve akciğer hastalıklarıyla da bağlantılıdır. Pulmoner hipertansiyon yorgun hissetmenize, nefes darlığı çekmenize ve hatta günlük işlerinizi tamamlamanızı zorlaştırabilir. 

Akciğer Ödemi: Akciğer ödemi, kalbin kanı etkili bir şekilde pompalamadığında ve kan damarlarında kan geri gönderildiğinde gelişir. Bunun sonucunda, akciğerlerin içinde ve çevresinde biriken sıvı, alveolleri sıkıştırabilir. Böylece nefes almayı zorlaştıran bir basınç yaratabilir. Konjestif kalp yetmezliği genellikle akciğer ödemine yol açar. Kalp yetmezliği gibi altta yatan herhangi bir hastalığın tanısı konurken akciğer ödemi tedavi edilebilir.

Akciğer Embolisi: Pulmoner emboli, akciğerlerin atardamarlarında pıhtı oluştuğunda meydana gelen ciddi bir rahatsızlıktır. Pıhtılar kan akışını engelleyebilir, kalp ve akciğerlerde komplikasyonlara neden olabilir. Akciğer embolisi, bir ameliyat veya yaralanma sonrasında gelişebilir. Ayrıca bazı hastalarda kan pıhtılaşma bozuklukları nedeniyle kronik olarak pıhtı gelişimi de gözlenebilir.

Akciğer Rahatsızlıkları Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Obstrüktif Akciğer Hastalığı Nedir?

Obstrüktif akciğer hastalığı, hava yolunun daralması ya da tıkanması sonucu nefes almayı zorlaştıran her türlü solunum yolu hastalığı için kullanılan bir terimdir.

Kronik Akciğer Hastalığının Kesin Tedavisi Bulunur mu?

Kronik akciğer hastalığında; hastalığın türü, akciğerde veya diğer organlar bıraktığı hasar, hastada oluşan belirtilerin şiddeti gibi faktörlere bağlı olarak yaşam beklentisi değişebilir. Akciğer rahatsızlıklarının temel belirtileri dikkate alınarak, ortaya çıkan semptomların etkisini azaltmak erken tanı ve tedavi ile mümkündür. Bazı kronik akciğer hastalıkları tedavi edilebilir. Ancak çoğu akciğer rahatsızlığı ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri yapılarak, bu rahatsızlığın etkileri en aza indirilebilir. 

Akciğer Hastalığı Riskini Azaltmak için Neler Yapılabilir?

Akciğerleri korumak adına bazı hususlara dikkat etmek hayati öneme sahiptir. Özellikle çevresel faktörlere dikkat ederek hava kalitesinin düşük olduğu ortamlardan uzak durmak gerekir. Sigara kullanmayı bırakmak da akciğer rahatsızlıklarının etkisini azaltmak için önemli bir adımdır. Ayrıca  ya da akciğer rahatsızlıkları oluşturabilecek kimyasal maddelerden de uzak durulması önerilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.