Yüz yanıkları, solunum komplikasyonlarına neden olma riskinden dolayı erken dönemde müdahale edilmesi gereken sağlık sorunlarıdır.

Yanıklar sıcak sıvı ve katı maddeler, ısı enerjisi yayan nesneler dahil olmak üzere yüksek sıcaklıktaki maddelere maruziyetin neticesinde ortaya çıkan, en sık rastlanan yaralanma çeşitlerinden bir tanesidir. 

Araştırmalar yanık yaralanmalarının %50’sinden fazlasını baş ve boyun bölgesinde olduğunu göstermektedir.

Bu nedenle yüz yanığına ne iyi gelir, gibi sorular hakkında bilgi sahibi olunması  açısından önemlidir.

Yüz yanığı tedavisi, evde uygulanabilecek yöntemler gibi konular yazının ilerleyen kısımlarında detaylı olarak ele alınmıştır.

Yüz Yanığı Nedir?

Yüz yanığı, yüz bölgesindeki dokuların yüksek sıcaklık, kimyasal maddeler, radyasyon, elektrik veya güneş ışınları gibi çeşitli faktörlere maruziyetin sonucunda ortaya çıkan doku hasarı ile karakterize yaralanmalardır.

Yüz vücudun ilk göze çarpan kısmı olduğu için yüzde meydana gelen yanıklar fizyolojik etkilerinin yanı sıra psikososyal etkilere de neden olur.

Diğer yanıklarda olduğu gibi yüz yanığı da yanığın cilt dokusunda yarattığı tahribata bağlı olarak üç sınıfta incelenir. Buna göre başlıca yanık seviyeleri şu şekildedir :

• Birinci derece yüz yanığı: Cilt yüzeyinde kızarıklık ile karakterizedir. Bu seviye yanıklarda cildin epidermis, yani üst tabakası etkilenir.
• İkinci derece yüz yanığı:  birinci derece yanığa ek olarak cildin cildin üst tabakasına ek olarak dermis olarak da bilinen alt tabakası da etkilenir ve ciltte kabarıklıklar ile birlikte sertleşme görülebilir.
• Üçüncü derece yüz yanığı: Üçüncü derece yanıklarda ciddi doku hasarı söz konusudur. Cilt epidermis, dermis ve yağ tabakası yani üç tabakası da yanıktan etkilenmiş durumdadır. Üçüncü derece yüz yanığı vakalarında sinir uçları da zarar görebilir. Bu durumda yanığın çevresindeki bölgede ağrıya neden olabilir.

Sayılanlara ilave olarak üçüncü derece yanıkların tüm semptomlarını barındıran dördüncü derece yanıklar da vardır. Dördüncü derece yanıkları üçüncü derece yanıklardan ayıran en önemli farklılık, yanığın tendonlara hatta kemiklere kadar uzanmasıdır.

Yüz Yanığı Neden Olur?

Araştırmalara göre çeşitli sebeplerle yüz bölgesinde ortaya çıkan yanıklar tüm yanık vakalarının yaklaşık üçte ikisini oluşturmaktadır. Başlıca yüz yanığı nedenleri şu şekildedir:

• Termal yanıklar: Yüzde yanık oluşumunun başlıca sebeplerinden bir tanesi termal yanıklardır., buhar, ateş veya sıcak nesnelerle temas etmek yanıklara sebep olabilir.
• Elektrik yanıkları: Elektrik yanıkları elektrik akımına maruz kalma sonucunda oluşan yaralanmalardır.
• Radyasyon yanıkları: Çoğunlukla güneşin zararlı UV ışınlarına uzun süre maruz kalma neticesinde gelişen radyasyon yanıkları iyonlaştırıcı radyasyona maruziyet neticesinde de görülebilir.
• Kimyasal yanıklar: Yüz yanağı vakalarının yaklaşık %3'ünü oluşturan bu yanıklar asitler, bazlar veya diğer tahriş edici maddelere maruziyet neticesinde oluşabilir.

Yukarıda sayılan nedenlerin yüz yanığının derecesinde doğrudan bir etkisi yoktur. Yanık derecesi ısı kaynağının ne kadar sıcak olduğuna ve o kaynağa ne kadar süre maruz kalındığına bağlı olarak değişiklik gösterir.

Yüz Yanığına Ne İyi Gelir?

Yüz yanığına ne iyi gelir, sorusunun cevabı yanığın derecesine göre farklılık gösterir. Bununla birlikte yanığın derecesi farketmeksizin diğer yanık türlerinde olduğu gibi yüz yanığı vakalarında da ilkyardım önemli yer tutar. Buna göre yüz bölgesindeki  şu şekilde sıralanabilir:

• Temizlik ve nemlendirme: Yüz yanıkları, yanık vakalarının büyük çoğunluğunu oluşturur. Bu nedenle yüz yanığına ne iyi gelir, konusunda yapılan pek çok çalışma vardır. Bu çalışmalara göre yüz yanıklarının tedavisinde ilk adım ciltteki hasarın ilerlemesini önlemek amacıyla yanık bölgesinin doğru bir şekilde temizlenmesi ve nemlendirilmesidir. Bunun için öncelikle eller yıkanıp kurulanır. Ardından yanık bölgesi ılık su ile nazikçe yıkanır. Ancak suyun çok sıcak olmaması önemlidir. Aksi takdirde ciltteki yanık semptomları şiddetlenebilir. Yanık bölgesi su ile nazikçe temizlendikten sonra parfümsüz bir sabun ve gazlı bez yardımıyla ölü deri nazikçe temizlenebilir. Yanık bölgesindeki kabukları zorla kaldırmaya çalışmak iyileşme sürecini uzatarak iz kalma riskini artırabilir. Bu nedenle burada unutulmaması gereken önemli noktalardan bir tanesi yanık bölgesindeki kabukların zorla kaldırılmaması gerektiğidir. Uzmanlar cildin nemli kalmasına yardımcı olabilecek bazı kremler reçete edebilir. Bu kremleri düzenli olarak kullanmak cilt dokusunun kendisini yenileme sürecini olumlu yönde etkileyebilir.
• Dik pozisyonda kalmaya özen göstermek: Yüz yanıklarından sonra dudaklar, yanaklar ve gözlerde ödem görülebilir. Şişlik genellikle yaralanmadan sonraki 48 saat içinde en yüksek seviyeye ulaşır ve beşinci gün civarında azalır. Yanık sonrası ödemle mücadele edebilmek için otururken veya uyurken yastıklarla desteklenmiş dik bir pozisyonda olmaya dikkat edilmesi önerilir.
• Göz ve kulak bakımı: Yüz yanıkları göz ve kulaklar başta olmak üzere baş ve boyun bölgesinin tamamını önemli derecede etkileyebilir. Yanığın oluşmasının ardından gözlerde kuruluk, tahriş, kızarıklık, sulanma gibi semptomlar görülebilir. Uzmanlar gözleri temiz ve nemli tutmaya yardımcı olarak göz tahrişi riskini en aza indirebilecek çeşitli göz damlalarının kullanılmasını önerebilir. İlave olarak kulak bölgesinde ortaya çıkması muhtemel enfeksiyon gibi komplikasyonları önlemek için nemlendirici özelliği bulunan antibiyotikli kremlerden faydalanılabilir.
• Ağrı yönetimi: Yüz bölgesindeki yanığın derecesine ve yanığa sebep olan faktöre bağlı olarak hem yanık bölgesinde hem de yanık bölgesinin çevresinde hafiften şiddetliye kadar çeşitli seviyelerde ağrı görülebilir. Alanında uzman bir doktor tarafından reçete edilen ağrı kesicileri kullanmak semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir. Bununla birlikte ağrının giderek şiddetlenmesi bir enfeksiyonun varlığına işaret edebileceğinden bu gibi durumlarda vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması önemlidir.
• Güneş ışınlarında korunma: Güneşin zararlı ışınları yanık nedeniyle hassas hale gelen bölgeye daha çok zarar verebilir. Bu nedenle güneş ışınlarına maruz kalınması gerektiği zamanlarda yanık bölgesini korunmak için UVB koruma faktörü 50+ olan güneş kremlerinin kullanılması önemlidir. Bilim insanları yüz yanığı sonrası en az 2 yıl boyunca güneşe çıkarken önlem alınmasını önermektedir.
• Sağlık kuruluşuna başvurulması: Diğer yanıklarda ve yaralanmalarda olduğu gibi yüz yanığında da  riski vardır. Bu nedenle giderek şiddetlenen ağrı, şişlik, görme problemleri veya artan akıntı gibi durumlarda en yakın hastaneye gidilmesi ve alanında uzman bir doktora danışılması önemlidir.

Yüz Yanığı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Yüz Yanıkları Ne Kadar Sürede İyileşir?

Birinci derece yanıklar genellikle birkaç gün içinde iyileşirken, ikinci ve üçüncü derece yanıkların iyileşmesi haftalar veya aylar sürebilir. İyileşme süresi yanığın şiddetine ve tedavi yöntemine bağlıdır.

Yüz Yanıkları İz Bırakır mı?

Yanığın derecesine ve tedavi yöntemine bağlı olarak yüz yanıkları iz bırakabilir. Özellikle yanık bölgesinde kabukları kaldırmak ve nemlendirici kullanımını ihmal etmek  artırabilir.

Yüz Yanığı Tehlikeli mi?

Yüz yanıklarının başlıca komplikasyonlarından bir tanesi solunum ile ilgili bozukluklardır. Solunum organlarının yanığa bağlı zarar gördüğü durumlarda solunum fonksiyonu bozulabilir. Yüz yanıkları erken dönemde müdahale edilmediğinde enfeksiyon riski başta olmak üzere çeşitli komplikasyonlara neden olabilir. Bu nedenle derecesi ne olursa olsun yüzde yanık oluşması halinde vakit kaybetmeden alanında uzman bir doktora danışılması önemlidir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.