DOMİNANT FOLİKÜL GELİŞİMİ
Her ay yumurtalık rezervinden bir grup yumurta (oosit) yumurtalamaya (yumurtanın salınması)
hazırlık için seçilip gelişmeye başlar. Yumurta sıvı dolu küçük bir kist (folikül) içinde gelişir.
Normalde bu grubun içinden sadece bir tanesi gelişimini tamamlamak için seçilir (dominant folikül).
Dominant folikül birlikte yola çıktığı diğer yumurtacıkların gelişimini engeller ve diğerleri kendi
kendilerini yok eder. Bu arada adeti takip eden hafta östrojen hormonu rahim iç döşemesini
(endometriyum) uyararak damar yapılarının genişlediği ve bez salgılarının arttığı bir yatağa
dönüştürür.
2. HAFTA: YUMURTLAMA (OVULASYON)
Progesteron hormonu artarak sıvı dolu kese içindeki (folikül) yumurtayı olgunlaştırır. Olgunlaşan
folikül çatlayarak içindeki yumurtayı yumurtalıktan salar (ovulasyon). Yumurtlama sıklıkla bir
sonraki adetin başlamasından 2 hafta önce olur. Çatlayan folikül yerinde oluşan yapıdan (korpus
luteum) progesteron üretimini devam ettirir. Progesteron rahim iç döşemesini (endometriyum)
yuvalanmaya (implantasyon) hazırlar. Yumurtalığı terk eden yumurta etrafında koruyucu hücre
tabakası vardır.Yumurta tüplerin parmağımsı çıkıntıları tarafından yakalanarak tüp içinde ilerlemeye
başlar. Yumurtlamayı takip eden 12-24 saat içinde bir sperm tarafından döllenmeyi bekler. Döllenme
ortalama son adetin ilk gününden 2 hafta sonra olur. Yumurtlama sırasında rahim ağzı salgısı
akışkanlaşır ve sperm geçişini kolaylaştırır.Spermler rahimden geçerek tüplere ulaşır. Erkek
ejakulatında 200-600 milyon sperm olsa da sadece 200 kadarı tüplere ulaşır.
DÖLLENME (FERTİLİZASYON)
Yumurtanın koruyucu dış tabakasını geçmek için spermler kimyasal madde (enzim) salgılar. Bir
sperm yumurtanın içine girince oluşan değişiklikler yumurtayı saran zardan başka bir spermin girişini
engeller. Döllenme sırasında bebeğinizin cinsiyet dahil tüm genetik yapısı belirlenmiştir ve tamdır.
Yumurtayı Y spermi döllerse erkek X spermi döllerse kız bebek olur.
ZİGOT
Tebrikler! Henüz döllenme yeni oldu ama siz şimdiden 2 haftalık gebesiniz. Ve döllenmiş yumurta
artık bir ‘zigot’dur. Döllenme olduğu andan intibaren ‘human koriyonik gonadotropin’ (hCG)
hormonu anne kanında belirmeye başlar. HCG bebeğin eşi (plasenta) tarafından üretilir ve gebelik
testinde bakılan hormondur. Ancak saptanabilecek kadar artması için son adetin ilk günü üstünden 3 -
4 hafta geçmesi gerekir.

3. HAFTA: YUVALANMA (İMPLANTASYON)
Döllenmeyi takip eden 24 saat içinde döllenmiş yumurta (zigot) hızla bölünmeye başlar ve blastokist
haline gelir. Blastokist 3 gün daha tüpün içinde yol alarak rahime ulaşır. Rahim içinde etrafındaki
koruyucu tabakadan kurtulur ve rahim iç döşemesi (endometriyum) ile temas eder ve birçok hormon
yardımıyla buraya tutunur (implantasyon). Bazen bu aşama sırasında 1-2 gün hafif kanama olabilir.
Rahim iç döşemesi iyice kalınlaşır ve rahim ağzı bir tıkaçla (mukus) kapanır.
EMBRİYO - FETUS
Döllenmeyi takip eden üç hafta içinde blastokist küçük bir top haline gelir. İlk sinir hücreleri
şimdiden oluşmuştur. Gebeliğin ilk 8 haftasında oluşan bu yapıya ‘embriyo’ denir. 9. haftadan doğuma
kadar ise ‘fetus’ olarak adlandırılır.
TRİMESTER
Gebeliğin gelişimsel süreçlerine ‘trimester’ (üç aylık dönem) denir. Her dönemde kendine has belirgin
değişiklikler olur.
4. HAFTA
Embriyo bir haşhaş tohumu boyutundadır ve amniyon kesesi ile sarılıdır. Amniyon kesesi içindeki
amniyon sıvısı fetusu bir hava yastığı gibi korur. Bebeğin eşi (plasenta) ve göbek kordonu gelişiminin
başındadır. Plasentanın kendi hormonunu tam olarak üretmeye başladığı 10. haftaya kadar embriyoyu
‘yolk kesesi’ besler. Hücreler embriyoyu oluşturmak için ortada yer alan ‘ilkel hat’ta (primitive
streak) doğru göç eder.
4. HAFTA: ÜÇ TABAKA
Hücreler tam ortada yer alan ‘ilkel hat’ta doğru göç ederek tüm organ ve dokuların gelişeceği üç
tabakayı oluşturur:
1. Dış tabaka: Bir boşluktan oluşan ‘sinir tüpü’ (neural tube) oluşmaya başlar. Bu tüpten beyin
omurga omurilik sinirler gelişecektir. Ayrıca kulak göz bağ dokusu cilt saç ve tırnaklar da
bu tabakadan gelişir.
2. Orta tabaka: İskelet kaslar kalp ve dolaşım sistemi böbrekler ve üreme organları bu
tabakadan gelişir.
3. İç tabaka: İç organlar (akciğer bağırsak mesane) bu tabakadan gelişir.

5. HAFTA
Embriyo susam tohumu kadardır; insandan çok iribaşa benzer. Üst alt ön ve arka tarafı olan C-
harfini andıran bir hücre yumağı şeklindedir. Fetus amniyon kesesi içindeki amniyon sıvısı tarafından
korunurken bir taraftan da embriyoya kan hücrelerini üreten yolk kesesine bağlıdır. Sırtında beliren
yarık ilerde kapanarak omuriliği oluşturacak sinir tüpüne dönüşecektir. Bu aşamada tüpün geniş ve
düz bir tepesi vardır. Buradan da beyin gelişecektir. Beyin ve omuriliği birbirine bağlayacak olan sinir
tüpü oluşmuştur. Embriyonun ortasında beliren kabarıklık kalbi oluşturacak U-şeklinde tüpe
dönüşecektir. İlk gelişen ve çalışmaya başlayan organ kalptir. Kalp henüz tek odacıktan oluşur ve
atım hızı 100/dakika’dır. Embriyonun dış kısmında ise uzuvların tomurcukları belirmeye başlar. Ağzı
oluşturacak açıklığın altında boyun ve alt çenenin gelişeceği küçük pililer belirir. Embriyo hızlı
büyüme evresine girmek üzeredir.
6. HAFTA
Embriyo mercimek tanesi kadardır ve C-harfi şeklindedir. Kalp dört-odacık halini almaya başlar ve
kalp atım hızı 150/dk.’dır yani sizden iki kat daha hızlı atar. Baş gövdeden daha büyüktür. Yüz
hatları oluşmaktadır: gözlerin yerinde siyah noktalar burun delik açıklıkları kulakların yerinde ufak
girintiler vardır. Ses telleri ve dil de oluşmaya başlar. Uzuv tomurcukları belirginleşir ve uzamaya
devam eder. Kas ve kemik dokusu oluşmaktadır. Üstünü kaplayan cilt şeffaftır. Beyin omurilik
sinirler ve omurları gelişeceği sinir tüpü kapanır. Bu boşluk ilerde beyin ve omurgayı koruyacak
‘beyin-omurilik sıvısı’nı üretecek sisteme dönüşecektir. Gebelik öncesi başlanan ve ilk 12 hafta
alınması önerilen folik asid bu sistemin gelişimsel anomalilerini %85 oranında önler.
7. HAFTA
Embriyo bir böğürtlen boyutunda ve baş-popo mesafesi 1 cm.dir. Bu hafta çok yoğun bir gelişim
sürecinin başlangıcıdır. İlk haftalarda oluşan beyin kalp gibi organlar daha özgün ve karmaşık hal
alır. Fetus bu haftadan 20. haftaya kadar çok hızlı büyür.
Baş vücudun üçte birini oluşturur. Beyin 1/3 oranında büyür. Yüz de hızla büyümektedir. Diş burun
delikleri damak ve kulaklar oluşmaktadır. Gözler halen erken gelişim evresindedir; lens oluşmaya
başlar; saydam göz kapakları kısmen gözü örtmektedir.
Kuyruk sokumu kemiği belirir ve bunun uzantısı olan ufak bir kuyruk vardır. Kollar uzamaktadır
küreğe benzer şekil alırlar. Omuz üst ve ön kol ve eller daha belirginleşir. Uzuvlarda kıkırdak
gelişmektedir. Bacaklar boyunca sinirler uzanmaktadır. Siz hissetmeseniz de fetus zıplayan bir fasülye
gibi hareket etmektedir.

8. HAFTA
Bu hafta insan gelişiminin erken dönemi olan ‘embriyonik dönem’in sonudur. Embriyonun baş-popo
mesafesi 1.6 cm.dir; bir fasülye tanesi boyutundadır. Beyin sinir hücreleri dallanıp birbirleriyle sinir
ağları kurmaya başlar. Böylece beyin dalga aktivitesi başlar. Koku duyu bölgesi gelişmeye başlar.
Akciğerler oluşmaya başlar. Yüz hatları giderek daha belirginleşir; üst çene üst dudak ve burun
şekillenir. Kollar kalp önünde ellerin birleşeceği kadar uzamıştır. Bacaklar da uzamaya devam eder.
Ancak kol ve bacak eklem yerleri (diz dirsek bilekler) henüz belirgin değildir. Parmaklar perdeli
şekilde oluşmaya başlar. Embriyodaki kuyruk nerdeyse yok olmuştur. Onun yerinde kuyruk sokumu
kemiği gelişecektir. Vücud duruşu düzleşmeye başlar. Belli belirsiz hareket etmeye başlar.
9. HAFTA
Fetal gelişim süreci başlar. Fetus bir üzüm tanesi kadardır: 2.3 cm. 2 gr. Kuyruk kısmı kaybolmuştur.
Daha çok insan görünümündedir. Kollarda kemikler gelişmektedir. Kollar dirseklerden kıvrılır. Eller
yüze değmeye bacaklar hareket etmeye başlar. El ve ayak bilekleri daha gelişmiştir. Parmaklarda
perdemsi görünüm kaybolur ve parmaklar daha belirgin hal alarak seçilmeye başlar. Kulak kepçesi
artık belirgindir. Kıl kökleri oluşmaya başlar. Dilde tat duyu hücreleri belirmeye başlar. Süt diş
kabarıklıkları belirir. Dış genital bölge oluşmaya başlar. Memebaşı oluşmaktadır. Hıçkırma refleksi
başlar. Plasenta kendi hormonlarını artık kendi üretir.
10. HAFTA
Fetus bir zeytin tanesi kadardır: Baş-popo mesafesi 3.1 cm. ağırlık: 4 gr. Yolk kesesine ihtiyaç
kalmadığından gerilemeye başlar. Artık plasenta kendi hormonlarını üretmektedir. Alın geçici olarak
kabarık şekildedir. Dış kulak tam olarak gelişmiştir; çene hep göğüse yaslanır; göz kapakları tamamen
kapalıdır ve 27. haftadan sonra açılacaktır. Kalp tam gelişmiştir; erişkinden 3 kat hızlı atar. Cilt daha
az saydamdır. Tırmaklar gelişmiştir uzamaya başlar. Kol ve bacaklar omuz ve kalçadan dönme
hareketi yapar. Fetus küçük ama aktif hareketlidir. Karın kasları gelişmeye başlar. Zaman zaman
solunum hareketi yapar. Üreme organları oluşmaya başlar.
11. HAFTA
Fetus incir boyutundadır: Baş-popo mesafesi 4.1 cm. Nerdeyse tüm organ ve vücud yapıları
oluşmuştur ve fonksiyon görmeye başlar. Fetus aktif hareketlidir. Parmaklar artık ayrı ayrı seçilir.
Dış genital organlarda kız-erkek ayrımı başlar. Ciltaltı damarları gelişmektedir ve cillten görünür.
Ağız nerdeyse tamamlanmış damaklar karşılıklı gelip kaynaşmakta süt dişlerinin kökleri
büyümektedir. Ağız içinde diş yuvaları belirmeye başlar.

12. HAFTA
Fetus misket limonu kadardır: Baş popo mesafesi 5.4 cm. ağırlık: 14 gr. Daha çok insana benzemeye
başlar. Üçüncü ayın sonunda fetus tam oluşmuştur. Tüm organ ve uzuvları vardır ve fonksiyonel
olmak için gelişmeye devam edecektir. Dolaşım sistemi ve idrar yolları çalışmaktadır. Karaciğer safra
üretmeye başlar. Göbek deliğinden fıtıklaşan barsaklar karın içine geri döner. Üreme organları da
gelişmektedir ancak cinsiyet ultrasonla henüz belirlenemez. Kollar eller parmaklar ayaklar tam
gelişmiştir. Ellerini yumruk yapabilir. Yumruğunu açılıp kapayabilir. Emme refkelsi vardır. Tırnaklar
gelişmeye başlar. İskelet yapısı kıkırdaktan oluşur ama yavaşca kemikleşmeye de başlar.
Kemikleşme yirmili yaşlara kadar devam edecektir. Gözler ortaya doğru yakınlaşır. Kulak kepçesi
şekillenmeye başlar. Bebeğiniz en kritik gelişme sürecini tamamladığı için artık düşük riski azalmıştır.
13. HAFTA
Fetus bezelye kabuğu uzunluğunda: 7.4 cm. ve 23 gr. ağırlığındadır. Baş vücudun üçte birini
oluşturur. Burun ve dudaklar tamamen oluşmuştur. Yüze ait özgün hatları belirmiştir. Özgün parmak
izi oluşmaya başlar ancak 17. haftada tamamlanacaktır. Emme refleksi iyice gelişmiştir baş
parmağını emer. Hıçkırık refleksi diyaframı güçlendirerek solumun eylemine hazırlar. Amniyon
sıvısını yutmaya başlar. Amniyon sıvısının çoğunluğu sudur ancak karbonhidrat protein glikoz
elektorlit gibi fetusun gelişimi için gerekli besinleri de içerir. Fetus bunları kullanır. Arta kalan ise
böbreklerden süzülerek idrar olarak tekrar ortama salınır. Yani yutulan amniyon sıvısı idrar olarak
ortama salınır. Erkek ise testisler oluşmuştur penis büyümektedir. Kız ise yumurtalık gelişimi
nerdeyse bitmiştir ve yumurtalık iki milyon yumurta içerir. Beynin hafıza problem çözme gibi
karmaşık fonksiyonlarını yapan kısmı gelişmeye başlar. Daha az göşterişli ancak çok elzem olan
organlar hormon üretmek besinlerin emilimi artıkların filtrelenmesi için devreye girmiştir. Pankreas
safra kesesi ve tiroid gelişmiş; böbrekler idrar üreten; kemik iliği beyaz küre hücrelerini üreten
gelişmişlik düzeyindedir.
14. HAFTA
Fetus bir limon boyutundadır: baş-popo mesafesi: 8.7 cm ağırlığı 43 gr’dır. Gövde ve uzuvlar baştan
daha hızlı büyür. Bu şekilde gövde-uzuv orantısı normalleşecektir. Kol ve bacak hareketleri daha
koordinedir. ‘Lanugo’ denen ince tüyler (ayva tüyü) vücutta belirir. Bunların vücud ısısının
kontrolünde rolü olduğu düşünülür. Doğumdan 4 hafta önce dökülmeye başlayacakllardır. Ancak
doğumdan sonra da görülebilirler. Yüz mimik kasları çalışmaya başlar; yüz kasları sürekli hareket
halindedir; yüz ifadesi devamlı değişir.Gözler kapalı olsa da yavaş yavaş göz hareketleri yapmaya
başlar. Pankreas insülin hormonu salgılamaya başlar.
15. HAFTA

Fetus bir elma boyutundadır: baş-popo mesafesi 10.1 cm ağırlık 70 gr.’dır. Solunum sistemi
gelişmektedir. Fetus yutma ve emme yeteneği ile amniyon sıvısını nefes gibi içine çekmeye çalışır.
Bu hareketler akciğer gelişimi için iyi bir egzersizdir. Kemikler sertleşmekte kaslar gelişmektedir.
Bacak boyu uzamaya devam eder. Göz kapakları tamamen kapalıdır ama ışığa duyarlı olmaya
başlamıştır. İşitme yeteneği de gelişmektedir. Bu haftanın sonunda sizin kalp sesinizi barsak
hareketlerine ait sesleri duyacaktır.
16. Hafta
Fetus bir avokado boyutunda: baş-popo mesafesi 11.6 cm ağırlık: 110 gr. Sonraki 3 hafta çok hızlı bir
büyüme gösterecek: ağırlık 2 katına çıkacak. Fetusla beraber plasenta da büyür. Boyun kasları ve sırt
kemikleri daha güçlü olduğundan başını daha dik tutar vücud daha düz pozisyondadır. Yakalama
refleksi geliştiğinden ellerini birarada tutabilir. Üst dudak-burun arası bölge şekillenir üst dudak şekli
belirlenir. Saçları gelişeceği düzen çizgi şeklinde başta belirir. Henüz saç yoktur. Dolaşım sistemi tam
güç çalışmaktadır: kalp günde 28 lt. kan pompalar. Doğduğunda bunun 12 katı kadarı pompalanıyor
olacak. Cinsiyet ultrason ile net beirlenir.
17. HAFTA
Fetusun baş-popo mesafesi: 13 cm. ağırlığı 140 gr.’dır. Tüm vücud ayva tüyü (lanugo) ile kaplıdır.
Cilt halen çok incedir. Vücud ısısının kontrolünde rol oynayan kahverengi yağ dokusu
depolanmaktadır. Parmak izi tamamen oluşmuştur. Başın gövdeye oranı normalleşmektedir. İşitme
duyusu gelişmeye devam eder: Müzik sesini duyabilir. Omurilik etrafı ‘myelin’ denilen beyin
iletilerinin sinirlerle vücuda yayılmasını sağlayan kılıf tarafından yavaşça sarılmaya başlanır. Myelin
sinir iletisinin hızı için önemlidir. Bu kılıfın sinirleri koruyucu ve izolasyon sağlayıcı görevi de vardır.
İskelet sistemi güçlenmektedir; kıkırdak yapıdan kemik yapıya dönüşüm devam eder. Plasentadan
besin getiren göbek kordonu güçlenir kalınlaşır.
18. HAFTA
Fetusun boyutları baş-popo mesafesi 14.2 cm. ve ağırlığı 190 gr.’dır. Fetus kol ve bacaklarını hareket
ettirmekle meşguldür. Kulaklar baştaki son yerini alır baş yanlarında çıkıntı şeklinde saçlı deriden
görülür. İç kulak yapıları ve duyu sinirleri gelişimine başlar. Kaşlar belirmeye başlar. Fetus göz
etrafındaki kaslarını kullanmaya başlar. Kız fetusta vajen rahim ve tüpler yerini alır. Erkek fetusta
penis belirgindir; testisler karın içinden dış genital bölgede skrotuma doğru yol almaktadır.
19. HAFTA
Rahiminiz göbek deliği hizasına varmıştır; her hafta 1 cm. yukarı çıkarak büyümeye devam edecektir.
Fetusun baş-popo mesafesi 15.3 cm. ağırlığı 240 gr.’dır. Uzuvların gövdeye oranı normalleşmiştir.
Saçlı deride ince tel şeklinde saç belirmeye başlar. Beyin içi yapılar farklılaşmaya özelleşmeye başlar:
duyu merkezleri belirmektedir. 18-20. hafta arası bebek hareketleri hissedilmeye başlanır. Daha önce

gebelik yaşayanlar bebek hareketlerini daha erken hissedebilir. İlk hareketler kas seyirmesi barsak
hareketi veya ince bir tüy dokunuşu gibi hissedilir. Kız bebeklerde yumurtalıklarda yumurta gelişimi
başlar.
20. HAFTA
Gebeliğin yarı yolundasınız ! Fetus boyutları: 300 gr. ve artık boy olarak ifade edilebilecek boyu 25.6
cm.’dir. Fetusun her geçen gün daha aktif kol ve bacak hareketleri var. Bebek hareketleri hissedilmeye
başlanır. Emme refleksi iyi gelişmiş. El ve parmaklarını emer. Cildi kaplayan beyaz yağlı yapışkan
örtü (verniks kazeoza) oluşmaya başlar. Amniyon sıvısı içindeki fetusü su kaybından koruyan
nemlendirici kayganlaştırıcı bir maddedir. Ter bezleri oluşur.
21. HAFTA
Fetus ağırlığı 360 gr. boyu 26.7 cm.’dir.Şeffaf olan cilt rengi cilt altı kılcal damarların oluşmasına
bağlı olarak yavaş yavaş pembeden kırmızıya dönmektedir. Kaşlar kalınlaşıp belirmeye başlar.
Dudaklar iyice belirginleşir ve şekillenmiştir. Gözler aktif hareketlidir. Kısa ancak sık olan bir uyku-
uyanıklık ritmi oluşmuştur. Plasenta bu haftaya kadar fetustan ağırdır. Bu haftadan sonra fetusun
ağırlığı öne geçecektir.
22. HAFTA
Fetus boyutları 430 gr. ve 27.8 cm. Fetus yenidoğan dönemindeki orantısına kavuşmuştur. Sadece
daha zayıf versiyonudur çünkü yağ dokusu daha gelişmemiştir. Bu yüzden cilt buruşuk
görünümdedir. Tırnaklar parmak ucuna kadar uzar. Göz tam gelişmiştir sadece göze rengini veren iris
yapısı renksizdir. Sindirim sisteminin artık ürünü olan yapışkan bir madde (mekonyum) barsaklarda
birikmeye başlar. Doğum sonrası ilk dışkı bu ‘mekonyum’ olacaktır. Kız fetusta meme dokusu
gelişmeye başlar. Erkek fetusta testisler skrotuma doğru ilerlemektedir.
23. HAFTA
Fetus boyutu 500 gr. 28.9 cm. Duyma yetisi iyice gelişmiştir. Köpek havlamasını araba sireni gibi
uzaktan gelen sesleri bile duyabilir. Anne karnından gelen sesli uyaranlara cevap verebilir.
Bebeğinizle konuşabilir ona müzik dinletebilirsiniz. Kemik iliği kan hücrelerini üretmeye başlar. Bu
zamana kadar bu rolü karaciğer ve dalak üstlenmişti. Kalp iyice güçlü atar. İlerde deri rengi ne olursa
olsun bu haftada kan damarları ciltaltında belirginleştiği için cilt kırmızı renktedir. Kız fetusta rahim
ve yumurtalıklar gelişmiştir.
24. HAFTA
Fetus 600 gr. Ağırlığında ve 30 cm. boyundadır. Artık rahimi doldurmaya başlar. Uyku periodları
daha belirginleşir. Beyin hızla gelişmeye devam eder. Yüz kasları öyle aktiftir ki sürekli yüz ifadesi
değişmektedir. Akciğerler gelişmeye devam eder. Bu haftadaki fetuslar ‘yaşamla bağdaşır’ kabul
edilir. Doğsalar bile çok iyi bir yenidoğan bakımı ile yaşama tutunma şanşları vardır.

25. HAFTA
Fetus 660 gr. 34.6 cm.’dir. Kilo almaya başlar ciltaltı dolar buruşuk cilt görünümü kaybolmaktadır.
Yenidoğan görünümünü kazanmaktadır. Cilt altı yağ dokusu doğumda vücud ısısının kontrolününe
yardımcı olacaktır. Saçlar uzamaya devam eder ve artık kendine özgü bir renk ve yapısı vardır. Bu
saç doğum sonrası dökülecektir. Gözlerdeki gelişim ilerlemiştir; ışığa duyarlı hale gelir. Refleksler
gelişmektedir. Ani yüksek sesli uyarana sıçrama tekmeleme hareketi ile cevap verebilir. Uyku-
uyanıklık dönemleri bir düzen kazanmaya başlar.
26. HAFTA
Fetus boyutları 760 gr. ve 35.6 cm.’dir. Omurga güçlenir. 26 haftalık fetusun omurgası 150 eklem
1000 bağ ve 33 diskten oluşmaktadır. Böylece omurga desteği de artmıştır; sırt daha dik durabilir.
Beyin gelişmeye devam ettikçe sesli uyaranlara cevabı daha tutarlı olmaya başlar. Duyu yetisi
tamamen gelişmiştir. Sesleri daha ayırtederek duyar. Sizin sesiniz ayırt edebilir. Uyku süresi uzamaya
başlar. Akciğer gelişimi hız kazanır: akciğer damar yapısı artar solunum yolları dallanır solunum
yolları ucunda hava kesecikleri (alveoli) oluşur. Bu hava kesecikleri ilk nefesle hava ile dolacaktır.
Bunları saran damar yapısından vücuda oksijen sağlanacaktır. Erkek fetusta testisler skrotuma doğru
ilerlemektedir ancak asıl yerine ulaşması doğum sonrası 6 ayı bulabilir. Tat duyusu tamamen
gelişmiştir. Dudaklar ve ağız giderek daha duyarlı hal alır. Diş tomurcukları belirginleşir. Burun
deliklerindeki tıkaç kaybolur burun delikleri açılmaya başlar.
27. HAFTA
Fetus boyutu: 36.6 cm. 875 gr. İlk defa gözlerini açar! Uyku dönemleri düzenli olmaya başlar bu da
bebek hareketlerine bir düzen gelmesinden anlaşılır. Uykunun rüya görülen dönemleri de başlar.
Akciğer için önemli olan hava keseciklerini ilk nefes sonrası açık tutacak olan ‘surfaktan’ adlı madde
yapımı başlar. Şimdilik solunum egzersizi olarak amniyon sıvısının nefes gibi içeri çekilip dışarı
verilmesi hareketleri vardır.
28. HAFTA
Son üç aylık döneminiz başladı. Fetus 1000 gr. ve 37.6 cm. boyutlarında. Bu haftadan intibaren
fetusun yaşamsal organ (beyin akciğer karaciğer) gelişiminde ince dokunuşlar başlar. Beyin
boyutları bu haftadan doğuma kadar %400 ağırlığı ise %500 artar. Bu haftadan başlayarak kilo alma
hızı artar. Şu anda vücudun ancak % 3’ü yağdan oluşur. Koku ve tat duyusu gelişmiştir. İnce yapıda
kirpikleri vardır; gözyaşı üretebilir. Kalp hızı yavaşlar: 140/dk. Ancak yine de sizin 2 katınız kadar
hızlıdır. Ufak ritmik hareketler şeklinde bebeğinizin hıçkırığını hissedebilirsiniz. Hıçkırık doğal ve
normal bir reflekstir. Sık olabilir. Normal bebek hareketlerinden ayırdetmek kolay olmayabilir. Emme
ve yutkunma becerisi iyice gelişmiştir.
29. HAFTA

Fetus boyutu: 1100 gr. 38.6 cm. Beyin gelişimi devam etmektedir. Beyin kıvrımları artmaktadır.
Fetus enerjisinin yarısından fazlası beyin gelişimine harcamaktadır. Beyin ritmik solunumu ve vücud
ısısının kontrolünü sağlayabilir. Uykunun rüya dönemleri iyice belirginleşir. İskelet yapısı
kemikleşmektedir. Kemikler sertleşmeye devam eder. Her gün 200 mg kalsiyum depolanmakta. Bu da
bir bardak süte eşdeğer kalsiyum demektir. Süt üretimini sağlayan hormon (prolaktin) üretimi uyarılır.
30. HAFTA
Fetus 1.3 kg. 39.9 cm. Bu haftadan intibaren fetusun boy uzaması yavaşlar. Son 6 haftada boyu 2
katına çıkmıştır. Artık kilo artışı hızlanacaktır ve kendine özgü genetik potansiyeline uygun oranda
kilosu artacaktır. Karnınıza parlak bir ışık tutarsanız başını ona doğru dönecektir. Ancak görme alanı
doğum sonrası da gelişmeye devam edecektir. Doğduğunda 20-30 cm. mesafedeki yüz ve eşyaları
görecektir. Etrafını saran amniyon sıvısı her hafta artmaktaydı. Ancak fetus büyüdükçe bu artış
yavaşlar. Sonraki birkaç hafta içinde amniyon sıvısı en yüksek miktarına ulaşacaktır: 800-1000 ml.
Doğumda ise 600 ml. kadardır. Beyin hızla gelişimine devam etmektedir.
31. HAFTA
Fetus boyutu: 41.1 cm. 1.5 kg. Cilt altı yağ depolanması artar. Kilo aldıkça deri buruşuk görünümünü
kaybeder. Cillteki ayva tüyleri dökülmeye başlar. Yedikleriniz amniyon sıvısına koku ve tat verir.
Fetusun beyni ve duyuları bunların farkına varacak kadar gelişmiştir. Büyüme hızı arttığından içeride
hareket alanı azalır ve klasik fetal pozisyonu almaya başlar. Ama bu pozisyonda bile aktif
hareketlidir. Bu yüzden bebek hareketlerini daha farklı hissedebilirsiniz ancak düzeni aynı kalır.
32. HAFTA
Fetus boyutu: 1700 gr. 42.4 cm. Bebeğiniz bu haftada doğsa bile yaşam şansı yüksektir. Yine de
solunum desteğine ihtiyaç duyma oranı sıktır. Çünkü akciğerler gelişimini tamamlamamıştır. Tırnaklar
tamamen gelişmiştir. Kaşınma isteği olabilir. Baş saçla kaplanmıştır. Saçlar doğum sonrası incelecek
olsa da kalınlaşır. İçerde halen hareket alanı olmasına rağmen sıklıkla geliş pozisyonunda durur.
Bebekler %95 baş gelişi doğdukları için başın aşağıda olma oranı yüksektir.
33. HAFTA
Fetus boyutu 1900 kg 43.7 cm. Beyin ve sinir sistemi gelişimi ilerlemiştir. Fetusun kendi bağışıklık
sistemi gelişmeye başlar. Ciltaltı yağ dokusu arttığından cilt eskisi kadar kırmızı görünmez. Cilt
renginin oturması doğum sonrası birkaç ay alabilir. Kafatası yapısı yumuşaktır; başı oluşturan
kemikler henüz kaynaşmamıştır. Doğum kanalında baş kemikleri birbirinin üstünden kayarak başın
inişini sağlar. Kemiklerin birleşme yerinde yumuşak şekilde hissedilen bıngıldaklar doğum sonrası 18.
aya kadar açık kalırlar. Doğum sonrası beyin doğumdaki boyutunun üç katına çıkar. Böylece bir
yaşında beyin erişkin boyutunun ¾’ü kadar olmuştur. Erkek fetusta testisler inmeye devam eder.
Bazen doğumda bile yerlerine gelmemiş olabilirler. Bunların da çoğu doğum sonu 6. ayda testise iner.

34. HAFTA
Fetus boyutları 2100 gr. 45 cm. Bu haftada doğanlarda yaşama şansı çok yüksektir ve solunum
sıkıntısı da azdır. Ciltaltı yağ dokusu ile dolmakta. Bu yağ doğumda vücud ısı kontrolünü sağlar. İç
kulak da geliştiğinden zaten sesiniz tanırken artık şarkı ninni ayrımını da yapabilir. Derin nefes alır.
Uyku sırasında gözkapakları kapalıdır. Işık uyaranına göz bebekleri genişleyip küçülerek cevap verir.
35. HAFTA
Fetus boyutu: 2400 gr. 46.2 cm. Fetus günde 28 gr. almaya başlar. Fetusu saran amniyon sıvısı doğal
olarak azalmaya başlar. Fetusun giderek büyümesi ve amniyon sıvısının azalmasından dolayı bebek
hareketleri rahatsızlık verici olabilir. Dışardan bile hareketler takip edilebilir. Sinir bağışıklık ve
sindirim sistemleri gelişimine devam eder. Tırnakdan saça kadar diğer herşey tamamdır.
36. HAFTA
Fetus boyutu: 2600 gr. 47.4 cm. Ciltten lanugo ve verniks kazeoza dökülmeye devam eder. Yuttuğu
ince tüyler ve verniks kazeoza ilk dışkı içeriğini oluşturacaktır. Önde gelen kısım sıklıkla aşağıda
olacak şekilde durur. Hatta bazen gelen kısım yerleşmiş bile olabilir. Ancak bu hemen doğumun
başlayacağı anlamına gelmez.
37. HAFTA
Fetus boyutu: 2900 gr. 48.6 cm. Mimik kasları devrede; yüz ifadesi sürekli değişmekte. Tırnaklar
parmak hizasını geçmeye başlar. Sindirim sistemi olgunlaşmaya devam ediyor. Hatta doğum sonrası
birkaç yıl da devam edecek bu süreç. İnce bağırsaklar ilk bir yaşta 100 cm. uzar. Bağırsaklarda doğum
sonrası ilk dışkı olan mekonyum birikmeye devam eder. Mekonyum yeşil-siyah renkte fetusun deri
lanugo gibi artıkları ve amniyon sıvısından oluşan yapışkan macunumsu kıvamda bir dışkıdır.
Hareket ritmi kendi düzeninde devam eder.
38. HAFTA
Fetus boyutu: 3000 gr. 49.8 cm. Ayva tüylerinin çoğu dökülmüştür. Bazen doğum sonrası üst kol ve
omuzda görülebilirler. Elleriyle sıkı kavrama hareketi yapar kavrama gücü çok kuvvetlidir. Göze
rengini veren irisin gelişimini tamamlaması için doğal ışığa ihtiyacı vardır. Bu yüzden yenidoğan göz
rengi nihayi rengi değildir. Çoğu bebek doğduğunda göz rengi mavimsidir. Sonradan asıl renk belirir.
İlk bir yılda göz rengi oturur. Fetusun hareketleri iyice kısıtlanmıştır.
39. HAFTA
Fetus boyutu: 3300 gr. 50.7cm. Tüm organlar iyice gelişmiştir. Deri kalınlaşmaktadır. Üstteki deri
döküldükçe alttan gelen daha soluk renkte yeni deri vardır. Akciğerler tamamen gelişmiştir; daha çok
surfaktan üretirler. Fetus ilk nefesini almaya hazırdır artık. Doğumla ilk nefes alınır ancak düzenli
solunum ritminin oturması birkaç dakika alabilir. Yenidoğanın yavaş ve sonra hızlı soluk aldığı bir

ritmi vardır. Bazen arada 5 saniyeden fazla duraksayabilir. Size düşen sadece doğum zamanını
bekleyip görmektir artık.

40. HAFTA
Fetus boyutu: 3500 gr. 51.2 cm. Gebelerin sadece %5’i beklenen doğum tarihinde doğurur. Çoğu
gebe 38-42 hafta arasında doğurur. 40-42 hafta arası doğan tüm fetuslar halen ‘miyad’ında kabul
edilir. Her geçen gün saçlar kalınlaşmaya tırnaklar uzamaya devam eder. Fetuslarda kafa kemikleri
karşılıklı kaynaşmadığından iki tane bıngıldak başta yer alır. Böylece doğum kanalından geçerken
kemikler birbiri üzerinde kayarak başın kanaldan inişine izin verir. Kafa şeklinin oturması birkaç gün
alabilir. Bıngıldaklar ise doğum sonrası 18. aya kadar kapanır. Fetusun yenidoğan döneminde büyüme
ve gelişmesine yardımcı olacak yaklaşık 70 doğal yetisi vardır. Doğduğunda içgüdüsel olarak meme
başını arar; avucuna konan eşyayı sımsıkı kavrar.