Vitaminler büyüme, hücre yenilenmesi ve enerji üretimi için vücuda gerekli olan maddelerdir. Vitaminler insan vücudunda sentezlenemeyen, sentezlense bile yeterli olamayan, dışarıdan alınması gerekli organik maddelerdir. Bu yüzden sağlığımız için gerekli olan vitaminleri yiyeceklerden ya da ilave vitamin preparatlarından sağlamamız gerekir. Enerji içermezler; ancak hücrenin ve buna bağlı olarak da vücudun yaşamı için çok önemli biyokimyasal olaylarda görev alırlar.

Vitaminler yağda eriyen ve suda eriyen vitaminler olarak iki gruba ayırılırlar. Yağda eriyenler A,D,E,K vitaminleri; suda eriyen vitaminler B vitamini grupları, C vitamini, H vitamini, P vitamini olarak sıralanabilir.

Stres vitamin ihtiyacınızı artırabilir

Vitaminlerin eksikliği genelde taze meyve ve sebze ile beslenen, yeterli et ve et ürünleri tüketen kişilerde gözlenmez; ancak bazı durumlar vitamin gereksinimini artırabilir. Bunlar; gebelik,  emzirme, bağırsaklarda emilim bozukluğu, ameliyat olma, büyüme ve gelişme, ağır stres, ağır bedensel çalışma ya da egzersiz, kemoterapi, ağır yanıklar ve ağır enfeksiyonlar olarak sıralanabilir.

Vitamin eksikliği hastalıkları da beraberinde getirir

Eğer yeterli alım yoksa ya da gereksinim çok arttı ise vitamin eksikliklerine bağlı hastalıklar gelişebilir.

• A VİTAMİNİ başlıca havuç, ıspanak, marul gibi yeşil yapraklı sebzeler, portakal, erik, maydanoz, kereviz gibi meyve ve sebzelerde bulunur. Eksikliğinde özellikle “gece körlüğü” dediğimiz görme bozukluğu, cilt, tırnak ve saçlarda bozulma görülür.

• D VİTAMİNİ süt, süt ürünleri ve balıkta bulunur bir miktarda güneş ışığından cilt altı yağ dokusundan sentezlenir. Eksikliğinde çocuklarda raşitizm denilen ağır kemik gelişim bozukluğu gözlenir, yetişkinlerde ise “osteomalazi” denen kemik hastalığı görülür.
• E VİTAMİNİ kuruyemişlerde ve sıvı yağlarda bulunur. Antioksidan etkisi vardır. Eksikliğinde kansızlık görülür.
• K VİTAMİNİ yeşil sebzelerde, çayda ve karaciğerde bulunur. Bir miktarda bağırsak bakterileri tarafından üretilir, eksikliğinde kanın pıhtılaşması bozulur ve kanamalar olur.
• C VİTAMİNİ özellikle turunçgiller denilen portakal, greyfurt, limon ve mandalina da bulunur, yeşil sebzeler ve patateste de vardır. Eksikliğinde “skorbüt” denilen diş eti hastalığı ciltte bozulma, yaralarda geç kapanma, enfeksiyonlarda ağırlaşma görülebilir.
• B1 VİTAMİNİ yumurta ve karaciğerde bulunur. Yetersizliğinde berberi denilen sinir ve cilt hastalığı görülür. İştahsızlık, kas güçsüzlüğü, birçok değişik cilt hastalığı da görülebilir.
• B2 VİTAMİNİ tahıl ürünleri, et ve karaciğerde bulunur. Eksikliğinde kansızlık, ağız kenarı yaraları, sinir hastalığı ve cilt hastalıkları görülür
• B3 VİTAMİNİ et, balık ve kuruyemişte bulunur. Eksikliğinde “pallegra” denilen cilt ve sinir hastalığı görülür. Ayrıca sindirim bozuklukları oluşur.
• B5 VİTAMİNİ karaciğer, yumurta, baklagiller ve bazı sebzelerde bulunur. Yetersizliğinde yorgunluk, kas ağrıları ve güçsüzlüğü, kalpte çarpıntı, terleme bozukluğu, insanın temel enerji sisteminde katalizör etki yaptığında eksikliği ağır bulgular verir, midede ağrı kusma, ishal, beslenme bozukluğu, kas erimesi sıklıkla görülür, uykusuzluk, stres, sinirlilik sıkça olur. Eksikliğinde egzama ve alerji gibi cilt hastalıklarında da artış gözlenir. Enfeksiyonlar daha ağır seyreder.
• B6 VİTAMİNİ et, sebze ve tahıllarda bulunur. Protein metabolizmasının temel vitaminidir, yetersizliğinde kas ağrıları, güçsüzlük, kansızlık, ağız ve göz çevresinde yaralar gözlenir.
• B12 VİTAMİNİ kırmızı et ve karaciğerde bulunur. DNA metabolizmasının temel vitaminidir. Eksikliğinde kansızlık, sinir sisteminde bozulma, dengesizlik gözlenir.
• FOLİK ASİT bir çeşit B vitaminidir. Yeşil sebzelerde, bira mayası, karaciğer ve yumurtada bulunur. Eksikliğinde kansızlık, halsizlik, kas ağrıları gözlenir.

Sağlık Destek Sitesi Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.