Unutkanlık Neden Olur?

Unutkanlık, bellekte depolanan bilgiler hatırlanmadığı zamanlarda ortaya çıkan uzun ya da kısa süreli bir durumdur. Uykusuzluk, yetersiz beslenme, vitamin eksikliği, ilaç yan etkisi ve stres yanı sıra alzheimer ve demans gibi hastalıklar unutkanlığın yaygın nedenleridir.

Unutkanlık nedenleri genel olarak şunlardır:

• Uykusuzluk
• Vitamin ve mineral eksikliği
• Beyindeki tümörler, kan pıhtıları veya enfeksiyonlar
• Düşme veya kaza sonucu beyin sarsıntısı gibi kafa travması
• Alzheimer ve demans gibi hastalıklar
• Dehidrasyon (Susuzluk)
• İlaçların yan etkisi
• Alkol tüketimi
• Stres ve kaybı
• Depresyon
• Tiroid problemleri

Unutkanlığın 11 nedeni açıklamaları ile birlikte şöyledir:

Tiroid Problemleri

Tiroid bezinin az ya da çok çalışması gibi tiroid problemleri kişinin uyku düzenini bozar ve depresyona girmesine neden olur. Bu da unutkanlığı tetikleyerek kişinin hafızasında bilgi eksikliği yaratır. Özellikle tiroid görevini yapmadığı durumlarda sıklıkla unutkanlığa rastlanabilir.

Uykusuzluk

Yeterli oranda uyuyamamak unutkanlığın en temel nedenleri arasında yer alır. Az dinlenmiş vücut ve buna etki eden ruh hali kaygıya yol açarak hafızayı etkiler. Bu da unutkanlığın oluşmasına neden olur.

Vitamin ve mineral eksikliği

B12 vitamini ve folik asit eksikliği durumlarında hafıza sorunları yaşanarak geçici unutkanlıklar görülebilir. Önemli olan bu vitamin eksikliğini bilerek doğru takviye almak olacaktır.

Unutkanlık bir hastalık olarak değerlendirilememelidir. Çeşitli etkenlerden dolayı kişilerde sıklıkla unutkanlık görülebilir. Bazı durumlarda ise hastalıkların belirtisi olarak karşımıza çıkar. Fakat unutkanlığın uzun süreli olduğu durumlarda erken teşhis için uzman doktora başvurmak önemlidir.

Dehidrasyon (Susuzluk)

Hafif susuzluk dahi hafıza kaybı ve konsantre olmada güçlüğe yol açması gibi bilişsel bozukluklara sebep olabilir. Beyindeki su eksikliğinde %2'lik bir azalma kısa süreli hafıza kaybına neden olabilirken, çok daha uzun süreli dehidrasyon, beyin hücrelerinin boyut ve kütle olarak küçülmesine sebebiyet verir.

İlaçların yan etkisi

Sakinleştiriciler, antidepresanlar, tansiyon ilaçları ve diğer ilaçlar, genellikle uyuşukluğa ya da sersemliğe neden olur ve unutkanlığa sebebiyet verir. Gün içerisinde yaşanan durumların takibini zorlaştırarak hafızayı etkiler.

Alkol tüketimi

Fazla alkol tüketimi sonrasında unutkanlık yaşanır. Kişiden kişiye göre değişse de fazla tüketimde kişinin hafızasına etki ederek birçok durumu unutmasına neden olur.

Stres ve kaygı

Günlük hayatın bir parçası olan stres, kişinin hayata odaklanmasını zorlaştırarak unutkanlığa yol açar. Hafıza sorunlarına neden olan stresin yanında kaygı da önemli bir yere sahiptir. Her iki durumda da yeni anıların oluşması ve eski anıların canlanması zorlaşır.

Depresyon

Depresyon, hayattan soğuma, zevk almama ve yoğun bir üzüntü şeklinde görülebilir. Unutkanlık depresyonun bir belirtisi olarak ortaya çıkarak kişide geçici hafıza sorunlarına neden olabilir.

Yaşa bağlı hafızada değişiklik

Unutkanlık, yaşlanmanın normal bir parçası olabilir. Yaşlandıkça bazı insanlar yeni şeyler öğrenmenin daha uzun sürdüğünü, bilgileri eskisi kadar iyi hatırlamadıklarını veya gözlükleri gibi şeyleri kaybettiklerini fark edebilir.

Düşme veya kaza sonucu beyin sarsıntısı gibi kafa travması

Kaza sebebi ile oluşan kafa travmalarında geçici hafıza kaybına (travma sonrası amnezi denir) neden olabilir. Bir nedenle beyin sarsıntısı geçiren kişiler genellikle, yaralanmadan hemen önce veya sonra ne olduğunu hatırlayamadıkları gibi, unutkanlık şikayetinde bulunabilirler.

Beyindeki tümörler, kan pıhtıları veya enfeksiyonlar

Tümör ve kan pıhtıları semptomları arasında hafıza ve odaklanma sorunları, kafa karışıklığı, kişilik ve davranış değişiklikleri gibi fiziksel semptomlar bulunmaktadır.

Unutkanlıkla Başa Çıkmanın Yolları Nelerdir?

Sık sık unutkanlık yaşayan insanlar, hafıza ve zihinsel becerilerinde değişikliklere giderek bu durumla başa çıkabilirler. Unutkanlığı önlemek için bunları uygulayabilirsiniz:

• Günlük rutin oluşturun
• Kendinize yeni bir yetenek katın
• Yapılacak listesi oluşturun
• Kendinize görevler planlayın
• Hem zihinsel hem de bedensel olabilecek aktiviteler yapın
• Arkadaşlarını ve ailenizle kaliteli vakit geçirin
• Günde 8 saat uyuyun
• Egzersiz yapın, hareket edin
• Tansiyonunuzu düzenli olarak kontrol edin
• Alkol tüketimini sınırlandırın
• Depresyonda hissediyorsanız destek alın
• Meditasyon yapın

Unutkanlığa Ne İyi Gelir?

Kısa süreli unutkanlık durumlarında yaşam tarzı ve günlük beslenme rutinin önemli bir rol oynuyor. Günlük olarak uygulayabileceğiniz bu doğal yöntemler unutkanlığa iyi gelerek, sizi hafıza sorunları yaşamanızdan kurtaracak. Unutkanlığa iyi gelen doğal yöntemler şöyle sıralanabilir:

Balık ya da balık yağı ve omega-3 takviyesi

Omega -3 yağ asitleri açısından zengin olan balık yağının, sağlık için önemli bir yeri bulunur. Kalp hastalıkları riskini azaltarak stresi ve kaygıyı hafifletir. Stresin hafiflemesiyle beraber unutkanlık sorularının da ortadan kalkmasını sağlar.

Uyku düzenine sahip olun

Yeteri kadar uyumamak hafızanın zayıflaması ile ilişkilidir. Uyku esnasında kısa süreli hatıralar güçlenir ve uzun süreli hatıralara dönüşürler, dolayısı ile bu da hafızanın pekişmesini sağlar. Sonuç olarak daha iyi bir uyku daha iyi bir bellek performansı sağlar.

Beyni çalıştıran aktiviteler yapın

Bulmaca gibi kelime oyunları, tetris gibi zihni çalıştırmayı gerektiren aktiviteler hafızayı güçlendirmeye ve hafızanın daha dinç kalmasına yardımcı olur.

B ve D vitamini takviyesi alın

Bazı meyve ve sebzelerde de yer alan B12, vücutta eksikse dışardan takviye olarak verilmektedir. Bilinen 13 vitaminden biri olan D vitamininin eksikliğinde de unutkanlık görülebilmektedir. Eğer vücutta yeterli miktarda B12 vitamini olmazsa, nöronların sağlıklı çalışmasının önüne geçer, bu da fiziksel ve zihinsel performansı düşürürken ayrıca unutkanlık problemi meydana gelir. Diğer yandan vücutta yeterli D vitamini olmadığında, kişide hafıza kaybına neden olarak unutkanlığa sebep olur. Özellikle soğuk iklime sahip olan bölgelerde ve koyu tenli kişilerde yaygın olarak görülen D vitamini eksikliğine karşı test yaptırarak takviye almak mümkündür.

Vücut tarafından üretilmeyen B12; kırmızı et, tavuk, balık, deniz ürünleri, karaciğer, süt ve süt ürünleriyle yumurtada yüksek miktarda bulunmaktadır. D vitamininin bir kısmı ise balık, mantar, bazı sebzeler, yumurta, süt gibi hayvansal gıdalardan sağlanırken

Ceviz tüketin

Ceviz polifenolik bileşiğe sahiptir. Hem omega-3 yağ asitleri hem de polifenoller, bilişsel olarak itici güç olan oksidatif stres ve inflamasyonu önleyebilecek önemli beyin gıdaları olarak kabul edilirler. Cevizler bilişsel anlamda beyini faydalı bir şekilde etkileyebilir.

Şeker kullanımını azaltın

Fazla şeker tüketimi yapmak, kişilerde bilişsel olarak gerilemeye neden olur ve sağlık sorunlarını da beraberinde getirir. Bunların yanında şeker ağırlıklı olarak beslenmek kısa süreli unutkanlıklara sebebiyet verir. Hafızanın zayıflamasına ve beyin hacminin azalmasına yol açar.

Rafine karbonhidratları sınırlandırın

Kek, beyaz pirinç, beyaz ekmek, mısır gevreği ve kurabiye gibi rafine karbonhidrat içeren besinleri tüketmek, unutkanlığa neden olur. Bunların yanında bu besinler bunama, bilişsel gerileme gibi durumların yaşanmasına da zemin hazırlar.

Anti-inflamatuar gıdalar tercih edin

İltihap karşıtı olabilecek gıdalar tüketmek hafızanın gelişmesini sağlayarak unutkanlığa iyi gelir. Antioksidanlar vücuttaki oksidatif stresin azalmasını sağlar. Böylelikle beslenme rutininiz meyve, sebze ve çay gibi besinler ekleyerek geçici olan unutkanlıkları önleyebilirsiniz.

Zerdeçal tüketin

Güçlü bir antioksidan olan kurkumin barındıran zerdeçal, beyinde önemli bir işleve sahip olarak unutkanlığa karşı kullanılır. Zerdeçal hafıza üzerinde çeşitli etkilerde bulunarak, bilişsel gerilemenin önlenmesine yardımcı olur.

Kakaodan yararlanın

Flavonoidler bakımından güçlü olan besleyici yapısıyla bilinen kakao antioksidan etkileri bulunur. Nöronların büyümesini uyararak, beynin hafıza ile ilgili olan bölgesini etkiler. Böylelikle unutkanlığa karşı tüketilebilir.

Unutkanlık Hakkında Sık Sorulan Sorular

Aşırı unutkanlık neyin belirtisi?

Unutkanlık bazı sebeplerden dolayı geçici olarak görülebilir. Bunların yanında aşırı unutkanlığın temelinde vitamin eksiklikleri, hormon dengesizlikleri yatabilir. Yaşın ilerlediği durumlarda ise Alzheimer ya da demans olarak ortaya çıkar ve aşırı unutkanlığa sebep olur.

Unutkanlık için hangi bölüme gidilir?

Unutkanlık yaşandığı ve bunu sıklaştığı durumlarda Nöroloji tıbbi birimine başvurabilirsiniz.

Sağlık Destek Sitesi Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.