Graft Versus Host Hastalığı​ Nedir?

Graft versus host hastalığı (GVHD), kemik iliği ya da kök hücre nakli sonrasında yeni T-hücrelerinin kişinin hücrelerine saldırmasıyla görülen hastalıktır. Bu hastalık genellikle bağırsak sorunlarına ya da karaciğer problemlerine neden olabilir. Graft versus host hastalığı, ciltte döküntüleri, mide sorunları ya da ishal gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu hastalıktan erken teşhis sayesinden etkilerinin yönetilmesi sağlanır.

Graft Versus Host Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Graft versus host hastalığı belirtileri, etkilenen organlara, hastalığın şiddetine bağlı olarak farklılık gösterebilir. Cilt, karaciğer ve sindirim sistemi gibi organlar etkilenebilir. Graft versus host hastalığı belirtileri şöyle sıralanabilir:

Cilt döküntüleri

Graft versus host hastalığının en yaygın olarak görülen belirtilerinden biri cilt döküntüleridir. Ciltte kızarıklık, kaşıntı, döküntü ve deri soyulması oluşabilir. Bu döküntüler genellikle vücutta ellerde, ayaklarda daha belirgin şekilde ortaya çıkar. İleri vakalarda ciltte kabarcıklar meydana gelebilir.

Karın ağrısı, ishal ve bulantı gibi sindirim sistemi problemleri

Graft versus host hastalığı mide ve bağırsakları etkileyerek ishal, karın ağrısı ve bulantı gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu sindirim problemleri şiddetli olduğu durumda dehidrasyon ve elektrolit dengesizliklerine oluşabilir.

Karaciğer sorunları

Graft versus host hastalığının diğer belirtileri ise karaciğerde görülebilir. Karaciğer iltihaplanması ve sarılık, karaciğer fonksiyon bozukluğu ve karın bölgesinde hassasiyet gibi belirtilere yol açabilir. Sarılık, ciltte ve gözlerde sararma şeklinde kendini gösterebilir.

Ateş ve yorgunluk

Vücutta bağışıklığın geliştirdiği tepki ateş, halsizlik ve genel vücut yorgunluğuna neden olabilir. Bu belirtiler genellikle hastalığın başlangıcında ortaya çıkarak kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.

Nefes darlığı, öksürük gibi solunum problemleri

Graft versus host hastalığı belirtilri akciğerlerde de görülebilir. Burada nefes darlığı, öksürük ve göğüs ağrısı gibi solunum problemlerine yol açabilir.

Kronik olarak gelişen graft versus host hastalığı, nakil sonrasında başlayarak şu semptomlara da neden olabilir:

• Göz kuruluğu, gözlerde yanma ve görme bozukluğu
• Ağızda kuruluk, baharatlı besinler karşı hassasiyet
• Eklemlerde ağrı ve sertlik
• Vajinal kuruluk
• Kilo kaybı
• Saçların kırılması
• Karaciğerden safra akışının azalması

Graft Versus Host Hastalığı Neden Olur?

Graft versus host hastalığı, kök nakli ya da kemik iliği nakli sonrasında çeşitli faktörlere bağlı olarak gelişebilir. En temel nedeni ise nakledilen hücrelerin, alıcının vücudunu yabancı olarak tanıyıp ona karşı saldırmasıdır.

Graft versus host hastalığı nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Bağışıklık sisteminin nakil sonrasında dokuları yabancı olarak algılaması
• Nakil yapılan kişi ile verici arasındaki genetik uyumsuzluk oluşması
• Nakil yapılan kişinin bağışıklık sisteminin zayıf olması
• Nakil sonrasında hastalar için kullanılan ilaçların yetersiz veya aşırı dozda olması

Graft versus host hastalığı ciddi bir komplikasyon olarak ortaya çıkarak organlara zarar verebilir. Bu nedenle, kemik iliği veya kök hücre nakli sonrası hastaların düzenli olarak muayene olması önemlidir.

Graft Versus Host Hastalığı Teşhisi Nasıl Yapılır?

Graft versus host hastalığı teşhisi, kişinin belirtilerine, tıbbi geçmişine bakılmasının yanında çeşitli testler kullanılarak yapılır. Graft versus host hastalığı teşhisinde kullanılan temel yöntemler şöyle sıralanabilir:

• Karın röntgeni
• BT taraması
• Karaciğer fonksiyon testleri
• PET taraması
• MR
• Karaciğer biyopsisi
• Cilt, ağız mukozası gibi dokulardan biyopsi

Graft Versus Host Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Graft versus host hastalığı tedavisi, kişinin hastalığın şiddetine, etkilenen organlara ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak farklılık gösterebilir. Bu hastalığın tedavisi bağışıklık sisteminin aşırı tepki vererek alıcıya zarar vermesini kontrol altına almayı amaçlar. Graft versus host hastalığı tedavisinde kullanılan başlıca yöntemler şöyle sıralanabilir:

• Bağışıklık baskılayıcı ilaçlar
• Kemoterapi ve radyoterapi
• Cilt döküntüleri ve kaşıntıyı hafifletmek için topikal kortikosteroidler

Tedavi sürecinde hastalığın kontrolü önemlidir. Erken dönemde tanı konan ve uygun tedavi uygulanan hastalarda olumlu sonuçlar görülmesi mümkündür.

Graft Versus Host Hastalığı Hakkında Sık Sorulan Sorular

GVHD ne kadar sürer?

Graft versus host hastalığı, hastalığın şiddetine ve bağışıklık sisteminin tedaviye verdiği yanıtına göre değişir. Hafif vakalar birkaç hafta içinde tedaviyle düzelebilirken, şiddetli vakalar aylarca sürebilir.

Graft-versus-host ne demek tıp?

Graft-versus-host, alıcının bağışıklık sistemi zayıf olduğu durumda, nakledilen bağışıklık hücrelerinin alıcıyı yabancı olarak tanıyıp saldırması sonucunda görülen bir hastalıktır.

Graft versus host hastalığı oluşmaması için ne yapılır?

GVHD oluşmaması için donörün alıcısı vericisi arasında uyumun olması önemlidir. Ayrıca, kemik iliği veya kök hücre nakli sonrasında doktorun verdiği bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlarla bağışıklık hücrelerinin aşırı tepki vermesi engellenir.

Sağlık Destek Sitesi Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.