Toksik Epidermal Nekroliz (TEN) Nedir?

Toksik epidermal nekroliz (TEN), ilk aşamada ateş ve grip şeklinde belirtilerle kendini gösteren ağız, gözler ve genital organlar gibi bölgelerde ortaya çıkan bir cilt sağlığı rahatsızlığıdır. Stevens-Johnson sendromunun şiddetli hali şeklinde ortaya çıkar. Lyell sendromu olarak da isimlendirilen toksik epidermal nekroliz, vücutta geniş kabarcıklar ve soyulmalara neden olabilir. Cilt yüzeyinde ciddi bir hasar oluşturan bu durum tehlikeli olabilecek şekilde sıvı kaybına ya da enfeksiyonlara sebebiyet verir.

Toksik epidermal nekroliz (TEN), özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişileri etkileyerek HIV virüsü ve lenfomadan kaynaklanabilir. TEN her yaştan insanda görülebilen bir rahatsızlıktır ancak yaşlıları daha fazla etkileyebilir.

Toksik Epidermal Nekroliz (TEN) Belirtileri Nelerdir?

Toksik epidermal nekroliz (TEN) belirtileri, ilaç almaya başladıktan birkaç hafta sonra gelişebilen bir durumdur. Erken belirtileri grip ve ateş olan toksik epidermal nekroliz, baş ağrısı ve vücut ağrıları şeklinde de kendini gösterebilir.

Toksik epidermal nekroliz belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Ateş
• Öksürük
• Titreme
• Vücut ağrıları
• Baş ağrısı
• Gözlerde kızarıklık ve iltihaplanma

Toksik epidermal nekroliz, ilerlediği durumda büyük kabarcıklı ve soyulan deri şeklinde ağrılı bir deri döküntüsüne neden olur. Deri soyulma gösterirken yanıklara benzeyen ağrılı açık yaralar gelişmeye başlar. Bu erozyonlar özellikle göğüs ve yüz bölgesinde görülür. Genellikle vücudun şu bölgelerine yayılma gösterebilir:

• Konjonktiva (göz kapağının iç kısmı) ve kornea (gözün dış merceği)
• Ağız, burun, boğaz ve solunum yolları
• İdrar yolları, anüs ve genital bölge

Oluşan bu erozyonlar yemek yemeyi, yutkunmayı, nefes almayı, görmeyi, idrar yapmayı ve diğer işlevleri yerine getirmeyi zor hale getirebilir.

Toksik Epidermal Nekroliz (TEN) Neden Olur?

Toksik epidermal nekroliz, belirli ilaçların tetiklemesi sonucun ortaya çıkabilir. Vücutta meydana gelen enfeksiyonlar da TEN sendromuna neden olan durumlar arasında sıralanabilir. Çoğu durumda belirli ilaçlar TEN sendromunu tetikleyebilir. Bu ilaçlar şöyle sıralanabilir:

• Böbrek taşı ve gut hastalığını tedavi etmek için kullanılan ilaçlar
• Nöbetleri tedavi etmek için kullanılan antikonvülzanlar ilaç grubu
• HIV tedavisinde kullanılan antiretroviral ilaçlar
• Antiinflamatuar ilaçlar

Bunların yanında diğer tetikleyiciler arasında enfeksiyonlar, aşılar gibi durumlar da yer alır. TEN sendromunun nedeninin açıklanamadığı durumlar da bulunabilir.

Toksik Epidermal Nekroliz (TEN) Nasıl Teşhis Edilir?

Toksik epidermal nekroliz (TEN), erken teşhis edilmesi önemli olan bir cilt problemidir. Belirtilerinin görülmesiyle beraber teşhis sürecinde doktor ayrıntılı bir değerlendirme yapar. Toksik epidermal nekroliz teşhisinde kullanılan yöntemler şunlardır:

• Doktor, kişinin sağlık geçmişini inceleyerek kullandığı ilaçlar ve belirtileri öğrenir
• Toksik epidermal nekroliz, yaygın deri döküntüsü, ciltte su dolu kabarcıklar, derinin soyulması ve mukozal lezyonlar şeklindeki belirtilerle değerlendirilir
• Kesin teşhis ve tanı için cilt biyopsisi uygulanabilir
• Kan testleri sayesinde enfeksiyon, bağışıklık sistemi yanıtı ve organ fonksiyonları kontrol edilir.
• Elektrolit dengesizlikleri ve karaciğer böbrek fonksiyon bozuklukları varsa onlar da belirtilerle beraber kontrol edilir.
• Son olarak doktor, kişinin cildi üzerine hafif bir baskı uygular ve cilt yapısının soyulup soyulmadığına bakar. Pozitif olarak görülen nikolsky belirtisi TEN için tipik olarak kabul edilir.

Toksik Epidermal Nekroliz (TEN) Nasıl Tedavi Edilir?

Toksik epidermal nekroliz (TEN), ilerlediği durumda acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur. Bu nedenle tedavi süreci yoğun bakımda ya da yanık ünitelerinde yürütülür. Toksik epidermal nekrolizin başlıca tedavi yöntemleri şöyle sıralanır:

• TEN’e neden olabilecek ilaçların kullanımı hemen kesilir
• Cilt kaybına bağlı sıvı ve elektrolit dengesizlikleri damar yoluyla sağlanır
• Mukozal lezyonlar nedeniyle ağız yoluyla beslenme zorlaşabilir. Bu durumda enteral beslenme yöntemi uygulanır
• Şiddetli ağrı durumunda uygun ağrı kesiciler kontrol altına alınır
• TEN hastalarında enfeksiyon riski yüksek olduğundan steril bakım sağlanır ve enfeksiyon belirtileri yakından takip edilir
• Bağışıklık yanıtını baskılamak ve cilt hasarını azaltmak için immünoglobulin (IG) tedavisi kullanılabilir
• Göz tutulumu varsa oftalmolog takibi gerekir

TEN tedavisi uzun sürebilen bir süreçtir. İyileşme döneminde dikkatli izlem gerektiren bir rahatsızlıktır. Erken teşhis ve uygun tedavi sayesinde komplikasyonları azaltmak mümkündür.

Toksik Epidermal Nekroliz (TEN) Hakkında Sık Sorulan Sorular

Toksik epidermal nekrolizin uzun vadeli etkileri nelerdir?

Toksik epidermal nekroliz (TEN), iyileşme sonrasında da kalıcı etkilere neden olabilir. Özellikle göz tutulumu yaşayan hastalarda görme kaybıveya kronik göz kuruluğu gibi sorunlar yaşayabilir. Bunun yanında ciltte kalıcı olarak izler, pigment değişiklikleri ve mukozal bölgelerde skar dokusu gözlemlenmesi muhtemeldir.

TEN tanısı ne demek?

TEN tanısı sonucun ciddi bir cilt reaksiyonu olduğu tespit edilir. Bu durum genellikle belirli ilaçlara karşı gelişen aşırı bağışıklık tepkisinin sonucu olarak değerlendirilir. Cildin geniş yüzeylerinin soyulması ve ciddi komplikasyon riskinin varlığı bu tanıyı kritik hale getiren durumlar arasındadır.

Sağlık Destek Sitesi Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.