Kilo Almanın Psikolojik Nedenleri
Obezitenin artışı giderek devam etmekte ve ciddi bir sağlık sorunu halini almaktadır. Genetik faktörler; uzun süreli aşırı yeme ve hareketsiz yaşamın obezitenin nedenleri olabileceği söylenmektedir. Neden aşırı yeme ihtiyacı hissederiz; ardındaki psikolojik nedenlerin neler olabilir? Bu durumların farkına varmak uzun süreli sorunların önüne geçmek adına oldukça önemlidir. Çünkü aşırı kilonuz varsa; vücut kitle indeksiniz çok yüksekse -bu aynı zamanda boy ve kilo oranınız sağlıklı kabul edilenin üstünde olması demektir- hipertansiyon; diyabet; kalp hastalığı; astım; uyku apnesi gibi sağlık sorunlarıyla karşı karşıya gelebilirsiniz.
Ruh ve beden birbirini karşılıklı bir biçimde etkileyebilir. Bedenimizde olup bitenler psikolojik olarak da kendini hissettirir; aynı zamanda psikolojik durumumuz bedenimizde yansımasını gösterebilir. Obezite için bakıldığında ise depresyon tetikleyici bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Kişinin depresyondayken aktivitelere daha az ilgi duyması sebebiyle hareketsiz kalması; kötü besin seçimleri ile yağ oranı yüksek yiyecekleri yemeye eğilim göstermeleri kilo alımına neden olabilmektedir. Yanı sıra depresyon; strese neden olabilir veya stresten kaynaklanabilir ya da depresyon harici tek başına stres duygusu sonucunda yeme davranışlarında değişim görülebilir. Stres tepkisinde rol oynayan kortizol hormonunun yüksek olduğu ve yüksek kortizol sebebiyle iştah artışının ve aşırı yemenin görülebileceği öne sürülmektedir. Aynı zamanda stres uyku kalitesini bozarak yorgunluğa neden olabilir ve kişi daha fazla aç hissedebilir. Sürekli stres tepkisi sisteminin aktif olması karar verme sürecinden sorumlu olan beyindeki prefrontal korteks adlı kısmın aktivitesinde azalmalara neden olarak kişinin aç olmadığında dahi yeme davranışına yönelmesine ve yeme davranışı üzerinde kontrol sağlayamamasına neden olabilir.
Olumsuz duygular hissettiğimizde kendimizi rahatlatmak adına bizi rahatlatan yiyeceklere başvurmaya yönelebiliriz; buna “duygusal yeme” denir. Özellikle karbonhidrat türü; şekerleme; kurabiye gibi yeme ağırlığı görülebilir. Bu da zamanla kilo almaya neden olabilmektedir.
Peki obeziteye karşı harekete geçmek için neler yapabilirsiniz?
-İlk önce aşırı yeme sorununuz olduğunu kabul etmeniz gerekir.
-Ne yediğiniz ve neler yediğiniz üzerine düşünebilir; yeme davranışlarınızı takip edebilirsiniz. Yeme isteği ortaya çıktığında o an hissettiklerinizi not edebilirsiniz; neden yemeye ihtiyacınız olduğunu ve ne yediğinizi de ekleyebilirsiniz. Böylece hangi duyguların sizi yeme davranışına yönlendirdiğini görebilirsiniz.
-Eğer arka planda depresyon; stres gibi ruhsal bir problem yatıyorsa bununla da çalışmak gerektiğini; psikoterapi ile bu sorunlar hakkında çalışabileceğinizi unutmayın.
-Aileniz veya arkadaşlarınızdan da destek alarak sağlıklı beslenmeye yönelebilirsiniz. Araştırmalar; bir grupla kilo vermeye çalışan kişilerin kişilerin tek başlarına katılmaktan daha fazla kilo verdiğini göstermektedir.
-Daha fazla yediğiniz günler için kendinize karşı çok katı ve sert olmak yerine o gün daha fazla yemenize neden olan duygu ve düşüncelerin neler olduğuna bakın. Daha sonra da bununla nasıl baş edebileceğinize... Bu konuda bir psikolog desteği de alarak; hangi duygu ve düşüncelerin yemeye ittiğini ve bununla nasıl başa çıkabileceğinizi planlı bir şekilde ele alabilirsiniz.
Klinik Psikolog Pelin KABAR
Kaynak:
Every-Palmer; S. Ve ark. (2018). Long-term psychiatric inpatients’ perspectives on weight gain; body satisfaction; diet and physical activity: a mixed methods study. BMC Psychiatry;18(300); 1-9.
Mind/body health: Obesity (2013). American Psychological Association. https://www.apa.org/topics/obesity/mind-body-health
Ruh ve beden birbirini karşılıklı bir biçimde etkileyebilir. Bedenimizde olup bitenler psikolojik olarak da kendini hissettirir; aynı zamanda psikolojik durumumuz bedenimizde yansımasını gösterebilir. Obezite için bakıldığında ise depresyon tetikleyici bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Kişinin depresyondayken aktivitelere daha az ilgi duyması sebebiyle hareketsiz kalması; kötü besin seçimleri ile yağ oranı yüksek yiyecekleri yemeye eğilim göstermeleri kilo alımına neden olabilmektedir. Yanı sıra depresyon; strese neden olabilir veya stresten kaynaklanabilir ya da depresyon harici tek başına stres duygusu sonucunda yeme davranışlarında değişim görülebilir. Stres tepkisinde rol oynayan kortizol hormonunun yüksek olduğu ve yüksek kortizol sebebiyle iştah artışının ve aşırı yemenin görülebileceği öne sürülmektedir. Aynı zamanda stres uyku kalitesini bozarak yorgunluğa neden olabilir ve kişi daha fazla aç hissedebilir. Sürekli stres tepkisi sisteminin aktif olması karar verme sürecinden sorumlu olan beyindeki prefrontal korteks adlı kısmın aktivitesinde azalmalara neden olarak kişinin aç olmadığında dahi yeme davranışına yönelmesine ve yeme davranışı üzerinde kontrol sağlayamamasına neden olabilir.
Olumsuz duygular hissettiğimizde kendimizi rahatlatmak adına bizi rahatlatan yiyeceklere başvurmaya yönelebiliriz; buna “duygusal yeme” denir. Özellikle karbonhidrat türü; şekerleme; kurabiye gibi yeme ağırlığı görülebilir. Bu da zamanla kilo almaya neden olabilmektedir.
Peki obeziteye karşı harekete geçmek için neler yapabilirsiniz?
-İlk önce aşırı yeme sorununuz olduğunu kabul etmeniz gerekir.
-Ne yediğiniz ve neler yediğiniz üzerine düşünebilir; yeme davranışlarınızı takip edebilirsiniz. Yeme isteği ortaya çıktığında o an hissettiklerinizi not edebilirsiniz; neden yemeye ihtiyacınız olduğunu ve ne yediğinizi de ekleyebilirsiniz. Böylece hangi duyguların sizi yeme davranışına yönlendirdiğini görebilirsiniz.
-Eğer arka planda depresyon; stres gibi ruhsal bir problem yatıyorsa bununla da çalışmak gerektiğini; psikoterapi ile bu sorunlar hakkında çalışabileceğinizi unutmayın.
-Aileniz veya arkadaşlarınızdan da destek alarak sağlıklı beslenmeye yönelebilirsiniz. Araştırmalar; bir grupla kilo vermeye çalışan kişilerin kişilerin tek başlarına katılmaktan daha fazla kilo verdiğini göstermektedir.
-Daha fazla yediğiniz günler için kendinize karşı çok katı ve sert olmak yerine o gün daha fazla yemenize neden olan duygu ve düşüncelerin neler olduğuna bakın. Daha sonra da bununla nasıl baş edebileceğinize... Bu konuda bir psikolog desteği de alarak; hangi duygu ve düşüncelerin yemeye ittiğini ve bununla nasıl başa çıkabileceğinizi planlı bir şekilde ele alabilirsiniz.
Klinik Psikolog Pelin KABAR
Kaynak:
Every-Palmer; S. Ve ark. (2018). Long-term psychiatric inpatients’ perspectives on weight gain; body satisfaction; diet and physical activity: a mixed methods study. BMC Psychiatry;18(300); 1-9.
Mind/body health: Obesity (2013). American Psychological Association. https://www.apa.org/topics/obesity/mind-body-health