Çocuklarla Duyguları Konuşma
İnsan yavrusu doğduğunda dünyayı dünyayı hiç bilmeden karşısına alır. Bebek henüz dil öğrenmeye başlamamışken; duyguların dünyasına adım atar. Konuşmaya başladığında duygularını ifade etmek için bir fırsatı olur. Ancak duygularını nasıl ifade edebileceğini bilmeyen bebeğin; duygularını ifade etmesini sağlayacak kişi ebeveynleridir. Ebeveynlerin; çocuğa duygularını ifade edebilmesi için rehberlik etmesi gerekmektedir. Bu yazıda çocuklara duygularını anlamayı ve ifade etmeyi öğrenmelerinde ebeveynlerin rolünün önemine değinilecek ve bu rolü yapmak için bir takım ipuçları vereceğim.
Öncelikle ailenin çocuklara duyguları öğretebilmesi için kendi duygularını tanıması ve ifade edebilmesi gerekir. Ebeveynler; çocuklarının duygusal haritasını çözmelerine rehberlik edebilmek için kendi iç dünyalarını keşfetmelidir. Kendi hissettiklerini anlamak; ifade etmek ve yönetmek; çocuklara bu becerileri öğretebilmek adına kritik bir adımdır.
Bir ebeveyn; örneğin; kendi öfkesini; sevincini; korkusunu ya da üzüntüsünü tanıyarak çocuğuna bu duyguların normal olduğunu ve sağlıklı bir şekilde ifade edilebileceğini gösterebilir. Aynı zamanda; ebeveynin duygusal deneyimlerini açıkça ifade etmesi; çocuğa bu konuda konuşmanın doğal ve kabul edilebilir olduğunu öğretebilir. Bu süreç; aile içinde bir duygu paylaşımı kültürü oluşturarak çocukların duygusal zekalarını güçlendirmeye yönelik bir adım olarak görülmelidir.
Kendi duygularını tanıma ve yönetme becerisi geliştiren ebeveynler; çocuklarını da bu konuda destekleyerek; duygusal bir bağ kurmalarına yardımcı olabilirler. Unutmayalım ki; aile içindeki duygusal eğitim; çocukların sağlıklı bir şekilde duygularını anlamalarını; ifade etmelerini ve başkalarının duygularını anlamalarını destekleyerek; güçlü ve sağlıklı bireyler olmalarına katkı sağlar.
Çocuklarla Duyguları Konuşma Rehberi
Açık İletişim
Çocuğunuz duygularını anlamaya ve ifade etmeye istekli olun. Bu olumsuz duygular söz konusu olduğunda zor olabilir ancak çocuğunuz öfkelendiğinde veya üzüldüğünde ‘Bu duruma öfkelendin’ ya da ‘Bu seni üzmüş gibi’ şeklinde önce duygusunu isimlendirerek sonra açık bir iletişim kurmaya hazır olduğunu hissettirin ve neden öfkelenmiş veya üzülmüş olabileceğini konuşarak onu anlamaya çalışın.
Empatik Yaklaşım
Duyguları konuşurken empatik yaklaşmak önemlidir. Gerçekten çocuğunuz yaşında olsanız ve o durumu yaşasanız nasıl hissedebileceğinizi düşünün. Yaşadığı duyguların henüz onun için yeni olduğunu ve onunla nasıl baş edebileceğini bilmediğini unutmayın. ‘Senin yerinde olsam ben de böyle hissederdim’ şeklinde geri bildirimlerle duygusunu normalleştirebilirsiniz.
Duyguları Adlandırın
Dili yeni öğrenen birini düşünün. Yaşadıklarını kelimeyle ifade etmesine izin verin. Dile getirilmeyen duygu bedende ağırlık yapar. Hem olumsuz hem olumlu duyguları adlandırın. ‘Çok mutlu gözüküyorsun’ ya da ‘Bu seni heyecanlandırdı mı?’ gibi soru sorarak onun onaylamasını bekleyin.
Doğru Zamanı Bekleyin
Özellikle olumsuz duygular bazen kalabalık ortamlarda ortaya çıkabilir. Bu esnada konuşmak için daha rahat ve sakin ortamları bekleyin. Çocuğunuz kendini güvenli bir alanda hissettiğinde sizi anlamaya daha açık olacaktır.
Kendi Duygularınızı İfade Edin
Çocuklar en çok model alarak öğrenirler. Kendi duygularınızı ifade etmek; onlar için örnek olacak ve olumlu veya olumsuz duygu yaşadıklarında bunu paylaşabileceklerinden emin olacaklardır.
Dinleyin ve Sorular Sorun
Çocuğunuza onu dinlediğinizi hissettirin. Anlattığı konular hakkında sorular sorun ve onunla ilgilendiğinizin farkında olmasını sağlayın. Bu sana nasıl hissettiriyor?" veya "Bunu niye hissettiğini düşünüyorsun?" gibi sorularla çocuğunuzun içsel dünyasını onunla beraber keşfedin.
Olumlu Geri Bildirim Verin
Çocuğunuz duygularını ifade ettiğinde ve açık iletişim kurduğunda ona bu konuda iyi olduğuna dair geri bildirimler verin. Bir davranışın pekiştirilmesi o davranışın kazanılmasını sağlar. Verdiğiniz olumlu geri bildirimler pekiştireç görevi görecektir ve çocuğunuzu duygularını paylaşmak için teşvik edecektir.
Çocuğunuzla Duyguları Konuşma Stratejileri ve Oyunlar
Duyguların Renkli Dünyası
Kendi duygularınıza renk verin ve sonra çocuğunuzda kendi duygularını renklendirmesini isteyin. Örneğin ‘Benim için öfke mavidir. Senin öfken ne renk?’ diyebilirsiniz. Diyelim ki çocuğunuz öfkesini kırmızı olarak niteledi daha sonra öfkelendiğinde şu an kırmızısın sanki diyebilir ve duyguları konuşmayı eğlenceli hale getirebilirsiniz. Bu aynı zamanda çocuğunuzla vakit geçirmenizi sağlayacak ve bağınızı kuvvetlendirecektir.
Duyguların Portresi
Çocuğunuzdan bir duygu durumunu resmetmesini isteyin. Böylece hangi anda ne duygu yaşadığını görebilirsiniz ve onunla bu anı üstüne konuşabilirsiniz.
Duygu Günlüğü
Çocuğunuzla beraber bir duygu günlüğü tutun. Bu günlüğe gün içinde yaşadığınız duyguları not edin. Böylece çocuğunuzun gün içinde neler hissettiğini anlamasına yardımcı olabilirsiniz.
Duygular Tiyatrosu
Evde basit tiyatro oyunları düzenleyerek duyguları canlandırın. Farklı durumları ve duyguları dramatize etmek çocuğunuza duygularını anlamlandırmasında rehber olacaktır.
Duygu Haritası
Birlikte büyük bir kağıda bir duygu haritası çizin. Farklı duyguları renklerle; şekillerle veya sembollerle temsil ederek çocuğunuzun duygusal haritasını görselleştirebilirsiniz.
Beyza Nur Duman
Öncelikle ailenin çocuklara duyguları öğretebilmesi için kendi duygularını tanıması ve ifade edebilmesi gerekir. Ebeveynler; çocuklarının duygusal haritasını çözmelerine rehberlik edebilmek için kendi iç dünyalarını keşfetmelidir. Kendi hissettiklerini anlamak; ifade etmek ve yönetmek; çocuklara bu becerileri öğretebilmek adına kritik bir adımdır.
Bir ebeveyn; örneğin; kendi öfkesini; sevincini; korkusunu ya da üzüntüsünü tanıyarak çocuğuna bu duyguların normal olduğunu ve sağlıklı bir şekilde ifade edilebileceğini gösterebilir. Aynı zamanda; ebeveynin duygusal deneyimlerini açıkça ifade etmesi; çocuğa bu konuda konuşmanın doğal ve kabul edilebilir olduğunu öğretebilir. Bu süreç; aile içinde bir duygu paylaşımı kültürü oluşturarak çocukların duygusal zekalarını güçlendirmeye yönelik bir adım olarak görülmelidir.
Kendi duygularını tanıma ve yönetme becerisi geliştiren ebeveynler; çocuklarını da bu konuda destekleyerek; duygusal bir bağ kurmalarına yardımcı olabilirler. Unutmayalım ki; aile içindeki duygusal eğitim; çocukların sağlıklı bir şekilde duygularını anlamalarını; ifade etmelerini ve başkalarının duygularını anlamalarını destekleyerek; güçlü ve sağlıklı bireyler olmalarına katkı sağlar.
Çocuklarla Duyguları Konuşma Rehberi
Açık İletişim
Çocuğunuz duygularını anlamaya ve ifade etmeye istekli olun. Bu olumsuz duygular söz konusu olduğunda zor olabilir ancak çocuğunuz öfkelendiğinde veya üzüldüğünde ‘Bu duruma öfkelendin’ ya da ‘Bu seni üzmüş gibi’ şeklinde önce duygusunu isimlendirerek sonra açık bir iletişim kurmaya hazır olduğunu hissettirin ve neden öfkelenmiş veya üzülmüş olabileceğini konuşarak onu anlamaya çalışın.
Empatik Yaklaşım
Duyguları konuşurken empatik yaklaşmak önemlidir. Gerçekten çocuğunuz yaşında olsanız ve o durumu yaşasanız nasıl hissedebileceğinizi düşünün. Yaşadığı duyguların henüz onun için yeni olduğunu ve onunla nasıl baş edebileceğini bilmediğini unutmayın. ‘Senin yerinde olsam ben de böyle hissederdim’ şeklinde geri bildirimlerle duygusunu normalleştirebilirsiniz.
Duyguları Adlandırın
Dili yeni öğrenen birini düşünün. Yaşadıklarını kelimeyle ifade etmesine izin verin. Dile getirilmeyen duygu bedende ağırlık yapar. Hem olumsuz hem olumlu duyguları adlandırın. ‘Çok mutlu gözüküyorsun’ ya da ‘Bu seni heyecanlandırdı mı?’ gibi soru sorarak onun onaylamasını bekleyin.
Doğru Zamanı Bekleyin
Özellikle olumsuz duygular bazen kalabalık ortamlarda ortaya çıkabilir. Bu esnada konuşmak için daha rahat ve sakin ortamları bekleyin. Çocuğunuz kendini güvenli bir alanda hissettiğinde sizi anlamaya daha açık olacaktır.
Kendi Duygularınızı İfade Edin
Çocuklar en çok model alarak öğrenirler. Kendi duygularınızı ifade etmek; onlar için örnek olacak ve olumlu veya olumsuz duygu yaşadıklarında bunu paylaşabileceklerinden emin olacaklardır.
Dinleyin ve Sorular Sorun
Çocuğunuza onu dinlediğinizi hissettirin. Anlattığı konular hakkında sorular sorun ve onunla ilgilendiğinizin farkında olmasını sağlayın. Bu sana nasıl hissettiriyor?" veya "Bunu niye hissettiğini düşünüyorsun?" gibi sorularla çocuğunuzun içsel dünyasını onunla beraber keşfedin.
Olumlu Geri Bildirim Verin
Çocuğunuz duygularını ifade ettiğinde ve açık iletişim kurduğunda ona bu konuda iyi olduğuna dair geri bildirimler verin. Bir davranışın pekiştirilmesi o davranışın kazanılmasını sağlar. Verdiğiniz olumlu geri bildirimler pekiştireç görevi görecektir ve çocuğunuzu duygularını paylaşmak için teşvik edecektir.
Çocuğunuzla Duyguları Konuşma Stratejileri ve Oyunlar
Duyguların Renkli Dünyası
Kendi duygularınıza renk verin ve sonra çocuğunuzda kendi duygularını renklendirmesini isteyin. Örneğin ‘Benim için öfke mavidir. Senin öfken ne renk?’ diyebilirsiniz. Diyelim ki çocuğunuz öfkesini kırmızı olarak niteledi daha sonra öfkelendiğinde şu an kırmızısın sanki diyebilir ve duyguları konuşmayı eğlenceli hale getirebilirsiniz. Bu aynı zamanda çocuğunuzla vakit geçirmenizi sağlayacak ve bağınızı kuvvetlendirecektir.
Duyguların Portresi
Çocuğunuzdan bir duygu durumunu resmetmesini isteyin. Böylece hangi anda ne duygu yaşadığını görebilirsiniz ve onunla bu anı üstüne konuşabilirsiniz.
Duygu Günlüğü
Çocuğunuzla beraber bir duygu günlüğü tutun. Bu günlüğe gün içinde yaşadığınız duyguları not edin. Böylece çocuğunuzun gün içinde neler hissettiğini anlamasına yardımcı olabilirsiniz.
Duygular Tiyatrosu
Evde basit tiyatro oyunları düzenleyerek duyguları canlandırın. Farklı durumları ve duyguları dramatize etmek çocuğunuza duygularını anlamlandırmasında rehber olacaktır.
Duygu Haritası
Birlikte büyük bir kağıda bir duygu haritası çizin. Farklı duyguları renklerle; şekillerle veya sembollerle temsil ederek çocuğunuzun duygusal haritasını görselleştirebilirsiniz.
Beyza Nur Duman