Depresyon Tanı Kriterleri ve Çeşitli Terapi Yöntemleri
Depresyon; DSM-5 (Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı-5) olarak adlandırılan Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan bir kılavuzda yer alan bir psikiyatrik bozukluktur. DSM-5; ruhsal hastalıkların tanı ve sınıflandırmasında kullanılan ana referans kaynağıdır. Depresyonun DSM-5 de yer alan tanımı ve bazı önemli özellikleri şunlardır:
Majör Depresif Bozukluk (Major Depressive Disorder):
Majör depresif bozukluk; en yaygın depresyon türüdür ve DSM-5 te bu başlık altında yer alır. Majör depresif bozukluk; en az iki hafta boyunca süren; çoğu gün ve çoğu zaman devam eden depresif duygudurum ile birlikte ortaya çıkar.
Belirtiler:
Majör depresif bozuklukta; aşağıdaki belirtilerden en az beşi; bir arada ve aynı zamanda iki haftadan uzun süre devam etmelidir:
Depresif ruh hali: Çoğunlukla hüzünlü; boş; değersizlik hissi veya umutsuzluk.
İlgi veya zevk kaybı: Daha önce zevk alınan aktivitelerden keyif alamama.
İştah ve kilo değişiklikleri: Azaltılmış iştah ve kilo kaybı veya artmış iştah ve kilo alımı.
Uyku bozuklukları: İnsomni (uykusuzluk) veya hiperinsomni (aşırı uyuma).
Hareket azalması veya huzursuzluk: Durgunluk; yavaşlık veya huzursuzluk ve agitasyon.
Yorgunluk veya enerji kaybı: Sürekli yorgunluk hissi veya enerji eksikliği.
Suçluluk veya değersizlik hissi: Kendini suçlu veya değersiz hissetme.
Düşünce ve konsantrasyon bozuklukları: Karar vermede güçlük; konsantrasyon eksikliği ve hafıza sorunları.
Ölüm düşünceleri: Kendini zarar verme veya intihar düşünceleri.
Fonksiyonel Bozulma:
Depresyon; günlük yaşam aktivitelerini; iş veya okul performansını; sosyal ilişkileri ve genel yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.
Diğer Depresyon Tipleri:
DSM-5 de; majör depresif bozukluğun yanı sıra başka depresyon tipleri de yer alır. Bunlar arasında perspektif-değiştirme bozukluğu; mevsimsel duygudurum bozukluğu; katatoni ve atipik özelliklere sahip depresyonlar bulunur.
Depresyon; tedavi edilebilir bir ruhsal hastalıktır ve psikoterapi; ilaç tedavisi ve diğer destekleyici yöntemlerle yönetilebilir. Eğer depresyon belirtileriyle karşılaşıyorsanız; bir ruh sağlığı uzmanına (psikiyatrist; psikolog) danışmak önemlidir.
Depresif bozuklukla mücadele eden bireyler için psikologların desteği; iyileşme sürecine katkıda bulunabilir ve duygusal sağlığı destekleyebilir. Psikologlar; depresyon tedavisinde bireylere farklı terapötik yaklaşımlar sunarak kişisel gereksinimlere uygun bir tedavi sağlarlar.
Değerlendirme ve Tanı: Psikologlar; bireyin depresyon belirtilerini değerlendirmek için kapsamlı bir değerlendirme yaparlar. Bu değerlendirme; duygusal; davranışsal ve düşünsel belirtileri anlamak ve uygun bir tanı koymak için kullanılır.
Bireyselleştirilmiş Tedavi Planı Oluşturma: Depresif bozukluğun her bireyde farklılık gösterebileceği unutulmamalıdır. Psikologlar; bireyselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturarak; bireyin özel ihtiyaçlarına ve hedeflerine odaklanırlar. Tedavi planı; bireyin güçlü yönlerini destekleyen ve zayıf yönlerini geliştiren terapötik yöntemleri içerebilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT; depresyon tedavisinde sık kullanılan bir terapi türüdür. Psikologlar; bireyin düşünce kalıplarını ve inançlarını inceleyerek olumsuz düşünceleri ve duygusal tepkileri değiştirmeye odaklanır. Olumlu düşünce ve davranış kalıpları geliştirme konusunda bireye yardımcı olur.
Duygu Odaklı Terapi: Duygu odaklı terapi; depresyonu duygusal süreçler ve duygusal deneyimlerle anlamaya odaklanır. Psikologlar; bireyin duygusal deneyimlerini ifade etmesine ve anlamasına yardımcı olur; bu sayede duygusal iyileşmeyi destekler.
Kabul ve Kararlılık Terapisi: Bu terapi türü; zorlayıcı duygularla baş etmeyi ve kabul etmeyi öğretmeye odaklanır. Psikologlar; bireyin içinde bulunduğu durumu kabul etme ve hayatında değerli olan hedeflere yönelme konusunda rehberlik eder.
Destekleyici Terapi: Depresyonla mücadele eden bireyler için destekleyici terapi; duygusal destek ve anlayış sağlamaya odaklanır. Psikologlar; bireyin duygusal yükünü hafifletmek; olumlu bir ilişki kurmak ve güvenilir bir danışman olmak için çaba gösterir.
İlaç Tedavisi İşbirliği: Bazı durumlarda; ilaç tedavisi depresyon tedavisinde kullanılır. Psikologlar; psikiyatristlerle işbirliği yaparak bireye uygun ilaç tedavisi önerilerinde bulunabilir ve tedavi sürecini takip edebilirler.
Majör Depresif Bozukluk (Major Depressive Disorder):
Majör depresif bozukluk; en yaygın depresyon türüdür ve DSM-5 te bu başlık altında yer alır. Majör depresif bozukluk; en az iki hafta boyunca süren; çoğu gün ve çoğu zaman devam eden depresif duygudurum ile birlikte ortaya çıkar.
Belirtiler:
Majör depresif bozuklukta; aşağıdaki belirtilerden en az beşi; bir arada ve aynı zamanda iki haftadan uzun süre devam etmelidir:
Depresif ruh hali: Çoğunlukla hüzünlü; boş; değersizlik hissi veya umutsuzluk.
İlgi veya zevk kaybı: Daha önce zevk alınan aktivitelerden keyif alamama.
İştah ve kilo değişiklikleri: Azaltılmış iştah ve kilo kaybı veya artmış iştah ve kilo alımı.
Uyku bozuklukları: İnsomni (uykusuzluk) veya hiperinsomni (aşırı uyuma).
Hareket azalması veya huzursuzluk: Durgunluk; yavaşlık veya huzursuzluk ve agitasyon.
Yorgunluk veya enerji kaybı: Sürekli yorgunluk hissi veya enerji eksikliği.
Suçluluk veya değersizlik hissi: Kendini suçlu veya değersiz hissetme.
Düşünce ve konsantrasyon bozuklukları: Karar vermede güçlük; konsantrasyon eksikliği ve hafıza sorunları.
Ölüm düşünceleri: Kendini zarar verme veya intihar düşünceleri.
Fonksiyonel Bozulma:
Depresyon; günlük yaşam aktivitelerini; iş veya okul performansını; sosyal ilişkileri ve genel yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.
Diğer Depresyon Tipleri:
DSM-5 de; majör depresif bozukluğun yanı sıra başka depresyon tipleri de yer alır. Bunlar arasında perspektif-değiştirme bozukluğu; mevsimsel duygudurum bozukluğu; katatoni ve atipik özelliklere sahip depresyonlar bulunur.
Depresyon; tedavi edilebilir bir ruhsal hastalıktır ve psikoterapi; ilaç tedavisi ve diğer destekleyici yöntemlerle yönetilebilir. Eğer depresyon belirtileriyle karşılaşıyorsanız; bir ruh sağlığı uzmanına (psikiyatrist; psikolog) danışmak önemlidir.
Depresif bozuklukla mücadele eden bireyler için psikologların desteği; iyileşme sürecine katkıda bulunabilir ve duygusal sağlığı destekleyebilir. Psikologlar; depresyon tedavisinde bireylere farklı terapötik yaklaşımlar sunarak kişisel gereksinimlere uygun bir tedavi sağlarlar.
Değerlendirme ve Tanı: Psikologlar; bireyin depresyon belirtilerini değerlendirmek için kapsamlı bir değerlendirme yaparlar. Bu değerlendirme; duygusal; davranışsal ve düşünsel belirtileri anlamak ve uygun bir tanı koymak için kullanılır.
Bireyselleştirilmiş Tedavi Planı Oluşturma: Depresif bozukluğun her bireyde farklılık gösterebileceği unutulmamalıdır. Psikologlar; bireyselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturarak; bireyin özel ihtiyaçlarına ve hedeflerine odaklanırlar. Tedavi planı; bireyin güçlü yönlerini destekleyen ve zayıf yönlerini geliştiren terapötik yöntemleri içerebilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT; depresyon tedavisinde sık kullanılan bir terapi türüdür. Psikologlar; bireyin düşünce kalıplarını ve inançlarını inceleyerek olumsuz düşünceleri ve duygusal tepkileri değiştirmeye odaklanır. Olumlu düşünce ve davranış kalıpları geliştirme konusunda bireye yardımcı olur.
Duygu Odaklı Terapi: Duygu odaklı terapi; depresyonu duygusal süreçler ve duygusal deneyimlerle anlamaya odaklanır. Psikologlar; bireyin duygusal deneyimlerini ifade etmesine ve anlamasına yardımcı olur; bu sayede duygusal iyileşmeyi destekler.
Kabul ve Kararlılık Terapisi: Bu terapi türü; zorlayıcı duygularla baş etmeyi ve kabul etmeyi öğretmeye odaklanır. Psikologlar; bireyin içinde bulunduğu durumu kabul etme ve hayatında değerli olan hedeflere yönelme konusunda rehberlik eder.
Destekleyici Terapi: Depresyonla mücadele eden bireyler için destekleyici terapi; duygusal destek ve anlayış sağlamaya odaklanır. Psikologlar; bireyin duygusal yükünü hafifletmek; olumlu bir ilişki kurmak ve güvenilir bir danışman olmak için çaba gösterir.
İlaç Tedavisi İşbirliği: Bazı durumlarda; ilaç tedavisi depresyon tedavisinde kullanılır. Psikologlar; psikiyatristlerle işbirliği yaparak bireye uygun ilaç tedavisi önerilerinde bulunabilir ve tedavi sürecini takip edebilirler.