Gluten İçeren Besinler
Çölyak veya çölyak olmayan gluten hassasiyeti durumlarında beslenmenizden gluten içeren besinleri çıkarmalısınız. Ayrıca son yıllarda fonksiyonel beslenme bilimi çatısı altında hız kazanan araştırmalar glutenin otoimmun hastalıklarda( hashimato; romatizam gibi); bağırsak sorunlarında(geçirgen bağırsak gibi) ve cilt rahatsızlıklarında da ( sedef; gül gibi) alerjen gibi davrandığını tespit etmiştir. Dolayısı ile bu durumlarda da en az 3 hafta süre ile glutenin kesildiği eliminasyon diyetleri tavsiye edilmektedir.
Eliminasyon diyetlerinde bazı hastalarda sadece gluten kesilirken bazılarında glutene eşilk eden başka alerjen besin grupları da ( inek dütü; yer fıdtığı gibi) kesilmektedir. Gluten bazı insanlar için büyük suçlu iken bazılarına ise dokunmamaktadır. Dolayısı ile herkes glutensiz beslenmeli diye bir genelleme yapılamaz. Hatta uzun süre gereksiz yere glutensiz beslenmenin bağırsak sağlığını olumsuz etkilediği; bağırsaklarımızdaki faydalı bakterilerin sayısını azalttığı çalışmalar ile tespit edilmiştir. Ancak özel durumu olan kişiler doktor ve diyetisyen gözetiminde Glutensiz Diyet uygulayabilir. Peki glutensiz beslenirken neleri yememeliyiz? En çok kafamızı karıştıran soru budur. Aşağıda madde madde yazılan besinlerin hiçbiri glutensiz beslenmede tükettirilmez. Bu besinlerin yanı sıra etiket okumalı ve gluten içerme ihtimali olan bütün paketli besinleri beslenmenizden uzaklaştırmalısınız.
Gluten içeren besinler şunlardır;
Buğday Unu; Buğday Nişastası; Kepekli Un;Buğday Özütü
Kavuzlu Buğday; Siyez buğdayı;
Çavdar; Arp
Ekmek; Pide ve Lavaş
Pasta; Kek ve Turta
Kahvaltılık Gevrek
Kurabiye; Bisküvi ve Kraker
Paketli Patates Kızartması ve Cips
Bulgur; Kepek; İrmik
Makarna; Erişte; Hububat
Et Suyu; İşlenmiş Et
Et veya Deniz Ürünü Taklitleri
Baharat Karışımları
Çorba ve Harçları
Sirke (Tam damıtılmış sirkeler gluten içermez)
Sakız
Soya Sosu; Salata Sosları
Soslu Kuru Yemişler
Kuskus; İrmik
Çölyak hastalığında bir toz tanesi kadar dahi buğday ürününün tüketilmesi sorun yaratabilir. Dolayısı ile mutfakta bulaş olmaması çok önemlidir. Özellikle tahta kaşıklar; zedelenmiş servis tabakları; zedelenmiş tezgah glutenin bulaşmasını kolaylaştırır. Glutensiz beslenen kişinin yemeği hazırlanırken çelik tencere ve çelik kaşık; kepçe; kullanılması tavsiye edilir. Fırın içinden de bulaş olabilmektedir. Daha önce glutenli bir ürünün pişirildiği fırın çok iyi temizlenmeli veya varsa iki fırın kullanılmalıdır. Glutensiz ürünler ile glutenli ürünler ayrı fırınlarda pişirilebilir .
Çorba; köfte; soslar un katılarak hazırlanan besinlerdir. Eğer bu tür bir besin hazırlanacaksa glutensiz unlar kullanın. Karabuğday unu; nohut unu; pirinç unu; glutensiz un; kestane unu; mısır unu glutensiz unlara örnektir.
Hazır paket gıdaları tüketirken mutlaka etiketi okunmalıdır. Gluten free ve glutensiz yazanlar tercih edilmelidir. Her türlü paketli gıdanın etiketine bakılmalıdır. Örneğin paketli kuru meyveler; paketli çerezler; ketçap gibi soslar hatta ağız bakım ürünlerinin bile etiketi okunmalıdır.
Bir lokmadan bir şey olmaz. Bir seferden bir şey olmaz. gibi düşünceler hastalığınızın tedavi sürecini olumsuz etkileyecektir. Çölyakla yaşamda glutensiz sıkı bir diyet uygulanması şarttır.
Çölyak dışında özel durumlarda eliminasyon diyeti uygulamak zorunda kaldı iseniz mutlaka bir diyetisyene danışınız. Glutensiz beslenebilmek için iyi hazırlanmış ve hesaplanmış bir diyet programı edinmelisiniz. Plansız ve kontrolsüz; sadece gluten içeren besinleri tüketmeyerek beslenmek sizlerde besin öğesi eksiklği; vitamin-mineral dengesizliği yapabilir. Glutensiz diye fazla miktarad pirinç;patates; şeker tüketmek şeker dengenizi bozabilir. Hatta kontrolsüz yapılan glutensiz beslenmede kilo artışları görülebilir. Dolayısı ile mutlaka menülerinizi işin uzmanı ile birlikte planlayınız.
Sağlıklı günler dilerim...
Uzm. Dyt. Başak KEFELİ
Eliminasyon diyetlerinde bazı hastalarda sadece gluten kesilirken bazılarında glutene eşilk eden başka alerjen besin grupları da ( inek dütü; yer fıdtığı gibi) kesilmektedir. Gluten bazı insanlar için büyük suçlu iken bazılarına ise dokunmamaktadır. Dolayısı ile herkes glutensiz beslenmeli diye bir genelleme yapılamaz. Hatta uzun süre gereksiz yere glutensiz beslenmenin bağırsak sağlığını olumsuz etkilediği; bağırsaklarımızdaki faydalı bakterilerin sayısını azalttığı çalışmalar ile tespit edilmiştir. Ancak özel durumu olan kişiler doktor ve diyetisyen gözetiminde Glutensiz Diyet uygulayabilir. Peki glutensiz beslenirken neleri yememeliyiz? En çok kafamızı karıştıran soru budur. Aşağıda madde madde yazılan besinlerin hiçbiri glutensiz beslenmede tükettirilmez. Bu besinlerin yanı sıra etiket okumalı ve gluten içerme ihtimali olan bütün paketli besinleri beslenmenizden uzaklaştırmalısınız.
Gluten içeren besinler şunlardır;
Buğday Unu; Buğday Nişastası; Kepekli Un;Buğday Özütü
Kavuzlu Buğday; Siyez buğdayı;
Çavdar; Arp
Ekmek; Pide ve Lavaş
Pasta; Kek ve Turta
Kahvaltılık Gevrek
Kurabiye; Bisküvi ve Kraker
Paketli Patates Kızartması ve Cips
Bulgur; Kepek; İrmik
Makarna; Erişte; Hububat
Et Suyu; İşlenmiş Et
Et veya Deniz Ürünü Taklitleri
Baharat Karışımları
Çorba ve Harçları
Sirke (Tam damıtılmış sirkeler gluten içermez)
Sakız
Soya Sosu; Salata Sosları
Soslu Kuru Yemişler
Kuskus; İrmik
Çölyak hastalığında bir toz tanesi kadar dahi buğday ürününün tüketilmesi sorun yaratabilir. Dolayısı ile mutfakta bulaş olmaması çok önemlidir. Özellikle tahta kaşıklar; zedelenmiş servis tabakları; zedelenmiş tezgah glutenin bulaşmasını kolaylaştırır. Glutensiz beslenen kişinin yemeği hazırlanırken çelik tencere ve çelik kaşık; kepçe; kullanılması tavsiye edilir. Fırın içinden de bulaş olabilmektedir. Daha önce glutenli bir ürünün pişirildiği fırın çok iyi temizlenmeli veya varsa iki fırın kullanılmalıdır. Glutensiz ürünler ile glutenli ürünler ayrı fırınlarda pişirilebilir .
Çorba; köfte; soslar un katılarak hazırlanan besinlerdir. Eğer bu tür bir besin hazırlanacaksa glutensiz unlar kullanın. Karabuğday unu; nohut unu; pirinç unu; glutensiz un; kestane unu; mısır unu glutensiz unlara örnektir.
Hazır paket gıdaları tüketirken mutlaka etiketi okunmalıdır. Gluten free ve glutensiz yazanlar tercih edilmelidir. Her türlü paketli gıdanın etiketine bakılmalıdır. Örneğin paketli kuru meyveler; paketli çerezler; ketçap gibi soslar hatta ağız bakım ürünlerinin bile etiketi okunmalıdır.
Bir lokmadan bir şey olmaz. Bir seferden bir şey olmaz. gibi düşünceler hastalığınızın tedavi sürecini olumsuz etkileyecektir. Çölyakla yaşamda glutensiz sıkı bir diyet uygulanması şarttır.
Çölyak dışında özel durumlarda eliminasyon diyeti uygulamak zorunda kaldı iseniz mutlaka bir diyetisyene danışınız. Glutensiz beslenebilmek için iyi hazırlanmış ve hesaplanmış bir diyet programı edinmelisiniz. Plansız ve kontrolsüz; sadece gluten içeren besinleri tüketmeyerek beslenmek sizlerde besin öğesi eksiklği; vitamin-mineral dengesizliği yapabilir. Glutensiz diye fazla miktarad pirinç;patates; şeker tüketmek şeker dengenizi bozabilir. Hatta kontrolsüz yapılan glutensiz beslenmede kilo artışları görülebilir. Dolayısı ile mutlaka menülerinizi işin uzmanı ile birlikte planlayınız.
Sağlıklı günler dilerim...
Uzm. Dyt. Başak KEFELİ