Bağlanma Stilleri
Yakınlık ve samimiyet söz konusu olduğunda her insanın tutumu çeşitlilik gösterir. Kimi bir romantik ilişkiye kolayca başlayabilirken kimi için bu oldukça zorlu bir süreç olabilir. Kimi ilişkiye dair görüş ve ihtiyaçlarını net olarak belirtirken kimi karmaşık mesajlar verebilir. Bazı insanlar ilişkide çok fazla yakınlığa ihtiyaç duyarken bazıları için bu oldukça rahatsızlık verici olabilir. Peki ilişkilere karşı bu tutumlarımızdaki farklılığın nedeni nedir?
Bağlanma Kuramı bu farklılığı anlamamıza yardımcı oluyor. Bebeklerin birincil bakım verenlerine duygusal olarak nasıl bağlandıklarını ve onlardan ayrıldıklarında duygusal olarak yaşadıkları sıkıntıyı anlamlandırmak için geliştirilen bu kuramda bebeklerin bakım veren kişiyle üç temel bağlanma stili olduğu gözlemlendi. Bunlar: Güvenli; Kaygılı; Kaçıngan. Yapılan gözlemlere göre bebekler güvenli bağlanma kurduklarında öğrenmek; rahat ve güvende hisssetmek için annelerini güvenli dayanak olarak kullanıyorlar. Kaygılı bağlananlar; ebeveyni yanındayken bile huzursuz hissediyor ve çevreyi keşfedemiyor ya da ebeveynleri yanlarından ayrıldığında huzursuzluk hissederken geri döndüğünde de sakinleşmeleri zaman alıyor. Kaçıngan bağlananlar ise ebeveyni ile yabancı kalıyor; ebeveynle temas kurmaya çalışmıyorlar. Bağlanma teorisine göre; bağlanma stilleri yalnızca çocukluktaki davranışlarımızı değil yetişkinlikteki romantik ilişkilerimizi de etkiliyor.
Bağlanma stilleri yetişkinlerde de çocuklardaki gibi temelde güvenli ve güvensiz bağlanma olarak ikiye ayrılıyor. Güvensiz bağlanma ise kendi içinde kaygılı ve kaçıngan olarak ikiye ayrılmaktadır. İnsanların yarısı güvenli bağlanmaya sahipken kalan yarısı ise kaygılı ve kaçıngan bağlanmaya sahiptir.
Kaygılı Bağlanma: Kaygılı bağlanma stiline sahip kişiler partnerlerine fazla yakınlık gösterme eğilimindedirler ve sıklıkla terk edilme korkusu yaşarlar.En ufak bir reddedilme işaretine karşı çok hassastırlar. İlişkide yanlış giden bir şeyler olduğuna dair bir fikir hemen bağlanma sistemlerini harekete geçirir ve sakinleşmekte zorluk yaşarlar. Partnerlerinin duygu ifadelerinin değiştiği anı çok daha hızlı fark ederler. Beden dili olumsuz ya da reddedici olduğunda bunu çok hızlı tepki vererek yakınlık aramaya başlarlar.
Kaçıngan Bağlanma: Yakınlık duygusu kaçıngan bağlanma stiline sahip insanlara huzursuz hisssettirir. İlişki içinde bile kendilerini yalnız hissederler. Partnerleriyle bağ kursalar da fiziksel ve duygusal olarak belli bir mesafeyi korumak isterler. Partnerlerini daha olumsuz değerlendirme eğilimleri vardır. Karmaşık mesajlar verirler. Dışarıya güvenmedikleri için kendilerine yetmeleri gerektiğine inanırlar. Bağ kurmaktan ve duygularını paylaşmaktan kaçınırlar. “Mükemmel partner” fikrini benimserler böylece karşılarındaki kişinin yeterince iyi olmadığına inanarak mesafeyi korumuş olurlar.
Güvenli Bağlanma: İlişkilerinde kendilerini güvenli ve rahat hissederler. Hem kendileri hem de diğerleri hakkında olumlu algıları vardır. Etkin iletişim kurarak çatışmaları iyi yönetirler. Partnerinin iyi niyetli olduğunu varsayarak affetmeye yatkındırlar. Fiziksel ve duygusal yakınlık kurmakta zorlanmazlar.Partnerlerinin iyiliğinden kendilerini sorumlu hissederler. Duygu ve düşüncelerini rahatça ifade ederler. Olumsuz işaretlere karşı aşırı hassasiyet taşımazlar.
Bağlanma stilleri kurulan ilişkilere ve yaşantılara göre zamanla değişebilir. İlişki becerilerimizi geliştirmek ve ilişkilerimizi daha güvenli bir yolla sürdürebilmek için en iyi yöntem etkin iletişimi kullanarak beklenti ve ihtiyaçlarımızı ifade edebilmek ve etkin çatışma çözme stratejileri geliştirmektir. Etkin iletişim; ilişkilerimizde bağlanma stillerimiz tarafından belirlenen ihtiyaçlarımızı anlamakta bize yardımcı olur. Bu sayede kendimizi ve partnerimizi yakından tanıyabilir ve çatışmalarımızın temelini fark edip çözüm yolları geliştirebiliriz.
Kaynakça
Bowlby; J. (1982). Attachment and loss: Retrospect and prospect. American Journal of Orthopsychiatry; 52(4); 664–678. doi:10.1111/j.1939-0025.1982.tb01456.x
Hazan; C.; & Shaver; P. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of Personality and Social Psychology; 52(3); 511–524. doi:10.1037/0022-3514.52.3.511
Levine; A.; & Heller; R. (2010). Bağlanma: Aşkı Bulmanın ve Korumanın Bilimsel Yolları
Bağlanma Kuramı bu farklılığı anlamamıza yardımcı oluyor. Bebeklerin birincil bakım verenlerine duygusal olarak nasıl bağlandıklarını ve onlardan ayrıldıklarında duygusal olarak yaşadıkları sıkıntıyı anlamlandırmak için geliştirilen bu kuramda bebeklerin bakım veren kişiyle üç temel bağlanma stili olduğu gözlemlendi. Bunlar: Güvenli; Kaygılı; Kaçıngan. Yapılan gözlemlere göre bebekler güvenli bağlanma kurduklarında öğrenmek; rahat ve güvende hisssetmek için annelerini güvenli dayanak olarak kullanıyorlar. Kaygılı bağlananlar; ebeveyni yanındayken bile huzursuz hissediyor ve çevreyi keşfedemiyor ya da ebeveynleri yanlarından ayrıldığında huzursuzluk hissederken geri döndüğünde de sakinleşmeleri zaman alıyor. Kaçıngan bağlananlar ise ebeveyni ile yabancı kalıyor; ebeveynle temas kurmaya çalışmıyorlar. Bağlanma teorisine göre; bağlanma stilleri yalnızca çocukluktaki davranışlarımızı değil yetişkinlikteki romantik ilişkilerimizi de etkiliyor.
Bağlanma stilleri yetişkinlerde de çocuklardaki gibi temelde güvenli ve güvensiz bağlanma olarak ikiye ayrılıyor. Güvensiz bağlanma ise kendi içinde kaygılı ve kaçıngan olarak ikiye ayrılmaktadır. İnsanların yarısı güvenli bağlanmaya sahipken kalan yarısı ise kaygılı ve kaçıngan bağlanmaya sahiptir.
Kaygılı Bağlanma: Kaygılı bağlanma stiline sahip kişiler partnerlerine fazla yakınlık gösterme eğilimindedirler ve sıklıkla terk edilme korkusu yaşarlar.En ufak bir reddedilme işaretine karşı çok hassastırlar. İlişkide yanlış giden bir şeyler olduğuna dair bir fikir hemen bağlanma sistemlerini harekete geçirir ve sakinleşmekte zorluk yaşarlar. Partnerlerinin duygu ifadelerinin değiştiği anı çok daha hızlı fark ederler. Beden dili olumsuz ya da reddedici olduğunda bunu çok hızlı tepki vererek yakınlık aramaya başlarlar.
Kaçıngan Bağlanma: Yakınlık duygusu kaçıngan bağlanma stiline sahip insanlara huzursuz hisssettirir. İlişki içinde bile kendilerini yalnız hissederler. Partnerleriyle bağ kursalar da fiziksel ve duygusal olarak belli bir mesafeyi korumak isterler. Partnerlerini daha olumsuz değerlendirme eğilimleri vardır. Karmaşık mesajlar verirler. Dışarıya güvenmedikleri için kendilerine yetmeleri gerektiğine inanırlar. Bağ kurmaktan ve duygularını paylaşmaktan kaçınırlar. “Mükemmel partner” fikrini benimserler böylece karşılarındaki kişinin yeterince iyi olmadığına inanarak mesafeyi korumuş olurlar.
Güvenli Bağlanma: İlişkilerinde kendilerini güvenli ve rahat hissederler. Hem kendileri hem de diğerleri hakkında olumlu algıları vardır. Etkin iletişim kurarak çatışmaları iyi yönetirler. Partnerinin iyi niyetli olduğunu varsayarak affetmeye yatkındırlar. Fiziksel ve duygusal yakınlık kurmakta zorlanmazlar.Partnerlerinin iyiliğinden kendilerini sorumlu hissederler. Duygu ve düşüncelerini rahatça ifade ederler. Olumsuz işaretlere karşı aşırı hassasiyet taşımazlar.
Bağlanma stilleri kurulan ilişkilere ve yaşantılara göre zamanla değişebilir. İlişki becerilerimizi geliştirmek ve ilişkilerimizi daha güvenli bir yolla sürdürebilmek için en iyi yöntem etkin iletişimi kullanarak beklenti ve ihtiyaçlarımızı ifade edebilmek ve etkin çatışma çözme stratejileri geliştirmektir. Etkin iletişim; ilişkilerimizde bağlanma stillerimiz tarafından belirlenen ihtiyaçlarımızı anlamakta bize yardımcı olur. Bu sayede kendimizi ve partnerimizi yakından tanıyabilir ve çatışmalarımızın temelini fark edip çözüm yolları geliştirebiliriz.
Kaynakça
Bowlby; J. (1982). Attachment and loss: Retrospect and prospect. American Journal of Orthopsychiatry; 52(4); 664–678. doi:10.1111/j.1939-0025.1982.tb01456.x
Hazan; C.; & Shaver; P. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of Personality and Social Psychology; 52(3); 511–524. doi:10.1037/0022-3514.52.3.511
Levine; A.; & Heller; R. (2010). Bağlanma: Aşkı Bulmanın ve Korumanın Bilimsel Yolları