Boşanma Sürecinde Anne-Baba
BOŞANMA SÜRECİNDE ANNE-BABA TUTUMLARI VE YAPILAN YANLIŞLAR
Evlilik ve çocuk sahibi olmakla beraber oluşan rol ve sorumluluklar eş ve anne-baba olmakken; boşanmayla birlikte geride kalan rol sadece eş olmaktır. Ebeveyn olma gereği üstlenilmesi gereken rollere ilave ise “boşanmış ebeveyn olma gereği üstlenilecek davranış; rol ve sorumluluklar” olacaktır. Boşanma veya ayrılmayla birlikte:
- Ebeveyn rol ve sorumlulukları çift ilişkisinden bağımsız da sürecektir ve daimidir.
- Çocuğun yeni yaşam koşullarına; diğer ebeveynin yokluğuna ve durumu anlamlandırma sürecine yaşına uygun yaklaşımlarla karşılık verilmelidir.
- Ebeveynlerden biri diğer ebeveyn artık orada bulunmadığı için açıkça memnun olduğunu göstermemelidir. Böyle durumda çocuk çevreyi duygularını açıkça ifade edeceği yerden çok; güvensiz olarak algılar.
- Çocuğun her iki ebeveynine olan ihtiyacının devam ettiği bilinciyle yaklaşılmalıdır. İlişki ve iletişimin sağlıklı olarak devam edebilmesi adına gereken önlemler alınmalı; sorumluluklardan kaçılmamalıdır.
- Çocuk; çift çatışmasının ortasında kalarak diğer ebeveyne karşı söylenecek olumsuz ifadelere maruz bırakılmamalıdır. Dava süreci; dosyadaki iddialar ve dilekçeler çocuğa okutulmamalı; çocuğun erişebileceği yerlerden uzakta tutulmalıdır. Çocuğun ebeveynleri arasında kaldığı ve duygularını sorguladığı bu düzlemde kalmasına olanak verilmemelidir.
- Yaşamın merkezine çocuk alınarak; ebeveynde yaşanacak bir çeşit gerileme (regresyon) sonucu çocuklara bağımlı hale gelinmemelidir. Böyle bir durumda çocuklar ebeveynin bakımını üstlenerek sırdaş gibi yaklaşılabilir. Adeta çocuk-ebeveyn rol değişimi yaşanır. Bu durum iki yanın ruh sağlığı için handikaptır. Çocuklar ebeveynlerinin arkadaşı; dert ortağı ya da terapisti değildir. Sonuçta çocukta çarpık bir gelişim; ebeveyn aracılığı ile edinilmiş yanlış bir gerçeklik algısı ortaya çıkar. Bu onların ileride kuracakları ilişki biçimlerinin olumsuz şekillenmesine de neden olabilir.
- Boşanma sonrasında çalışma hayatı ve/veya başka sebeplerle çocuklara yaş ve gelişimlerinin üstünde görev ve sorumluluklar yüklenmemelidir (Kardeş bakımı; yemek; temizlik vb gibi) . Çocukların aşırı sorumluluk yüklenmeleri; benlik saygılarının az olmasına neden olabilir.
Boşanma ve Disiplin; Tutarlı olmanın önemi
• Boşanma sonrası çocuk için fiili olarak iki ayrı yaşam alanı olacaktır. Anne ve babalar çocuklarının davranışlarına kendi evlerinde farklı tepki gösterirler. Farklı kültür; birikim ve düşünce yapıları; oldukça benzemeyen iki farklı ortam yaratabilir. Çocukların bu farklılıklara alışmaları ve kendilerini buna göre ayarlamaları gerekebilir. Oysa çocuğa uygulanacak disiplin yöntemleri ve ödülleri üzerine konuşan ebeveynler bu farklılaşmaya müsaade etmeyerek çocuk adına olumlu bir adım atmış olacaktır. Her iki ebeveyn bir olayı ve sonuçlarını tartışmak üzere bir araya gelerek “biz annen ve baban olarak şu kararı aldık” dediklerinde çocuklardaki uyum farklılığı gözlenecektir. Çocuğun “annem ve babam bir çok konuda anlaşamazlarken benimle ilgili bir konuda kararlı davranıyorlar” anlamını çıkarması sağlanacaktır.
• Boşanmayla birlikte çocuk anne-babasından sık sık daha çok tutarsız sözler ve davranışlarla karşılaştığında dünya çocuk için daha anlaşılmaz olabilir. Bir evde doğru olan bir şey diğerinde doğru değildir. Örneğin annesinin evinde çocuğa sabah yatağını yapması öğretilir. Babasının evinde böyle değildir ama baba da evinde bazı işlerinde yardım isterken annenin evinde zorunlu değildir. Çocuk adına neyin doğru olduğunu öğrenmesi böylece güçleşebilir. Aşırı katı olmadan uygulanacak tutarlı söylem ve davranışlar çocuğun bazı önemli değerlerin; ilkelerin ve beklentilerin olduğunu öğrenmesine yardımcı olacaktır.
• Ebeveynler için disiplin konusunda işbirliği yapmak en önemli ve en zor işlerden biridir. Ne kadar güç olsa da bu çocukların iyiliği içindir. Bu işbirliği geliştirilmezse çocuklara “kuralların aslında önemli olmadığı” mesajı geçecektir. Çocuklara ortak değerleri öğretmek adına işbirliği geliştirilmelidir.
Ayrılanlar İçin Çocuk Bakımı-Dr. Elizabeth S. Thayer; Dr Jeffrey Zimmerman – Arkadaş Yayınları
Travma; Bağlanma ve Aile Konstelasyonları Prof. Dr. Franz Ruppet – Kaknüs Psikoloji
Evlilik ve çocuk sahibi olmakla beraber oluşan rol ve sorumluluklar eş ve anne-baba olmakken; boşanmayla birlikte geride kalan rol sadece eş olmaktır. Ebeveyn olma gereği üstlenilmesi gereken rollere ilave ise “boşanmış ebeveyn olma gereği üstlenilecek davranış; rol ve sorumluluklar” olacaktır. Boşanma veya ayrılmayla birlikte:
- Ebeveyn rol ve sorumlulukları çift ilişkisinden bağımsız da sürecektir ve daimidir.
- Çocuğun yeni yaşam koşullarına; diğer ebeveynin yokluğuna ve durumu anlamlandırma sürecine yaşına uygun yaklaşımlarla karşılık verilmelidir.
- Ebeveynlerden biri diğer ebeveyn artık orada bulunmadığı için açıkça memnun olduğunu göstermemelidir. Böyle durumda çocuk çevreyi duygularını açıkça ifade edeceği yerden çok; güvensiz olarak algılar.
- Çocuğun her iki ebeveynine olan ihtiyacının devam ettiği bilinciyle yaklaşılmalıdır. İlişki ve iletişimin sağlıklı olarak devam edebilmesi adına gereken önlemler alınmalı; sorumluluklardan kaçılmamalıdır.
- Çocuk; çift çatışmasının ortasında kalarak diğer ebeveyne karşı söylenecek olumsuz ifadelere maruz bırakılmamalıdır. Dava süreci; dosyadaki iddialar ve dilekçeler çocuğa okutulmamalı; çocuğun erişebileceği yerlerden uzakta tutulmalıdır. Çocuğun ebeveynleri arasında kaldığı ve duygularını sorguladığı bu düzlemde kalmasına olanak verilmemelidir.
- Yaşamın merkezine çocuk alınarak; ebeveynde yaşanacak bir çeşit gerileme (regresyon) sonucu çocuklara bağımlı hale gelinmemelidir. Böyle bir durumda çocuklar ebeveynin bakımını üstlenerek sırdaş gibi yaklaşılabilir. Adeta çocuk-ebeveyn rol değişimi yaşanır. Bu durum iki yanın ruh sağlığı için handikaptır. Çocuklar ebeveynlerinin arkadaşı; dert ortağı ya da terapisti değildir. Sonuçta çocukta çarpık bir gelişim; ebeveyn aracılığı ile edinilmiş yanlış bir gerçeklik algısı ortaya çıkar. Bu onların ileride kuracakları ilişki biçimlerinin olumsuz şekillenmesine de neden olabilir.
- Boşanma sonrasında çalışma hayatı ve/veya başka sebeplerle çocuklara yaş ve gelişimlerinin üstünde görev ve sorumluluklar yüklenmemelidir (Kardeş bakımı; yemek; temizlik vb gibi) . Çocukların aşırı sorumluluk yüklenmeleri; benlik saygılarının az olmasına neden olabilir.
Boşanma ve Disiplin; Tutarlı olmanın önemi
• Boşanma sonrası çocuk için fiili olarak iki ayrı yaşam alanı olacaktır. Anne ve babalar çocuklarının davranışlarına kendi evlerinde farklı tepki gösterirler. Farklı kültür; birikim ve düşünce yapıları; oldukça benzemeyen iki farklı ortam yaratabilir. Çocukların bu farklılıklara alışmaları ve kendilerini buna göre ayarlamaları gerekebilir. Oysa çocuğa uygulanacak disiplin yöntemleri ve ödülleri üzerine konuşan ebeveynler bu farklılaşmaya müsaade etmeyerek çocuk adına olumlu bir adım atmış olacaktır. Her iki ebeveyn bir olayı ve sonuçlarını tartışmak üzere bir araya gelerek “biz annen ve baban olarak şu kararı aldık” dediklerinde çocuklardaki uyum farklılığı gözlenecektir. Çocuğun “annem ve babam bir çok konuda anlaşamazlarken benimle ilgili bir konuda kararlı davranıyorlar” anlamını çıkarması sağlanacaktır.
• Boşanmayla birlikte çocuk anne-babasından sık sık daha çok tutarsız sözler ve davranışlarla karşılaştığında dünya çocuk için daha anlaşılmaz olabilir. Bir evde doğru olan bir şey diğerinde doğru değildir. Örneğin annesinin evinde çocuğa sabah yatağını yapması öğretilir. Babasının evinde böyle değildir ama baba da evinde bazı işlerinde yardım isterken annenin evinde zorunlu değildir. Çocuk adına neyin doğru olduğunu öğrenmesi böylece güçleşebilir. Aşırı katı olmadan uygulanacak tutarlı söylem ve davranışlar çocuğun bazı önemli değerlerin; ilkelerin ve beklentilerin olduğunu öğrenmesine yardımcı olacaktır.
• Ebeveynler için disiplin konusunda işbirliği yapmak en önemli ve en zor işlerden biridir. Ne kadar güç olsa da bu çocukların iyiliği içindir. Bu işbirliği geliştirilmezse çocuklara “kuralların aslında önemli olmadığı” mesajı geçecektir. Çocuklara ortak değerleri öğretmek adına işbirliği geliştirilmelidir.
Ayrılanlar İçin Çocuk Bakımı-Dr. Elizabeth S. Thayer; Dr Jeffrey Zimmerman – Arkadaş Yayınları
Travma; Bağlanma ve Aile Konstelasyonları Prof. Dr. Franz Ruppet – Kaknüs Psikoloji