Kuzu ve Oğlaklar da Tetanoz Hastalığı ( Kazıklı Humma)
🔸Kuzu ve oğlaklar da Tetanoz gram (+) bakterilerin ürettiği toksinden kaynaklanan ölümcül bir yara enfeksiyonudur.
🔸Tetanos un nedenli ajanının hayvanın vücudunda toksin salgılanan bakteri olan klostridium tetanidir.
🔸Bütün hayvan türlerinde her yaşta görülebildiği gibi en duyarlı tür tek tırnaklı hayvanlar ( At; eşek; katır vs.) dır. Bunları kuzu; oğlak ve köpekler izlemektedir.
🔻Ancak; kuyruk kesimi; kısırlaştırma; göbek kordonu; enjeksiyonlar; kulak küpeleri; boynuz kesme gibi uygulamalar sonucu oluşan yaralanmalar sebebi ile kuzular ve oğlaklar arasında oldukça sık rastlanır.
ETKEN
🔸Kuzu ve oğlaklar da tetanoz hastalığının etkeni Clostridium tetani ‘dir. Cl. tetani sporları çok dayanıklıdır. Toprakta uzun yıllar canlı kalır dezenfektanlara dayanıklıdır. 100 °C de 30-60 dakikada; 115 °C de 20 dakikada tahrip edilebilir.
🔸Toprakta ve dışkıda bulunan bakteri sporları yaralara bulaşabilir. Kastrasyon; kuyruk kesme ve kırkım yaralarının enfekte olması her zaman mümkündür.
🔸Bakteriler oksijene duyarlıdır; bu nedenle derin yaralar bakterinin toksinlerini atması için en istenilen yerlerdir.
PATOGENİZİ
🔸Cl.tetani sporları yara içinde vejetatif hale geçerek çoğalmaya başlarlar. Çoğalan bakteriler enfeksiyon yarasının bulunduğu bölgede kalırlar çevre dokulara yayılmazlar.
🔸Tetanoz toksini sinir hücrelerinde bir sorun oluşturmaz ama iskelet kaslarını innerve eden motorik ganglionların uyarılma eşiğini düşürür; duyarlılıklarını artırır. Normalde sadece belli bir kas gurubuna gitmesi gereken bir impuls; bütün motorik nöyronları; dolayısı ile bütün iskelet kaslarını uyarır. Bunun sonucunda Tetani hali ortaya çıkar; hem ekstensor ve hem de fleksor kaslar aynı anda kontraksiyon durumuna geçmiş olur.
KLİNİK BELİRTİLERİ
İnkübasyon süresi normal olarak 1-3 hafta kadardır. Kuyruk kesme ve kırkımdan sonraki 3-10 gün içinde daha çok rastlanmaktadır.
🔹Baş ve boyunda gerilme gözlenir.
🔹Fleksor (Bükülme hareketini yaptıran kas) ve ekstensor (Uzatma veya düzleştirme hareketini yaptıran kas) kaslar birlikte kasılır.Yürüyemez; gergin vaziyette ayakta durmaya çalışır.Yere düştükten sonra kendi kendine ayağa kalkması giderek imkansız duruma gelir.
🔹Çene kilitlenmesine bağlı olarak yem yiyemez; geviş getirmez; su içemez; yutma zorluğu vardır. Burun delikleri ve gözler açılır.
🔹Beden ısısı ve solunum sayısı yüksektir; defekasyon durmuştur.
🔹Gürültü; ses ve ışığa karşı hayvanın duyarlılığı aşırı derecede artmıştır.Sese ve dokunmaya tepkileri yüksektir.Dokunulduğunda veya seslenildiğinde tetanik konvulusyonlar daha da şiddetlenir.
🔹Kuyruk kalkık; karın çekiktir. İdrar yapma ve dışkılama (Defekasyon) durur.
🔹3 ncü göz kapağının (Sadece köpeklerde) düşmesi bu hastalık için patognomik semptomdur.
🔹Yutturulmaya çalışılan sıvı maddeler yutakta spazm meydana getirir.Su içememe sebebi ile dehidrasyon şekillenir.
🔹Yatar pozisyondaki hayvanları ayağa kaldırmak mümkün değildir. 2-3 gün içinde solunum kasları felcinden (Paralizinden) hayvan ölür.
TANI
🔸 Klinik semptomlar oldukça tipiktir. Bir yara sonucu meydana geldiği de biliniyorsa yanılgı payı çok az olur.
TEDAVİ
🔸Hastalar sürüden ayrılır; hayvanlar mümkün oldukça sessiz ve karanlık bir yere alınırlar. Yem ve su baş hızasında konulur eğer gıda alınamıyorsa suni yolla verilmelidir.
🔸Yara mevcutsa kabuk kaldırılır ve oksijenli su ile yıkananilir. Prokain penisilin; tetrasiklinler; cephalosporinler ve eritromisin bunlardan biri yara bölgesine enjekte edilir.
🔸Spazmları çözmek ve hayvanı yatıştırmak için çeşitli sedatifler Ksilazin; Klorpromazin; Kloralhidrat verilebilir.
KORUNMA
🔸Korunmada en iyi yöntem aşılama ve yaraya yönelik uygulmalardır. Yapılan operasyonlarda asepsi ve antisepsi
dikkat edilmelidir.
🔸Koruyucu amaçla aşılamalar yapılmalı; yara sağaltımına dikkat edilmelidir.
KAYNAK
▪️Koyun keçi Hastalıkları ve Yetiştiriciliği İstanbul 1990; 102-104.
▪️Tamam mı M. Sinir sistemin bakteri enfeksiyonlar. veteriner nöroloji. 2007; 143-144.
▪️Altuğ N; Yüksek N; Karasu A; İlhan F; Cey-lan E; Ekin İH; et al. teşhis veteriner.2017; 317-322.
▪️ Süleyman Ö. Ölümlülük tetanoz neon. 1982; 152-18.
🔸Tetanos un nedenli ajanının hayvanın vücudunda toksin salgılanan bakteri olan klostridium tetanidir.
🔸Bütün hayvan türlerinde her yaşta görülebildiği gibi en duyarlı tür tek tırnaklı hayvanlar ( At; eşek; katır vs.) dır. Bunları kuzu; oğlak ve köpekler izlemektedir.
🔻Ancak; kuyruk kesimi; kısırlaştırma; göbek kordonu; enjeksiyonlar; kulak küpeleri; boynuz kesme gibi uygulamalar sonucu oluşan yaralanmalar sebebi ile kuzular ve oğlaklar arasında oldukça sık rastlanır.
ETKEN
🔸Kuzu ve oğlaklar da tetanoz hastalığının etkeni Clostridium tetani ‘dir. Cl. tetani sporları çok dayanıklıdır. Toprakta uzun yıllar canlı kalır dezenfektanlara dayanıklıdır. 100 °C de 30-60 dakikada; 115 °C de 20 dakikada tahrip edilebilir.
🔸Toprakta ve dışkıda bulunan bakteri sporları yaralara bulaşabilir. Kastrasyon; kuyruk kesme ve kırkım yaralarının enfekte olması her zaman mümkündür.
🔸Bakteriler oksijene duyarlıdır; bu nedenle derin yaralar bakterinin toksinlerini atması için en istenilen yerlerdir.
PATOGENİZİ
🔸Cl.tetani sporları yara içinde vejetatif hale geçerek çoğalmaya başlarlar. Çoğalan bakteriler enfeksiyon yarasının bulunduğu bölgede kalırlar çevre dokulara yayılmazlar.
🔸Tetanoz toksini sinir hücrelerinde bir sorun oluşturmaz ama iskelet kaslarını innerve eden motorik ganglionların uyarılma eşiğini düşürür; duyarlılıklarını artırır. Normalde sadece belli bir kas gurubuna gitmesi gereken bir impuls; bütün motorik nöyronları; dolayısı ile bütün iskelet kaslarını uyarır. Bunun sonucunda Tetani hali ortaya çıkar; hem ekstensor ve hem de fleksor kaslar aynı anda kontraksiyon durumuna geçmiş olur.
KLİNİK BELİRTİLERİ
İnkübasyon süresi normal olarak 1-3 hafta kadardır. Kuyruk kesme ve kırkımdan sonraki 3-10 gün içinde daha çok rastlanmaktadır.
🔹Baş ve boyunda gerilme gözlenir.
🔹Fleksor (Bükülme hareketini yaptıran kas) ve ekstensor (Uzatma veya düzleştirme hareketini yaptıran kas) kaslar birlikte kasılır.Yürüyemez; gergin vaziyette ayakta durmaya çalışır.Yere düştükten sonra kendi kendine ayağa kalkması giderek imkansız duruma gelir.
🔹Çene kilitlenmesine bağlı olarak yem yiyemez; geviş getirmez; su içemez; yutma zorluğu vardır. Burun delikleri ve gözler açılır.
🔹Beden ısısı ve solunum sayısı yüksektir; defekasyon durmuştur.
🔹Gürültü; ses ve ışığa karşı hayvanın duyarlılığı aşırı derecede artmıştır.Sese ve dokunmaya tepkileri yüksektir.Dokunulduğunda veya seslenildiğinde tetanik konvulusyonlar daha da şiddetlenir.
🔹Kuyruk kalkık; karın çekiktir. İdrar yapma ve dışkılama (Defekasyon) durur.
🔹3 ncü göz kapağının (Sadece köpeklerde) düşmesi bu hastalık için patognomik semptomdur.
🔹Yutturulmaya çalışılan sıvı maddeler yutakta spazm meydana getirir.Su içememe sebebi ile dehidrasyon şekillenir.
🔹Yatar pozisyondaki hayvanları ayağa kaldırmak mümkün değildir. 2-3 gün içinde solunum kasları felcinden (Paralizinden) hayvan ölür.
TANI
🔸 Klinik semptomlar oldukça tipiktir. Bir yara sonucu meydana geldiği de biliniyorsa yanılgı payı çok az olur.
TEDAVİ
🔸Hastalar sürüden ayrılır; hayvanlar mümkün oldukça sessiz ve karanlık bir yere alınırlar. Yem ve su baş hızasında konulur eğer gıda alınamıyorsa suni yolla verilmelidir.
🔸Yara mevcutsa kabuk kaldırılır ve oksijenli su ile yıkananilir. Prokain penisilin; tetrasiklinler; cephalosporinler ve eritromisin bunlardan biri yara bölgesine enjekte edilir.
🔸Spazmları çözmek ve hayvanı yatıştırmak için çeşitli sedatifler Ksilazin; Klorpromazin; Kloralhidrat verilebilir.
KORUNMA
🔸Korunmada en iyi yöntem aşılama ve yaraya yönelik uygulmalardır. Yapılan operasyonlarda asepsi ve antisepsi
dikkat edilmelidir.
🔸Koruyucu amaçla aşılamalar yapılmalı; yara sağaltımına dikkat edilmelidir.
KAYNAK
▪️Koyun keçi Hastalıkları ve Yetiştiriciliği İstanbul 1990; 102-104.
▪️Tamam mı M. Sinir sistemin bakteri enfeksiyonlar. veteriner nöroloji. 2007; 143-144.
▪️Altuğ N; Yüksek N; Karasu A; İlhan F; Cey-lan E; Ekin İH; et al. teşhis veteriner.2017; 317-322.
▪️ Süleyman Ö. Ölümlülük tetanoz neon. 1982; 152-18.