KEDİLERDE VE KÖPEKLERDE PİRE SORUNU VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
🔸Pireler; hayvan kanıyla beslenen küçük kanatsız böceklerdir.*Rahatsız edici olmanın yanı sıra; hastalıkları bulaştırabilir ve alerji veya kansızlığa neden olabilirler.*Dünya çapinda yaklaşık 22 bin çeşit pire türü vardır.İki yaygın pire türü;
▪️Kedi piresi (*Ctenocephalides felis*) ve
▪️Köpek piresi (*Ctenocephalides canis*) dir.
*🔸Ancak hem köpeklerde hem de kedilerde bulunan pirelerin çoğu kedi pireleridir.*
Pireler diğer hayvanlarda ve insanlarda ciddi tahrişe neden olur.*Ayrıca*tenya*enfeksiyonları ve tifüs benzeri*riketsiya da*dahil olmak üzere çok çeşitli hastalıkları*bulaştırırlar*.
1-) PİRELERİN YAŞAM DÖNGÜLERİ
🔸Pireler; bir konakçıdan kan yedikten yaklaşık 1 veya 2 gün sonra üremeye başlar.*Dişi pireler beslenirken ve deri yüzeyinde hareket ederken yumurta bırakırlar.*Tek bir dişi pire; günde 50 ye kadar ve yaşamı boyunca yaklaşık 2.000 yumurta üretebilir.*Yumurtalar inci beyazı; oval ve küçüktür.*Kürkten kolayca düşer ve 1 ila 6 gün içinde yumurtadan çıktıkları yatak; halı veya toprağa düşerler.*Yumurtadan yeni çıkmış pire larvaları; çevrelerinde bulunan organik kalıntılar ve yetişkin pire pislikleri ile beslenerek hareketli ve serbest yaşarlar.*Pire larvaları doğrudan ışıktan kaçınır ve aktif olarak halı liflerinin derinliklerine veya organik döküntülerin (çim; dallar; yapraklar veya toprak) altına hareket eder.
🔸Larvalar kolayca kuruyabilir ve %50 nin altındaki bağıl neme maruz kalmak onları öldürür.*Bununla birlikte; hayatta kalmaları için uygun yerleri bulmak için 1 metreye kadar hareket edebilirler.*İç mekanlarda; pire larvaları en iyi korunan ortamda halı liflerinin derinliklerinde; parke döşeme tahtaları arasındaki çatlaklarda ve nemli bodrumlardaki bitmemiş beton zeminlerde hayatta kalır.*Pire gelişimi; yalnızca zeminin gölgeli ve nemli olduğu açık havada gerçekleşir.*
🔸Larva aşaması genellikle 5 ila 11 gün sürer; ancak gıdanın mevcudiyetine ve çevresel koşullara bağlı olarak 2 ila 3 hafta uzayabilir.
🔸Larvalar gelişimini tamamladıktan sonra; olgun larva; içinde pupa olduğu ipek benzeri bir koza üretir.*Pupa 1 ila 2 hafta içinde tamamen gelişir; ancak yetişkin pire; uygun bir konakçı gelene kadar birkaç hafta (hatta bir yıla kadar) kozada kalabilir.*Kozadan çıktığında; beslenecek bir konak bulamadan 1-2 hafta önce hayatta kalabilir.*Evcil hayvanları istila eden ve insanları ısıran pireler yeni kozadan çıkan; beslenmemiş pirelerdir.*
🔸Pireler genellikle tımarlama veya böcek öldürücüler tarafından zorlanmadığı sürece ev sahibini terk etmez.*Yaşam döngüsünün herhangi bir aşamasındaki kedi pireleri; soğuk havalarda hayatta kalamaz.*Çevre sıcaklığı birkaç gün (3°C) altına düşerse ölürler.
🔸Sıcaklık ve neme bağlı olarak pirenin tüm yaşam döngüsü 12 ila 14 gün gibi kısa bir sürede tamamlanabilir veya 350 güne kadar sürebilir.*Bununla birlikte; çoğu koşulda pire yaşam döngülerini 3 ila 8 haftada tamamlar.*Pireler beslendikten sonra çiftleşir ve dişiler ilk kan yemeklerinden 1 ila 2 gün sonra yumurta bırakırlar.
🔸Pire bulaşmış bir köpek veya kedi; pireleri bir eve kolayca sokabilir ve burada yumurtaları bırakabilir ve daha sonra yeni ortaya çıkan pirelere dönüşebilir.*Bunlar daha sonra diğer evcil hayvanları istila eder ve insanları ısırır.
2-) PİRE ALERJİ DERMATİT
🔸Beslenirken; pireler üzerinde yaşadıkları konağa tükürük enjekte eder.*Birçok köpek ve kedi pire salyasına alerjisi vardır.*Alerjik olmayan hayvanlar bile pire ısırıklarının verdiği rahatsızlıktan dolayı kaşınır.*Alerjik köpekler vücudun bazı veya tüm bölgelerinde yoğun bir şekilde kaşınır.*Huzursuz ve rahatsız olmaları muhtemeldir; kaşınmak; yalamak; ovalamak; çiğnemek ve hatta derilerini kemirmek için çok zaman harcarlar.*Klasik klinik belirtiler arasında kalçalar; kuyruk tabanı ve uyluklar üzerinde kabuklu; kaşıntılı deri bulunur.
Bu genellikle kıl dökülmesine; kabuklanmaya ve ikincil enfeksiyonlara yol açar.*Hastalık kronikleştikçe kıl dökülmesi; cilt kalınlaşması ve cilt renginde koyulaşma görülür.*Ağır enfestasyonlarda (veya genç yavrularda) kan kaybına bağlı olarak anemi gelişebilir.
🔸Pire alerjisi dermatiti vakalarının çoğu; pire popülasyonlarının zirvesine karşılık gelen yaz sonunda ortaya çıkar.*1 yaşından küçük hayvanlarda genellikle pire alerjisi dermatiti olmaz.*Genellikle tanı görsel gözlem ile yapılır. Kılları yavaşça ayırmak genellikle pire dışkısını veya hızlı hareket eden pireleri ortaya çıkarır.*Pire dışkısı kırmızımsı siyah; silindirik ve pelet veya virgül şeklindedir.*
Suya veya nemli bir kağıt havluya konulduğunda dışkı erir ve kırmızımsı kahverengi bir renk verir.
🔸*Aşırı derecede hassas köpeklerin; aşırı derecede kendi kendilerini tımarlamaları nedeniyle neredeyse pirelerden arınmış olmaları muhtemeldir.*Bu durumlarda; genellikle pire kanıtı bulmak zordur; bu da sizi sorunun pire alerjisi olduğuna ikna etmeyi zorlaştırır.*Evcil hayvanın yataklarının yumurta; larva ve dışkı açısından incelenmesi de yararlıdır.*Pire varlığı; köpeğin kaşınması ve cilt durumundan en azından kısmen sorumlu olan başka bir hastalığı dışlamaz.
🔸Veteriner hekiminiz kaşıntının diğer nedenlerini ortadan kaldırmak ve pire alerjisi dermatiti tanısını doğrulamak için cilt testi yapabilir.*Pire alerjisi dermatiti gibi görünebilecek diğer durumlar arasında solunum alerjileri; gıda alerjileri; uyuz ve diğer cilt paraziti istilaları ve saç folikülü enfeksiyonları bulunur.
3-)PİRE KONTROL YÖNTEMLERİ
🔸Pire kontrol önlemleri son yıllarda önemli ölçüde değişti.*Pire kontrolü; daha önce hayvan ve tesis üzerinde tekrarlanan insektisit uygulanmasını gerektiriyordu.*Son zamanlarda; artık kontrol sağlayan ve daha az uygulama gerektiren yeni böcek öldürücüler ve böcek büyüme düzenleyicileri geliştirilmiştir.*Böcek büyüme düzenleyicileri pire üremesini engeller.*
🔸Pire tedavileri; topikal olarak uygulanan sıvıları; oral ve enjekte edilen ilaçları ve “sisleyici” spreyleri içerir.*Pire kontrol ürünlerini veterinerinizle görüşmeli ve bireysel evcil hayvanınız ve içinde yaşadığı çevre için en uygun olanı seçmelisiniz.
🔸Pire kontrolünün amaçları; evcil hayvan(lar) üzerindeki pirelerin yok edilmesi; çevredeki mevcut popülasyonların ortadan kaldırılması ve köpeğin daha sonra istilasının önlenmesidir.*İlk adım; evcil hayvan üzerindeki mevcut pireleri ortadan kaldırmaktır.*Bu; evcil hayvan rahatsızlığını anında azaltmak için gereklidir.
🔸Halihazırda evcil hayvan üzerinde bulunan pirelerin yok edilme hızı ile bir ürün uygulandıktan sonra yeni edinilen pirelerin yok edilme hızı arasında ayrım yapmak önemlidir.*Bir köpeği cilde dışarıdan uygulanan bir ürünle tedavi ederken; ilacın yeterince yayılması veya mevcut tüm pireleri yok etmek için yeterli konsantrasyonlara ulaşması 36 saate kadar sürebilir.*Daha hızlı bir öldürme hızı gerekiyorsa; bir pire spreyi veya yeni hızlı etkili oral ürünlerden biri kullanılabilir.
🔸Bir pire sorununu kontrol etmenin ikinci adımı; evcil hayvanın ortamındaki pireleri ortadan kaldırmaktır.*Evde yapılan çalışmalar; birçok durumda yeni topikal ve oral pire kontrol ürünlerinin; çevrenin kendisini tedavi etmeye gerek kalmadan pire popülasyonlarını etkili bir şekilde kontrol edebildiğini göstermiştir.*Bu ürünleri kullanarak bir evde pire istilasını ortadan kaldırmak mümkündür;*ancak pire kontrolünü sağlamak için gereken süre; pirenin yaşam döngüsü ve ortamdaki koşullar nedeniyle değişecektir.*
🔸Tipik olarak; bir istilanın kontrolü 6 hafta ila 3 ay sürebilir.*Büyük pire istilası veya şiddetli evcil hayvan veya insan pire alerjisi durumlarında; ev ortamının tedavisi yine de gerekli olabilir.*Evcil hayvan battaniyelerini; kilimleri ve evcil hayvan taşıyıcılarını yıkayın.*Evcil hayvanların uyuduğu vakumlu alanlar;*kanepe ve sandalyelerdeki boşluklara ve kanepe veya yatakların altındaki alanlara özel dikkat gösterilmesi.*Kontrol; artık aktiviteye sahip insektisitler kullanılarak veya kısa etkili ürünlerin tekrar tekrar uygulanmasıyla sağlanabilir.*
🔸Yatak takımları; mobilyalar; halılar; parke döşemelerdeki; süpürgeliklerin arkası ve dolap içi gibi pire yumurtalarının ve larvalarının toplandığı alanlar tedavi edilmelidir.*Şiddetli enfestasyonlarda 7-10 gün sonra ikinci bir tedavi gerekebilir.
🔸Kediniz veya köpeğiniz düzenli olarak dışarıda vakit geçiriyorsa; sık kullandığı dış alanları da tedavi edin.*Tüm bahçeye pire kontrol ürünleri püskürtmek işe yaramaz.*Bunun yerine; köpek kulübeleri; garajlar; verandalar gibi gölgeli alanlarda ve çalıların veya diğer gölgeli alanların altındaki hayvan dinlenme alanlarında dış mekan uygulamalarına konsantre olun.*Pirelerin bulunabileceği diğer dış mekanlar; gölgeli veya nemli tuğla yollardaki ve teraslardaki çatlaklar ile güverte ve basamakların altındaki alanları içerir.
🔸Birçok evcil hayvan sahibi; yanlışlıkla; pire ürünlerinin yeni edinilen tüm pireleri saniyeler veya dakikalar içinde öldürdüğünü veya onları tamamen uzaklaştırdığını düşünür.*Ancak birçok ürün pireleri kovmaz ve uzun etkili ürünler pirelerin çoğunu dakikalar içinde öldürmez.*Genellikle pire 6 ila 24 saat yaşayabilir ve öldürülmeden önce ısırır.*Bu nedenle; istila edilmiş bir ortamda tedavi edilen evcil hayvanların yakından incelenmesi; bazen evcil hayvaninizda 8 haftaya kadar ve bazen de istila ortadan kalkana kadar birkaç pire görülmesine neden olur.
🔸Ek bir komplikasyon; bahçenin yaban hayatı; vahşi kediler ve köpekler veya diğer istila edilmiş evcil hayvanlar tarafından istila edilmesidir.*Kendi kediniz veya köpeğiniz tedavi edilmiş olabilir; ancak yaban hayatı veya vahşi hayvanlar (özellikle kediler) tarafından evcil hayvanınızın ortamına sürekli olarak yeni pireler eklenebilir.*Evcil hayvanlar sadece kısa süreliğine dışarı çıksalar bile; istilaya karşı hassastırlar.*Ek olarak; insanlar taşıyıcı olarak hareket edebilir; eve pire getirebilir ve korunmasız evcil hayvanlara musallat olabilir.
🔸En iyi çabalarınıza rağmen; evcil hayvanın pire alerjisi dermatiti belirtilerini önlemek için pireleri yeterince hızlı bir şekilde ortadan kaldırmak mümkün olmayabilir.*Aşırı duyarlı hayvanlarda*kaşıntı*ve ikincil deri hastalığını*kontrol etmek için de tedavi gerekebilir*.*Veteriner hekiminiz evcil hayvanınızın cilt durumunu kontrol etmek ve evcil hayvanınızı daha rahat hale getirmek için ilaçlar tavsiye edebilir.