Özgüven Nasıl Geliştirilir?
Özgüven; bireyin kendisine yönelik iyi; olumlu duygular geliştirmesi sonucu kendini iyi hissetmesidir. Aynı zamanda özgüven; kişinin kendisine ve yeteneklerine olan inancını da ifade eder. Yetiştirilme tarzı; genetik yapı veya çevresel etmenler özgüvenin gelişmesinde etkilidir. Özgüven eksikliği hayat başarısını ve sosyal yaşamıda olumsuz yönde etkilerken kendileriyle ilgili olumsuz düşüncelere sahip; kendini suçlayan özgüvensiz bireylerde depresyon daha fazla görülüyor. Özgüvensiz hissetmenin başlıca nedeni ebeveynlerin davranışlarıdır. Ailevi problemler yaşayan ve çocuğuyla problemli bir ilişki geliştiren ailelerin çocuklarında özgüven eksikliği sıklıkla görülmektedir. Ayrıca ailenin çocuğuna ilişkin beklentileri yüksekse ve başaramadıkları yüzünden çocuk devamlı eleştiriliyor ve sen “Yapamazsın!; beceremezsin!” gibi şeyler söyleniyorsa çocuğun kendine olan güveni sarsılır. Ayrıca çocukları üzerinde aşırı baskı kuran çocuğun yapmak istediklerine engel olan; çocuğu farklı bir birey olarak görmeyip onun görüşlerini önemsemeyen bir ailede büyüyen çocuklar kendilerine olan inançlarını yitirilebilirler. Yanlış ebeveyn tutumları nedeniyle özgüvenini yitirmiş çocuk; yetişkin olduğunda bir şeyi başarabileceğine inanmaz. Başarılarılarını küçümser. Küçükken ebeveynlerinden duyduğu eleştirileri yetişkin olduğunda kendi içinde taşır ve kendini her zaman küçük görme eğilimi taşır. Özgüvensizlik hisleriyle bir şey başardıklarında bu başarının sorumluluğu onlara ağır gelir. Kendilerine olan inançlarını kaybetmişlerdir; ancak kendine güvenmek de diğer tüm beceriler gibi öğrenilebilir ve geliştirilebilir. Özgüven öyle bir anda içimizde doğuverecek bir şey değildir. Özgüven geliştirme kas geliştirme gibidir. Kendini geliştirdikçe özgüveninizde gelişmeye başlar. Özgüveni yaratır ve inşa ederiz. İş alanında; sosyal alanda; bireysel becerilerimizde olsun kaçınmadıkça ve tekrar tekrar yaptıkça o konudaki yeterlilik inancımızı geliştirip genel özgüvenimizi de arttırmış oluruz. Özgüven başarı ve olumlu davranışlar ile değişebilen bir özellik taşır. Çünkü her birey bir şeyler yapabileceğine inanmak ister ve başardıkça kendine olan güveni artar.
Özgüveninizi arttırmak için neler yapabilirsiniz?
•Özgüven sahibi değilseniz gerçek olana kadar rol yap tekniğini kullanabilirsiniz. Bazı anlar özgüvensiz hissetsenizde özgüvenli bir insan nasıl davranıyorsa sizinde özgüvenliymiş gibi rol yapmanız. Bir süre sonra gerçektende özgüvenli hissetmenizi sağlar. Tekrar ettikçe özgüven hissiniz yerleşir.
•Kendinize başarılı olabileceğimiz küçük hedefler koyarsanız onları başardıkça yapabileceklerinizi farkında olursunuz. Bu da kendinize olan inancınızın artmasını sağlar.
•Kendinizi geliştirin ve öğrenmeyi alışkanlık edinin. Ne kadar çok şey bilirseniz; kendinize o kadar özgüven sahibi olursunuz.
•Kendinizi başkalarıyla kıyaslamaktan kaçının kıyaslamak kendinizi daha başarısız hissetmenize neden olur.
•Seçimlerinizin arkasında durun. Başarısız olsanız da başarısız oldum diyerek yolunuza devam edebilecek kadar kendinize inanın. En küçük başarısızlığınızda kendinizi suçlamayın.
•Bu zamana kadar kazandığınız başarıları; yaptığınız iyi işleri yazıp bir liste yapın.
•İçinizdeki eleştirel sesi fark edip bu sesin doğru olmadığını kendinize hatırlatın.
•Hareket etmedikçe; gelişmedikçe; risk almadıkça özgüveniniz gelişmeyecek. Adım atmaktan ve risk almaktan çekinmeyin.
•Görünüşünüze dikkat edin. İyi giyinen; kişisel bakımına önem veren bireyler kendilerini daha iyi hissettikleri için insanlarla olan iletişimlerinde daha özgüvenli bir tutum sergileyebiliyorlar.
•Sosyalliğinizi ve insan ilişkilerinizi geliştirebileceğiniz aktivitelerde bulunun.
•Fikrinize ve karakterinize ters düşen veya inanmadığınız şeylere hayır demekten çekinmeyin.
•Sizi destekleyen insanlarla vakit geçirin.
Özgüven eksikliği olan kişiler kendi değerini başkalarının onu nasıl değerlendirdiği üzerinden belirler. Bilişsel davranışçı terapiler; bireyin kendine ve diğer insanlara dair olan olumsuz ve işlevsiz düşünceleri değiştirmesine yardımcı olur. Önerilerin yardımcı olmadığı bireylerin bu konuda psikoterapi desteği almaları büyük önem taşıyor. Osho’nun dediği gibi “Kendine saygı duy; kendini sev; çünkü senin gibi bir kişi hiç olmadı ve hiçbir zamanda olmayacak.”
Özgüveninizi arttırmak için neler yapabilirsiniz?
•Özgüven sahibi değilseniz gerçek olana kadar rol yap tekniğini kullanabilirsiniz. Bazı anlar özgüvensiz hissetsenizde özgüvenli bir insan nasıl davranıyorsa sizinde özgüvenliymiş gibi rol yapmanız. Bir süre sonra gerçektende özgüvenli hissetmenizi sağlar. Tekrar ettikçe özgüven hissiniz yerleşir.
•Kendinize başarılı olabileceğimiz küçük hedefler koyarsanız onları başardıkça yapabileceklerinizi farkında olursunuz. Bu da kendinize olan inancınızın artmasını sağlar.
•Kendinizi geliştirin ve öğrenmeyi alışkanlık edinin. Ne kadar çok şey bilirseniz; kendinize o kadar özgüven sahibi olursunuz.
•Kendinizi başkalarıyla kıyaslamaktan kaçının kıyaslamak kendinizi daha başarısız hissetmenize neden olur.
•Seçimlerinizin arkasında durun. Başarısız olsanız da başarısız oldum diyerek yolunuza devam edebilecek kadar kendinize inanın. En küçük başarısızlığınızda kendinizi suçlamayın.
•Bu zamana kadar kazandığınız başarıları; yaptığınız iyi işleri yazıp bir liste yapın.
•İçinizdeki eleştirel sesi fark edip bu sesin doğru olmadığını kendinize hatırlatın.
•Hareket etmedikçe; gelişmedikçe; risk almadıkça özgüveniniz gelişmeyecek. Adım atmaktan ve risk almaktan çekinmeyin.
•Görünüşünüze dikkat edin. İyi giyinen; kişisel bakımına önem veren bireyler kendilerini daha iyi hissettikleri için insanlarla olan iletişimlerinde daha özgüvenli bir tutum sergileyebiliyorlar.
•Sosyalliğinizi ve insan ilişkilerinizi geliştirebileceğiniz aktivitelerde bulunun.
•Fikrinize ve karakterinize ters düşen veya inanmadığınız şeylere hayır demekten çekinmeyin.
•Sizi destekleyen insanlarla vakit geçirin.
Özgüven eksikliği olan kişiler kendi değerini başkalarının onu nasıl değerlendirdiği üzerinden belirler. Bilişsel davranışçı terapiler; bireyin kendine ve diğer insanlara dair olan olumsuz ve işlevsiz düşünceleri değiştirmesine yardımcı olur. Önerilerin yardımcı olmadığı bireylerin bu konuda psikoterapi desteği almaları büyük önem taşıyor. Osho’nun dediği gibi “Kendine saygı duy; kendini sev; çünkü senin gibi bir kişi hiç olmadı ve hiçbir zamanda olmayacak.”