Aile İçi Etkili ve Sağlıklı İletişim Kurmak İçin Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
AİLE İÇİ ETKİLİ ve SAĞLIKLI İLETİŞİM KURMAK İÇİN
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR
• Duygu ve Düşüncelerinizi Açık ve Net Bir Şekilde İfade Edin:
-Tüm aile üyeleri olaylar ve durumlar karşısındaki hissettikleri duyguları ve zihinlerinde oluşan düşünceleri açık ve net bir şekilde; ima etmeden ve doğrudan birbirlerine ifade etmelidirler. Bunu yapabilmenin ilk şartı; ailede koşulsuz kabul; güven ve sevgi ortamının oluşmuş olmasıdır. Eğer herhangi bir aile üyesi duygu ve düşüncelerinin diğer aile üyeleri tarafından kabul görmeyeceği; eleştirileceği veya yargılanacağı hissine kapılırsa; büyük ihtimalle düşüncelerini ve hislerini paylaşmaya çekinecektir; belki de hiç paylaşmayacaktır.
-Duygu ve düşünce paylaşımının eksik olduğu veya hiç olmadığı ailelerde; üyeler arasında yanlış anlaşılmalar; ön yargılı yaklaşımlar; surat asmalar; küsmeler gibi etkili iletişimi olumsuz etkileyen engellerin ortaya çıkması kaçınılmaz olacaktır. Bu da aile içindeki çatışmaların çözülmesi yerine daha da derinleşmesine sebebiyet verebilir.
• Soru Sormaktan Çekinmeyin:
-Kişiler arasında sağlıklı ve etkili iletişim kurmanın diğer bir önemli noktası soru sormaktır. Çünkü soru sormak yanlış anlaşılmaları; ön yargıları; zihin okumaları engeller. İfade ettiğimiz düşüncelerimizin; karşımızdaki kişi tarafından ne kadarının doğru bir şekilde anlaşıldığını öğrenmenin tek ve en kestirme yolu ona ‘Söylediklerimden neler anladın? ‘ tarzı bir soru sormaktır. Alacağımız cevap karşımızdaki kişinin; anlatmak istediklerimizi doğru anlayıp anlamadığını ve düşüncelerimizin ne kadarını ona anlatabildiğimizi bize gösterecektir. Bu cevaplar sayesinde eğer varsa yanlış ve eksik anlaşılmaları hemen düzeltebilir ve iletişimden kaynaklanan sorunlarımızı ortaya çıktığı ilk an çözüme kavuşturabiliriz.
• Olayları; Durumları ve Karşılaşılan Problemleri Çift Taraflı Bakış Açısıyla Değerlendirin:
-Biz bu çift taraflı bakışa EMPATİ becerisi diyoruz. Eşler birbirlerine karşı; anne-baba çocuklarına karşı; anne baba birbirlerine karşı; yaşı uygun olan kardeşler birbirlerine karşı kısacası tüm kişiler arası ilişkilerde taraflar birbirlerine karşı bu beceriyi sağlıklı ve etkili bir iletişim kurabilmek için kullanmalıdır.
Empati becerisi; karşılaşılan olayı; durumu veya problemi; dünyayı ve hayatı karşımızdaki kişinin penceresinden onun duygu ve düşünce gözlükleriyle görebilme becerisidir. Eşinizin yaşadığınız probleme; karşılaştığınız durum ve olaylara bakış açısı nedir? Bu problem ve karşılaşılan durum-olayla ilgili düşünce ve hisleri nelerdir? Eğer bu tarz soru ve meraklarınız yoksa yaşanılan durumları; problemleri sadece kendi gözlüklerinizle; kendi bakış açınızla değerlendiriyorsunuz demektir. Tek taraflı bakış; ilişkilerde etkin ve kalıcı çözüm bulmayı zorlaştırır ve çatışmaya zemin hazırlar.
• Sen Dili yerine Ben Dili Kullanın:
Yukarıda; etkili ve sağlıklı iletişim kurabilmek için açıkladığımız üç maddeyi uygularken kullanacağımız üslup çok önemlidir. Ne söylediğimiz kadar nasıl söylediğimiz de kişiler arası iletişimimizi ve ilişkilerimizi belirler. Üslubumuz; etkili ve sağlıklı iletişim kapısını açarken kullandığımız anahtardır. Eğer doğru anahtarı kullanmazsak o kapıyı açamayız. İşte bu doğru anahtar ‘’Ben Dili’’dir.
-Sen Dili suçlayıcıdır; karşımızdaki kişinin davranışından çok kişiliğini ön plana çıkarır ve kişiyi çeşitli olumsuz özelliklerle etiketler.
-Sen Dili saldırgandır; yaşanılan problemi çözüm odaklı konuşmak değil; tüm sorumluluğu ve hatayı karşımızdaki kişiye yıkmak için konuşmaktır.
-Sen Dili genelleyicidir; karşıdaki kişinin davranışını o andan; o an ki şartlardan ve o an ki durumdan bağımsız olarak değerlendirir; gösterilen davranışın sanki karşıdaki kişinin değişmez bir özelliğiymiş; kişiliğinin bir parçasıymış gibi yansıtılmasına sebep olur.
Saydığımız bu özelliklerinden dolayı kişiler arası iletişimimizde Sen Dili’ni kullanmak çatışmaya; yanlış anlaşılmalara ve sağlıksız iletişime sebebiyet verecektir.
Sen Dili yerine Ben Dili kullanmalıyız.
Örneğin; ders çalışmasını istediğiniz; ders çalışma konusunda yetersiz performans gösterdiğini düşündüğünüz çocuğunuza uyarı yaparken;
- Çok tembelsin; sen zaten hiç ders çalışmadın ki; ne zaman görsem elinde telefon vb. (Sen Dili)
demek yerine;
- Bugün; günlük planında ki süreden çok daha az ders çalıştın; bu beni ders başarın konusunda endişelendiriyor. Ders çalışma süreni plandaki gibi ayarlamanın ders başarın için faydalı olacağını düşünüyorum.
(Ben Dili)
-Ben Dili; karşımızdakinin kişiliğini hedef almaz; saldırgan ve suçlayıcı ifadeler içermez ve genelleyici bir tutum sergilemez.
-Ben Dili; karşımızdaki kişiyi çeşitli olumsuz özelliklerle (tembelsin; yaramazsın; umursamazsın; bencilsin; sen hep böylesin vb.) etiketlemez.
-Ben Dili; yaşanılan durumları genellemez; o an ki şartları; o an ki durumu göz önüne alarak değerlendirme yapmamızı sağlar. ( örneğin; trafikte kaldığı için eve geç gelen eşine ‘’Sen zaten hep böylesin; hep geç kalırsın; her zaman bir bahanen var’’ demek yerine; o an ki trafik durumunu göz önüne alarak ‘’ Evet trafik yoğun olduğu için geç kaldın anlıyorum; ancak geç kalma davranışın çok fazla tekrar ettiği zaman çok endişeleniyorum. Geç kalmanı gerektirecek önemli bir işin olduğunda ya da olumsuz bir durum söz konusuysa beni telefonla haberdar edebilirsen çok sevinirim.’’ şeklinde ben dilini kullanarak duygumuzu – düşüncemizi dile getirmek daha sağlıklı iletişim kurmamızı sağlayacaktır.
BEN DİLİ FORMÜLÜ
1.Davranışı yargılamadan; yorumlamadan yalın bir şekilde ifade edin
2.Davranışın sizde oluşturduğu duyguyu ve etkiyi net bir şekilde ifade edin.
3.Davranış hakkındaki düşüncenizi ve isteğinizi suçlamadan; genelleme yapmadan ve etiketlemeden açık bir şekilde ifade edin.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR
• Duygu ve Düşüncelerinizi Açık ve Net Bir Şekilde İfade Edin:
-Tüm aile üyeleri olaylar ve durumlar karşısındaki hissettikleri duyguları ve zihinlerinde oluşan düşünceleri açık ve net bir şekilde; ima etmeden ve doğrudan birbirlerine ifade etmelidirler. Bunu yapabilmenin ilk şartı; ailede koşulsuz kabul; güven ve sevgi ortamının oluşmuş olmasıdır. Eğer herhangi bir aile üyesi duygu ve düşüncelerinin diğer aile üyeleri tarafından kabul görmeyeceği; eleştirileceği veya yargılanacağı hissine kapılırsa; büyük ihtimalle düşüncelerini ve hislerini paylaşmaya çekinecektir; belki de hiç paylaşmayacaktır.
-Duygu ve düşünce paylaşımının eksik olduğu veya hiç olmadığı ailelerde; üyeler arasında yanlış anlaşılmalar; ön yargılı yaklaşımlar; surat asmalar; küsmeler gibi etkili iletişimi olumsuz etkileyen engellerin ortaya çıkması kaçınılmaz olacaktır. Bu da aile içindeki çatışmaların çözülmesi yerine daha da derinleşmesine sebebiyet verebilir.
• Soru Sormaktan Çekinmeyin:
-Kişiler arasında sağlıklı ve etkili iletişim kurmanın diğer bir önemli noktası soru sormaktır. Çünkü soru sormak yanlış anlaşılmaları; ön yargıları; zihin okumaları engeller. İfade ettiğimiz düşüncelerimizin; karşımızdaki kişi tarafından ne kadarının doğru bir şekilde anlaşıldığını öğrenmenin tek ve en kestirme yolu ona ‘Söylediklerimden neler anladın? ‘ tarzı bir soru sormaktır. Alacağımız cevap karşımızdaki kişinin; anlatmak istediklerimizi doğru anlayıp anlamadığını ve düşüncelerimizin ne kadarını ona anlatabildiğimizi bize gösterecektir. Bu cevaplar sayesinde eğer varsa yanlış ve eksik anlaşılmaları hemen düzeltebilir ve iletişimden kaynaklanan sorunlarımızı ortaya çıktığı ilk an çözüme kavuşturabiliriz.
• Olayları; Durumları ve Karşılaşılan Problemleri Çift Taraflı Bakış Açısıyla Değerlendirin:
-Biz bu çift taraflı bakışa EMPATİ becerisi diyoruz. Eşler birbirlerine karşı; anne-baba çocuklarına karşı; anne baba birbirlerine karşı; yaşı uygun olan kardeşler birbirlerine karşı kısacası tüm kişiler arası ilişkilerde taraflar birbirlerine karşı bu beceriyi sağlıklı ve etkili bir iletişim kurabilmek için kullanmalıdır.
Empati becerisi; karşılaşılan olayı; durumu veya problemi; dünyayı ve hayatı karşımızdaki kişinin penceresinden onun duygu ve düşünce gözlükleriyle görebilme becerisidir. Eşinizin yaşadığınız probleme; karşılaştığınız durum ve olaylara bakış açısı nedir? Bu problem ve karşılaşılan durum-olayla ilgili düşünce ve hisleri nelerdir? Eğer bu tarz soru ve meraklarınız yoksa yaşanılan durumları; problemleri sadece kendi gözlüklerinizle; kendi bakış açınızla değerlendiriyorsunuz demektir. Tek taraflı bakış; ilişkilerde etkin ve kalıcı çözüm bulmayı zorlaştırır ve çatışmaya zemin hazırlar.
• Sen Dili yerine Ben Dili Kullanın:
Yukarıda; etkili ve sağlıklı iletişim kurabilmek için açıkladığımız üç maddeyi uygularken kullanacağımız üslup çok önemlidir. Ne söylediğimiz kadar nasıl söylediğimiz de kişiler arası iletişimimizi ve ilişkilerimizi belirler. Üslubumuz; etkili ve sağlıklı iletişim kapısını açarken kullandığımız anahtardır. Eğer doğru anahtarı kullanmazsak o kapıyı açamayız. İşte bu doğru anahtar ‘’Ben Dili’’dir.
-Sen Dili suçlayıcıdır; karşımızdaki kişinin davranışından çok kişiliğini ön plana çıkarır ve kişiyi çeşitli olumsuz özelliklerle etiketler.
-Sen Dili saldırgandır; yaşanılan problemi çözüm odaklı konuşmak değil; tüm sorumluluğu ve hatayı karşımızdaki kişiye yıkmak için konuşmaktır.
-Sen Dili genelleyicidir; karşıdaki kişinin davranışını o andan; o an ki şartlardan ve o an ki durumdan bağımsız olarak değerlendirir; gösterilen davranışın sanki karşıdaki kişinin değişmez bir özelliğiymiş; kişiliğinin bir parçasıymış gibi yansıtılmasına sebep olur.
Saydığımız bu özelliklerinden dolayı kişiler arası iletişimimizde Sen Dili’ni kullanmak çatışmaya; yanlış anlaşılmalara ve sağlıksız iletişime sebebiyet verecektir.
Sen Dili yerine Ben Dili kullanmalıyız.
Örneğin; ders çalışmasını istediğiniz; ders çalışma konusunda yetersiz performans gösterdiğini düşündüğünüz çocuğunuza uyarı yaparken;
- Çok tembelsin; sen zaten hiç ders çalışmadın ki; ne zaman görsem elinde telefon vb. (Sen Dili)
demek yerine;
- Bugün; günlük planında ki süreden çok daha az ders çalıştın; bu beni ders başarın konusunda endişelendiriyor. Ders çalışma süreni plandaki gibi ayarlamanın ders başarın için faydalı olacağını düşünüyorum.
(Ben Dili)
-Ben Dili; karşımızdakinin kişiliğini hedef almaz; saldırgan ve suçlayıcı ifadeler içermez ve genelleyici bir tutum sergilemez.
-Ben Dili; karşımızdaki kişiyi çeşitli olumsuz özelliklerle (tembelsin; yaramazsın; umursamazsın; bencilsin; sen hep böylesin vb.) etiketlemez.
-Ben Dili; yaşanılan durumları genellemez; o an ki şartları; o an ki durumu göz önüne alarak değerlendirme yapmamızı sağlar. ( örneğin; trafikte kaldığı için eve geç gelen eşine ‘’Sen zaten hep böylesin; hep geç kalırsın; her zaman bir bahanen var’’ demek yerine; o an ki trafik durumunu göz önüne alarak ‘’ Evet trafik yoğun olduğu için geç kaldın anlıyorum; ancak geç kalma davranışın çok fazla tekrar ettiği zaman çok endişeleniyorum. Geç kalmanı gerektirecek önemli bir işin olduğunda ya da olumsuz bir durum söz konusuysa beni telefonla haberdar edebilirsen çok sevinirim.’’ şeklinde ben dilini kullanarak duygumuzu – düşüncemizi dile getirmek daha sağlıklı iletişim kurmamızı sağlayacaktır.
BEN DİLİ FORMÜLÜ
1.Davranışı yargılamadan; yorumlamadan yalın bir şekilde ifade edin
2.Davranışın sizde oluşturduğu duyguyu ve etkiyi net bir şekilde ifade edin.
3.Davranış hakkındaki düşüncenizi ve isteğinizi suçlamadan; genelleme yapmadan ve etiketlemeden açık bir şekilde ifade edin.