İnternet Bağımlılığını Anlamak
İnternet Bağımlılığı Nedir?
İnternetin aşırı şekilde kullanma isteğinin önüne geçememe; internetsiz geçirilen zamanın önemini yitirmesi; internet kullanımından yoksun kalındığında gerginlik; sinirlilik veya öfke halinin olması; aile-iş-sosyal yaşamın işlevsizleşmesi ya da bozulmasıdır. Bir çeşit dürtü kontrol bozukluğudur.
Teknolojik bağımlılıklar; kimyasal olmayan bir davranışsal bağımlılıktır. Bu pasif bir bağımlılık olabileceği gibi (örneğin televizyon izlemek) aktif bir bağımlılıkta (bilgisayarda oyun oynamak) olabilir. Davranışsal bağımlılıklar; fiziksel ve psikolojik bağımlılığın zihinsel meşguliyet; duygudurum değişikliği; tolerans; yoksunluk; kişilerarası çatışma ve tekrarlama özelliklerini gösterirler. Bu özelliklere uyumlu davranış ‘bağımlılık’ olarak tanımlanır.
Davis; patolojik internet kullanımını ikiye ayırır: Özgül patolojik internet kullanımı ve genel patolojik internet kullanımı. Özgül patolojik internet kullanımında kullanıcılar temelde; sohbet; alışveriş; kumar ve oyun gibi materyallere bağımlıdır ve interneti bunlara ulaşmak için bir araç olarak kullanır. Genel patolojik internet kullanımında kullanıcılar temelde; belli bir amacı olmaksızın; zaman geçirmeye yönelik internet kullanırlar.
Bağımlılığın psikolojik temeli; kişiye başka türlü elde edemeyeceği bazı tatmin edici duygular yaşatmasıdır.
DSM-5 İnternet Oyun Bağımlılığı Tanı Ölçütleri
• İnternette oyun oynamayla ilgili yoğun zihinsel meşguliyet
• İnternet elinden alındığında yoksunluk belirtileri gösterme
• İnternette oyun oynamayla ilgili giderek daha fazla vakit harcama
• İnternette oyun oynamayı kontrol etmede başarısız girişimler
• Olumsuz psikososyal sorunlara rağmen aşırı internet kullanımına devam etme
• İnternette oyun oynama yüzünden diğer aktivitelere; eski hobilere ve eğlencelere ilgiyi kaybetme
• Disforik duygudurumdan kaçınmak veya azaltmak amacıyla internet kullanma
• İnternette ne kadar oyun oynandığıyla ilgili aile üyelerine; terapistlere ve diğerlerine yalan söyleme
• İnternette oyun oynama yüzünden önemli ilişkilerini; işini; eğitim ve kariyer fırsatlarını riske etme; tehlikeye atma
İnternet Bağımlılığının Sebepleri
• Bilişsel Hatalar: İnternet bağımlılığı ile ilişkili olarak gerek kişinin kendisi gerek dünya ile ilgili uyum sağlayıcı olmayan bilişler üzerine odaklanması. Hayatta başarısız olunan alanları telafi etmeye yönelik geliştirilen bir davranış örüntüsüdür.
• Diğer Bağımlılıkların Dışa Vurumu: Kişi eğer geçmişte alışveriş bağımlılığı ile ilgili sorun yaşamışsa internetle birlikte bunun yeni bir bağımlılığa dönüşmesi olasıdır.
• Utangaçlık; Sosyal İçe Dönüklük: Çok utangaç ya da diğer insanlarla iletişime geçmekte zorluk yaşayan kişiler; kaçış yolu olarak internete sığınabiliyor. İnternet; bu kişiler için yüz yüze iletişime gerek duymadan vakit geçirebilecekleri; güvenli bir limana dönüşüyor. Utangaç kişiler çevrimiçi dünyada kendilerini daha iyi ifade edebiliyor; kişiliklerini ortaya koyabiliyor ve gerçeklikten bağımsız bir kimlikle kendilerini ifade edebiliyor.
• Depresyon Sonucu: Depresyon kişileri internet ve teknoloji bağımlılığına sürükleyebiliyor. İnternette geçirilen keyifli vakit; kişiye üzüntüsü geçici olarak unutturabiliyor. Sorunlarından sürekli kaçmak için internet ve teknolojiye daha fazla zaman ayıran kişiler teknoloji bağımlısına dönüşüyor.
• Arkadaş Etkisi: Kendini arkadaşların arasında sosyal olarak ispatlamaya çalışan bir çocuk; oyunda en güçlü karaktere sahip olmak için saatlerini ekran başında tüketmeye hazırdır.
Ayrıca Young’un araştırmasına göre sanal iletişim temel olarak 3 amaç için tercih edilmektedir: Sosyal destek; cinsel doyum; bir karakter yaratmak.
İnternet Bağımlılığıyla Eş Zamanda Rahatsızlıklar
• Kişilik bozuklukları
• Özsaygı eksikliği ve yalnızlık
• Sosyal anksiyete
• Depresyon
• Öncelikleri belirleyememek veya planları sürekli ertelemek
• Zaman kavramını yitirmek
• Ani ruh durum değişikliği
• Sorumlulukları sürekli erteleme ve yerine getirememe
• Aşırı savunmacılık
• İşten veya okuldan sıkılma; görevlerini yerine getirememe
• Ailevi sorunlar
• Akademik sorunlar
İnternet Bağımlılığını Tetikleyen Faktörler
• Duygular: Acı; üzüntü; belirsizlik; huzursuzluk gibi duyguların bastırılması ya da dikkatin başka yere odaklanmasını sağlamak. Kişi başa çıkamadığı duygusal güçlükleri unutmak ve internet aracılığıyla gerçekdışı bir rahatlık sağlamak amacı taşıyabilir.
• Düşünceler: Yoğun olumsuz düşünceleri ve endişeleri bastırmak amacı taşır. Bunların altında çoğunlukla düşük özgüven yatar.
• Yaşam Olayları: Eğer kişi hayatında duygusal anlamda bir eksiklik hissediyorsa; yaşamında samimiyet ve güçlü bağlar kurabileceği kimse yoksa; kendine güveni; umudu; hayattan beklentisi yoksa bağımlı olmaya yatkındır.
• İnternetin Özgül İşlevleri: Kişi internetin belli bir işlevine bağımlı olabilir. Örneğin; sanal sohbet; oyun; haber; bilgi arama motoru vb. gibi.
İnternet Bağımlılığının Tedavisi
• İnternet kullanımını zıt saatlere almak
• Dış durdurucular(internet kullanımının durdurulması için somut bazı araçlar kullanmak. Örneğin; internette olduğu vakitlerde kişiye yerine getireceği bazı somut sorumluluklar vermek)
• İnternet kullanımıyla ilgili hedefler belirlemek(internete girilecek zamanın belirsizliğini ortadan kaldırmak; sınırlamalar getirmek)
• İnternete bağlanırken hislerin not edilmesi
• Yeni sosyal becerilerin arttırılması
• Aile terapisi
• Bilişsel davranışçı terapi
İnternetin aşırı şekilde kullanma isteğinin önüne geçememe; internetsiz geçirilen zamanın önemini yitirmesi; internet kullanımından yoksun kalındığında gerginlik; sinirlilik veya öfke halinin olması; aile-iş-sosyal yaşamın işlevsizleşmesi ya da bozulmasıdır. Bir çeşit dürtü kontrol bozukluğudur.
Teknolojik bağımlılıklar; kimyasal olmayan bir davranışsal bağımlılıktır. Bu pasif bir bağımlılık olabileceği gibi (örneğin televizyon izlemek) aktif bir bağımlılıkta (bilgisayarda oyun oynamak) olabilir. Davranışsal bağımlılıklar; fiziksel ve psikolojik bağımlılığın zihinsel meşguliyet; duygudurum değişikliği; tolerans; yoksunluk; kişilerarası çatışma ve tekrarlama özelliklerini gösterirler. Bu özelliklere uyumlu davranış ‘bağımlılık’ olarak tanımlanır.
Davis; patolojik internet kullanımını ikiye ayırır: Özgül patolojik internet kullanımı ve genel patolojik internet kullanımı. Özgül patolojik internet kullanımında kullanıcılar temelde; sohbet; alışveriş; kumar ve oyun gibi materyallere bağımlıdır ve interneti bunlara ulaşmak için bir araç olarak kullanır. Genel patolojik internet kullanımında kullanıcılar temelde; belli bir amacı olmaksızın; zaman geçirmeye yönelik internet kullanırlar.
Bağımlılığın psikolojik temeli; kişiye başka türlü elde edemeyeceği bazı tatmin edici duygular yaşatmasıdır.
DSM-5 İnternet Oyun Bağımlılığı Tanı Ölçütleri
• İnternette oyun oynamayla ilgili yoğun zihinsel meşguliyet
• İnternet elinden alındığında yoksunluk belirtileri gösterme
• İnternette oyun oynamayla ilgili giderek daha fazla vakit harcama
• İnternette oyun oynamayı kontrol etmede başarısız girişimler
• Olumsuz psikososyal sorunlara rağmen aşırı internet kullanımına devam etme
• İnternette oyun oynama yüzünden diğer aktivitelere; eski hobilere ve eğlencelere ilgiyi kaybetme
• Disforik duygudurumdan kaçınmak veya azaltmak amacıyla internet kullanma
• İnternette ne kadar oyun oynandığıyla ilgili aile üyelerine; terapistlere ve diğerlerine yalan söyleme
• İnternette oyun oynama yüzünden önemli ilişkilerini; işini; eğitim ve kariyer fırsatlarını riske etme; tehlikeye atma
İnternet Bağımlılığının Sebepleri
• Bilişsel Hatalar: İnternet bağımlılığı ile ilişkili olarak gerek kişinin kendisi gerek dünya ile ilgili uyum sağlayıcı olmayan bilişler üzerine odaklanması. Hayatta başarısız olunan alanları telafi etmeye yönelik geliştirilen bir davranış örüntüsüdür.
• Diğer Bağımlılıkların Dışa Vurumu: Kişi eğer geçmişte alışveriş bağımlılığı ile ilgili sorun yaşamışsa internetle birlikte bunun yeni bir bağımlılığa dönüşmesi olasıdır.
• Utangaçlık; Sosyal İçe Dönüklük: Çok utangaç ya da diğer insanlarla iletişime geçmekte zorluk yaşayan kişiler; kaçış yolu olarak internete sığınabiliyor. İnternet; bu kişiler için yüz yüze iletişime gerek duymadan vakit geçirebilecekleri; güvenli bir limana dönüşüyor. Utangaç kişiler çevrimiçi dünyada kendilerini daha iyi ifade edebiliyor; kişiliklerini ortaya koyabiliyor ve gerçeklikten bağımsız bir kimlikle kendilerini ifade edebiliyor.
• Depresyon Sonucu: Depresyon kişileri internet ve teknoloji bağımlılığına sürükleyebiliyor. İnternette geçirilen keyifli vakit; kişiye üzüntüsü geçici olarak unutturabiliyor. Sorunlarından sürekli kaçmak için internet ve teknolojiye daha fazla zaman ayıran kişiler teknoloji bağımlısına dönüşüyor.
• Arkadaş Etkisi: Kendini arkadaşların arasında sosyal olarak ispatlamaya çalışan bir çocuk; oyunda en güçlü karaktere sahip olmak için saatlerini ekran başında tüketmeye hazırdır.
Ayrıca Young’un araştırmasına göre sanal iletişim temel olarak 3 amaç için tercih edilmektedir: Sosyal destek; cinsel doyum; bir karakter yaratmak.
İnternet Bağımlılığıyla Eş Zamanda Rahatsızlıklar
• Kişilik bozuklukları
• Özsaygı eksikliği ve yalnızlık
• Sosyal anksiyete
• Depresyon
• Öncelikleri belirleyememek veya planları sürekli ertelemek
• Zaman kavramını yitirmek
• Ani ruh durum değişikliği
• Sorumlulukları sürekli erteleme ve yerine getirememe
• Aşırı savunmacılık
• İşten veya okuldan sıkılma; görevlerini yerine getirememe
• Ailevi sorunlar
• Akademik sorunlar
İnternet Bağımlılığını Tetikleyen Faktörler
• Duygular: Acı; üzüntü; belirsizlik; huzursuzluk gibi duyguların bastırılması ya da dikkatin başka yere odaklanmasını sağlamak. Kişi başa çıkamadığı duygusal güçlükleri unutmak ve internet aracılığıyla gerçekdışı bir rahatlık sağlamak amacı taşıyabilir.
• Düşünceler: Yoğun olumsuz düşünceleri ve endişeleri bastırmak amacı taşır. Bunların altında çoğunlukla düşük özgüven yatar.
• Yaşam Olayları: Eğer kişi hayatında duygusal anlamda bir eksiklik hissediyorsa; yaşamında samimiyet ve güçlü bağlar kurabileceği kimse yoksa; kendine güveni; umudu; hayattan beklentisi yoksa bağımlı olmaya yatkındır.
• İnternetin Özgül İşlevleri: Kişi internetin belli bir işlevine bağımlı olabilir. Örneğin; sanal sohbet; oyun; haber; bilgi arama motoru vb. gibi.
İnternet Bağımlılığının Tedavisi
• İnternet kullanımını zıt saatlere almak
• Dış durdurucular(internet kullanımının durdurulması için somut bazı araçlar kullanmak. Örneğin; internette olduğu vakitlerde kişiye yerine getireceği bazı somut sorumluluklar vermek)
• İnternet kullanımıyla ilgili hedefler belirlemek(internete girilecek zamanın belirsizliğini ortadan kaldırmak; sınırlamalar getirmek)
• İnternete bağlanırken hislerin not edilmesi
• Yeni sosyal becerilerin arttırılması
• Aile terapisi
• Bilişsel davranışçı terapi