Kişilik Bozukluğu Nedir?
Kişilik
Bir kişiyi diğerlerinden ayıran; değiştirilmesi zor olan; yaşamın tüm alanlarında sergilenen; kendine özgü düşünce; duygu; davranış ve tutum örüntülerinin bütünüdür.
Mizaç – Huy
Doğuştan beri süregelen davranış örüntüsüdür. Biyolojik yatkınlık ile ilgilidir ve nörobiyolojik bir yapılanma etkilidir.
Karakter
Yetişme çağımızda kazandığımız özelliklerdir ve sosyal standartlara bir derece uyum gösterilme iması taşır.
Kişilik Bozukluğu
Kişilik sisteminin çevreyle uyumsuz hareket ettiği çeşitli örüntüleri örüntüleri yansıtan kuramsal yapılardır. Bilişsel (algılama ve yorumlama); duygulanım; kişiler arası işlevsellik; dürtü denetim alanlarında farklılığı ve zorlanmayı kapsar.
-Topluma maliyeti yüksektir
-Suç; alkolizm; madde kullanımı
-İntihar; kazaya uğrama; acile müracaat;
-Evlilik sorunları; mahkeme başvuruları
-İşsizlik; eğitim düzeyi düşüklüğü
-Psikosomatik hastalıklar sıktır
Klinik Açıdan Uyumsuz Bir Kişilik Örüntüsünün Olduğunun Göstergeleri
• Adaptif Katılık: Hedeflere ulaşmak; başkalarıyla ilişki kurmak ve stresle başa çıkmak için kullanılan alternatif stratejiler çok azsa ve hiç esneklik payı bırakmadan kullanılır.
• Kısırdöngüler: Alışılagelen algılar; ihtiyaçlar ve davranışların mevcut zorlukları sürdürüp güçlendirmesi.
• Stabilite Eksikliği: Bireyin stres karşısında kendini toparlama becerisinin olmaması.
Kişilik Bozukluklarına Ek Olarak Gözlenebilecek Semptomlar
• Madde kötüye kullanımı ve bağımlılığı
• İntihar girişimleri
• Duygudurum bozuklukları
• Dürtü kontrol bozuklukları
• Yeme bozuklukları
• Anksiyete bozuklukları
Kişilik Bozuklukları DSM Sınıflandırması
A KÜMESİ:
Paranoid: Kendisini dürüst; savunmasız ve masum olarak görmektedir. Diğer kişileri ayrımcı; müdahaleci; kötü niyetli; güvenilmez ve suistimal edici olarak görür.
Şizoid: Kendisini yalnız ve kendisine yeten biri olarak görmektedir. Diğer kişileri zorla müdahale eden olarak görür.
Şizotipal: Kendisini savunmasız; sosyal açıdan göze çarpan; fazla hassas; yetenekli; gerçek olmayan; kopuk ve yalnız olarak görmektedir. Diğer kişileri güvenilmez ve kötü niyetli olarak görür.
B KÜMESİ:
Antisosyal: Kendisini yalnız; özerk ve güçlü olarak görmektedir. Diğer kişileri savunmasız ve sömürücü olarak görür.
Narsistik: Kendisini özel; özgün; üstün; özel muameleyi hakeden olarak görmektedir. Diğer kişileri aşağılık ve hayranlık duyan olarak görür.
Histriyonik: Kendisini etkileyici; göz kamaştırıcı olarak görmektedir. Diğer kişileri hayranlık duyan; baştan çıkarılabilir ve kabul eden olarak görür.
Borderline: Kendisini kontrol dışı; güçsüz; kusurlu; sevilmez; kötü; savunmasız olarak görmektedir. Diğer kişileri; (idealize edilmiş ise) güçlü; sevgi dolu; mükemmel; (aşırı değer biçilmiş ise) terk eden; reddedici ve kontrol edici olarak görür.
C KÜMESİ:
Çekingen: Kendisini küçük düşürülmeye ve reddedilmeye karşı incinebilen; sosyal olarak yeteneksiz; yetersiz olarak görmektedir. Diğer kişileri eleştirel; talepkar ve üstün olarak görür.
Bağımlı: Kendisini muhtaç; zayıf; çaresiz ve beceriksiz olarak görmektedir. Diğer kişileri becerikli; destekleyici ve bakım veren olarak görür.
Obsesif-Kompulsif: Kendisini güvenilir; sorumlu; titiz; becerikli olarak görmektedir. Diğer kişileri güvenilmez; kayıtsız; kendi kendini şımartan; beceriksiz olarak görür.
Kaynakça:
Beck; A. T. Kişilik Bozukluklarının Bilişsel Terapisi; Litera Yayıncılık
Million; T. Modern Yaşamda Kişilik Bozuklukları; Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Bir kişiyi diğerlerinden ayıran; değiştirilmesi zor olan; yaşamın tüm alanlarında sergilenen; kendine özgü düşünce; duygu; davranış ve tutum örüntülerinin bütünüdür.
Mizaç – Huy
Doğuştan beri süregelen davranış örüntüsüdür. Biyolojik yatkınlık ile ilgilidir ve nörobiyolojik bir yapılanma etkilidir.
Karakter
Yetişme çağımızda kazandığımız özelliklerdir ve sosyal standartlara bir derece uyum gösterilme iması taşır.
Kişilik Bozukluğu
Kişilik sisteminin çevreyle uyumsuz hareket ettiği çeşitli örüntüleri örüntüleri yansıtan kuramsal yapılardır. Bilişsel (algılama ve yorumlama); duygulanım; kişiler arası işlevsellik; dürtü denetim alanlarında farklılığı ve zorlanmayı kapsar.
-Topluma maliyeti yüksektir
-Suç; alkolizm; madde kullanımı
-İntihar; kazaya uğrama; acile müracaat;
-Evlilik sorunları; mahkeme başvuruları
-İşsizlik; eğitim düzeyi düşüklüğü
-Psikosomatik hastalıklar sıktır
Klinik Açıdan Uyumsuz Bir Kişilik Örüntüsünün Olduğunun Göstergeleri
• Adaptif Katılık: Hedeflere ulaşmak; başkalarıyla ilişki kurmak ve stresle başa çıkmak için kullanılan alternatif stratejiler çok azsa ve hiç esneklik payı bırakmadan kullanılır.
• Kısırdöngüler: Alışılagelen algılar; ihtiyaçlar ve davranışların mevcut zorlukları sürdürüp güçlendirmesi.
• Stabilite Eksikliği: Bireyin stres karşısında kendini toparlama becerisinin olmaması.
Kişilik Bozukluklarına Ek Olarak Gözlenebilecek Semptomlar
• Madde kötüye kullanımı ve bağımlılığı
• İntihar girişimleri
• Duygudurum bozuklukları
• Dürtü kontrol bozuklukları
• Yeme bozuklukları
• Anksiyete bozuklukları
Kişilik Bozuklukları DSM Sınıflandırması
A KÜMESİ:
Paranoid: Kendisini dürüst; savunmasız ve masum olarak görmektedir. Diğer kişileri ayrımcı; müdahaleci; kötü niyetli; güvenilmez ve suistimal edici olarak görür.
Şizoid: Kendisini yalnız ve kendisine yeten biri olarak görmektedir. Diğer kişileri zorla müdahale eden olarak görür.
Şizotipal: Kendisini savunmasız; sosyal açıdan göze çarpan; fazla hassas; yetenekli; gerçek olmayan; kopuk ve yalnız olarak görmektedir. Diğer kişileri güvenilmez ve kötü niyetli olarak görür.
B KÜMESİ:
Antisosyal: Kendisini yalnız; özerk ve güçlü olarak görmektedir. Diğer kişileri savunmasız ve sömürücü olarak görür.
Narsistik: Kendisini özel; özgün; üstün; özel muameleyi hakeden olarak görmektedir. Diğer kişileri aşağılık ve hayranlık duyan olarak görür.
Histriyonik: Kendisini etkileyici; göz kamaştırıcı olarak görmektedir. Diğer kişileri hayranlık duyan; baştan çıkarılabilir ve kabul eden olarak görür.
Borderline: Kendisini kontrol dışı; güçsüz; kusurlu; sevilmez; kötü; savunmasız olarak görmektedir. Diğer kişileri; (idealize edilmiş ise) güçlü; sevgi dolu; mükemmel; (aşırı değer biçilmiş ise) terk eden; reddedici ve kontrol edici olarak görür.
C KÜMESİ:
Çekingen: Kendisini küçük düşürülmeye ve reddedilmeye karşı incinebilen; sosyal olarak yeteneksiz; yetersiz olarak görmektedir. Diğer kişileri eleştirel; talepkar ve üstün olarak görür.
Bağımlı: Kendisini muhtaç; zayıf; çaresiz ve beceriksiz olarak görmektedir. Diğer kişileri becerikli; destekleyici ve bakım veren olarak görür.
Obsesif-Kompulsif: Kendisini güvenilir; sorumlu; titiz; becerikli olarak görmektedir. Diğer kişileri güvenilmez; kayıtsız; kendi kendini şımartan; beceriksiz olarak görür.
Kaynakça:
Beck; A. T. Kişilik Bozukluklarının Bilişsel Terapisi; Litera Yayıncılık
Million; T. Modern Yaşamda Kişilik Bozuklukları; Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları