Obsesif - Kompulsif Bozukluk Nedir?
Obsesyon kişiyi rahatsız eden ve işlevselliği bozan düşüncelerdir. Obsesyonlar kendisini zihinsel imgeler ya da dürtüler olarak ta gösterir. Bu obsesif düşünceler kişinin elinde olmadan gelirler. Kişiler bu düşüncelere kapılmak istemeseler de rahatsız olsalar da düşünmekten kendilerini alıkoyamazlar.
Kompulsiyon kişinin obsesyonlarını azaltmak ve rahatlatmak amacı ile yapmadan duramadığı davranış ve eylemlerdir. Bazı kompulsiyonlar düşünce bazında da kendisini gösterebilir. Bu davranışlar obsesif düşünceler ile gelen kaygıyı azaltırlar. Çoğu OKB’li birey eğer o tekrar edici davranışı yapmazlar ise başlarına kötü bir şey gelebileceğini düşünürler.
Obsesif kompulsif bozukluğu olanlarda hem takıntılı düşünceler hem de bu düşünceleri yok etmek amacı ile olan tekrarlayıcı davranışlar bir arada bulunur.
Daha iyi anlamanız için örnek vermek gerekir ise;
Obsesyonlar
Unutma Korkusu: Işıkları kapatma veya ocağı söndürme.
Hastalık Korkusu: Bulaşıcı ya da ölümcül bir hastalık ile mücadele edeceğini düşünme. Kanser ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar gibi.
Birine zarar Verme Korkusu: Sevdiğin birisini yaralayacağı düşüncesi.
Ahlaki ve Dini Obsesyonlar: Bulunduğu toplumda kabul görmeyecek davranışlar yapma korkusu.
Kompulsiyonlar
Tekrarlama Davranışı: Işıkları çok kere kapatma davranışı.
Kontrol Etme: Ocağın kapatılmış olup olmadığını çok kere kontrol etme.
Doktor Ziyaretleri: Şüphelendiği hastalıkların testleri ve kontrolü için gereğinden fazla tahlil yaptırıp; bu tahlilin sonuçlarına güvenmeme.
Biriktirme Davranışı: Bir eşyayı atar ise sevdiği birisine zarar geleceği düşüncesi ile biriktirme.
Birçok OKB’li birey sahip olduğu düşünce ve davranışların aslında bir gerçekliğe dayanmadığının farkındadır. Tüm bu farkındalığa rağmen bu davranışları sürdürmeden yapamazlar.
OKB ciddi bir problemdir ama maalesef kişiler tekrarlayıcı davranışları sürdürdüğü ve bu davranışlar onlara kısa vadeli de olsa bir rahatlama sağladığı için yardım almayı ilk etapta düşünmezler. Ne zaman ki bu tekrarlayıcı davranışlar ve ritüeller kendilerini zorlamaya başlar işte o zaman yardım alırlar.
OKB’li bireyler günlerinin hatırı sayılır bir kısmını zorlantı yaşadıkları konular ile ilgili ritüelimsi davranışlar ya da tekrarlayıcı davranışlar yaparak geçirirler. Bu durum kendilerinin çalışmalarını ve sosyalleşmelerini kısıtlar. Bazı kişiler evden çıkmayacak hale gelebilir.
Obsesif – Kompulsif Bozukluğun Nedenleri Nelerdir?
Her psikiyatrik bozuklukta olduğu gibi genetik yapı bu rahatsızlıkta da rol oynayabilir. Fakat sadece genetik ile açıklamak yanlış olur. Kişinin yaşam boyu öğrendikleri ve karşılaştığı zorluklar da bu durum üzerinde etkilidir.
Bilişsel – Davranışçı Terapi Nasıl Yardım Eder?
OKB ile mücadele eden bireyler her ne kadar durumun zorlayıcılığının farkında olsalar da davranışları yapmamak seçenekleri arasında değildir. Bu kompulsif davranışlar kişilere rahatlama sağlar ve bu davranışlar olmadan rahat ve huzurlu hissedemezler. Daha doğrusu yapmadıkları zamanki hisler ile mücadele edemeyeceklerini düşünürler.
Bilişsel davranışçı terapi kişilere bu hisler ile baş etmede yardımcı olur. Kaygıları tekrarlayıcı davranışlar olmadan da yönetebilmelerini görmelerini sağlar. Terapi süresince korku hiyerarşisi ile birlikte dereceli olarak bu kaygıların üzerine gidilir. Nefes ve gevşeme teknikleri ile birlikte vücuda da rahatlama sağlar.
OKB için danışan katılımı ve istekliliği çok önemlidir. Zamanla kaygıları azalan danışanlar daha kontrolde hissederler. Terapistin vereceği ödevlere de uyum sağlanırsa OKB ile mücadele başarılı olacaktır.
Kompulsiyon kişinin obsesyonlarını azaltmak ve rahatlatmak amacı ile yapmadan duramadığı davranış ve eylemlerdir. Bazı kompulsiyonlar düşünce bazında da kendisini gösterebilir. Bu davranışlar obsesif düşünceler ile gelen kaygıyı azaltırlar. Çoğu OKB’li birey eğer o tekrar edici davranışı yapmazlar ise başlarına kötü bir şey gelebileceğini düşünürler.
Obsesif kompulsif bozukluğu olanlarda hem takıntılı düşünceler hem de bu düşünceleri yok etmek amacı ile olan tekrarlayıcı davranışlar bir arada bulunur.
Daha iyi anlamanız için örnek vermek gerekir ise;
Obsesyonlar
Unutma Korkusu: Işıkları kapatma veya ocağı söndürme.
Hastalık Korkusu: Bulaşıcı ya da ölümcül bir hastalık ile mücadele edeceğini düşünme. Kanser ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar gibi.
Birine zarar Verme Korkusu: Sevdiğin birisini yaralayacağı düşüncesi.
Ahlaki ve Dini Obsesyonlar: Bulunduğu toplumda kabul görmeyecek davranışlar yapma korkusu.
Kompulsiyonlar
Tekrarlama Davranışı: Işıkları çok kere kapatma davranışı.
Kontrol Etme: Ocağın kapatılmış olup olmadığını çok kere kontrol etme.
Doktor Ziyaretleri: Şüphelendiği hastalıkların testleri ve kontrolü için gereğinden fazla tahlil yaptırıp; bu tahlilin sonuçlarına güvenmeme.
Biriktirme Davranışı: Bir eşyayı atar ise sevdiği birisine zarar geleceği düşüncesi ile biriktirme.
Birçok OKB’li birey sahip olduğu düşünce ve davranışların aslında bir gerçekliğe dayanmadığının farkındadır. Tüm bu farkındalığa rağmen bu davranışları sürdürmeden yapamazlar.
OKB ciddi bir problemdir ama maalesef kişiler tekrarlayıcı davranışları sürdürdüğü ve bu davranışlar onlara kısa vadeli de olsa bir rahatlama sağladığı için yardım almayı ilk etapta düşünmezler. Ne zaman ki bu tekrarlayıcı davranışlar ve ritüeller kendilerini zorlamaya başlar işte o zaman yardım alırlar.
OKB’li bireyler günlerinin hatırı sayılır bir kısmını zorlantı yaşadıkları konular ile ilgili ritüelimsi davranışlar ya da tekrarlayıcı davranışlar yaparak geçirirler. Bu durum kendilerinin çalışmalarını ve sosyalleşmelerini kısıtlar. Bazı kişiler evden çıkmayacak hale gelebilir.
Obsesif – Kompulsif Bozukluğun Nedenleri Nelerdir?
Her psikiyatrik bozuklukta olduğu gibi genetik yapı bu rahatsızlıkta da rol oynayabilir. Fakat sadece genetik ile açıklamak yanlış olur. Kişinin yaşam boyu öğrendikleri ve karşılaştığı zorluklar da bu durum üzerinde etkilidir.
Bilişsel – Davranışçı Terapi Nasıl Yardım Eder?
OKB ile mücadele eden bireyler her ne kadar durumun zorlayıcılığının farkında olsalar da davranışları yapmamak seçenekleri arasında değildir. Bu kompulsif davranışlar kişilere rahatlama sağlar ve bu davranışlar olmadan rahat ve huzurlu hissedemezler. Daha doğrusu yapmadıkları zamanki hisler ile mücadele edemeyeceklerini düşünürler.
Bilişsel davranışçı terapi kişilere bu hisler ile baş etmede yardımcı olur. Kaygıları tekrarlayıcı davranışlar olmadan da yönetebilmelerini görmelerini sağlar. Terapi süresince korku hiyerarşisi ile birlikte dereceli olarak bu kaygıların üzerine gidilir. Nefes ve gevşeme teknikleri ile birlikte vücuda da rahatlama sağlar.
OKB için danışan katılımı ve istekliliği çok önemlidir. Zamanla kaygıları azalan danışanlar daha kontrolde hissederler. Terapistin vereceği ödevlere de uyum sağlanırsa OKB ile mücadele başarılı olacaktır.