Kendime Neden Güvenmiyorum?
Kendine Güven herhangi bir şeyi standartlarına uygun veya başarıyla yapacağımıza dair inancımızı kapsar. Örneğin; sosyal ortamlara kolayca uyum sağlarım veya problem çözme becerilerim iyidir gibi ifadeler kendine güveni barındırmaktadır.
Özgüven düşüklüğü; kendimiz hakkında sahip olduğumuz genel düşünceyi; kendimizi nasıl yargıladığımızı ve kendimize biçtiğimiz değeri ifade eder.
Kendine Güven Eksikliği Nelere Yol Açar?
-Kendini suçlamaya;
-Kendinden emin olamama davranışlarına;
-Kendisine değer verilmediğine dair algılarına;
-Kendisinin olumlu yönlerini gözardı etmesine ve çoğunlukla kusurlara odaklanmaya;
-İhtiyaçlarını veya düşüncelerini söylemekte zorluk yaşamasına;
-Zorlu işlerden veya fırsatlardan kaçmaya;
-Endişe; üzüntü; utanma; suçluluk; kızgınlık gibi duygulara;
-Yorgunluğa; düşük enerjiye veya gerginliğe;
-Hata yapma korkusundan dolayı ya düşük performans sergilemeye ya da katı bir mükemmeliyetçiliğe;
-Onaylanmama; eleştirilme ve farkına varılmama korkularından dolayı ötekileri memnun etmek için haddinden fazla verici olmaya;
-Yargılanma riski olan her türlü aktiviteden kaçınmaya;
-İyi davranılmayı; ödülü; güzel vakit geçirmeyi haketmediğine inanmaya;
-Kendisine tam olarak özen gösterilmemeye ya da başkalarının dikkatini çekmenin tek yolunun bu olduğunu düşünüp aşırı bakımlı olmaya;
yol açar.
Kendine Güven Eksikliği Nasıl Gelişir?
Geçmiş Deneyimler: kişiyle ilgili düşüncelere etkisi olan olaylar ve ilişkiler. Örneğin; ihmal edilme; reddedilme; eleştirilme; dışlanma; övgü ve ilgi eksikliği.
Temel İnanç: kişiyle ilgili; kişisel deneyime yönelik sonuçlar. Örneğin; yeterince iyi değilim; kötüyüm; salağım.
Yaşam Kuralları: genel inanç doğrultusunda gerçekleştirilen strateji; standart ve ilkeler. Örneğin; eğer bu konu hakkındaki düşüncemi söylersem reddedilirim veya her şeyi mükemmel yapmazsam hiçbir şey elde edemem.
Ve daha sonrasında ise bu durumu tetikleyen herhangi bir durumun olmasıyla döngü devam eder.
Kişinin kendisiyle ilgili inançlarının temelinde kendisinin başına gelenlerle ilgili çıkardığı sonuçlar vardır. Örneğin; A kişisinin çocukluğunda okuldan karnesini alıp eve gittiğini ve karnesini ailesine gösterdiğini düşünelim: Karnesinde sadece iki tane 4 vardır diğer dersleri de 5 pekiyidir. Çocuk heyecanla karnesini annesine gösterir. Annesin tepkisi ise: neden hepsi 5 değil? Demek ki yeterince çalışmamışsın. Bir daha ki dönem tüm derslerini 5 bekliyorum deyip bu ara tatilde ceza olarak günde sadece bir saat bilgisayara girmesine izin veriyor. Şimdi bu A kişisi yetişkinliğinde şöyle düşünecektir muhtemelen; ‘eğer işlerimi en yüksek standartlarda mükemmel şekilde yapmazsam; başarısız olurum’ İşini yaparken bir aksilik ile karşılaştığında ne kadar aptalım! Yetersizim! Diye düşünebilir. Bu da kişi de özgüven eksikliğine yol açabilir. A kişisi ya her şeyi her zaman mükemmel yapacaktır ya da hiçbir zaman fazla sorumluluk gerektiren işlere girmeyerek hep kaçacaktır.
Kısaca Kendine Güven Eksikliği Sebepleri Şunlar Olabilir:
• Düzenli ceza; ihmal veya kötüye kullanılma
• Ebeveyn standartlarını karşılayamama
• Arkadaşlarının standartlarını karşılayamama
• Başkalarının stres veya üzüntüsüne maruz kalma
• Ön yargılı bir aileye veya sosyal gruba ait olma
• Sevgi; ilgi ve sıcaklıktan mahrum kalma
• Evde veya okulda dışlanan olmak.
• İş yerinde tehdit veya zorbalık
• Kötüye kullanıcı ilişkiler
• Süregiden stres veya zorlanma
• Travmatik olaylarla karşılaşmak.
Kaynakça:
Fennell; M. (2020). Özgüveni Keşfedin. (9.Basım). Çev. Miray Şaşıoğlu ve Nihan Azizerli. İstanbul: Psikonet Yayınları
Özgüven düşüklüğü; kendimiz hakkında sahip olduğumuz genel düşünceyi; kendimizi nasıl yargıladığımızı ve kendimize biçtiğimiz değeri ifade eder.
Kendine Güvenememenin Nedenler Nelerdir?
Kendine güven duygusu; ilk çocukluk dönemleri ve sonrasında yaşanan olaylar ya da karşılaşılan davranışlar sonucu gelişmektedir. Kendine güven eksikliğinin temelinde ‘‘kendiniz hakkındaki temel inançlarınız’’ vardır. Bu inançlar genelde gerçekmiş gibi ve kimliğinizin bir yansıması olarak görünürler. Fakat bu inançlar gerçek olmaktan ziyade; hayatta edindiğiniz tecrübelere ve nasıl biri olduğunuza dair aldığınız mesajlara dayanarak kendiniz hakkında vardığınız sonuçlardır. Özetle; çoğu deneyiminiz olumluysa kendiniz hakkındaki inançlarınızda muhtemelen olumlu olacaktır; eğer çoğu deneyiminiz olumsuz ve karmaşıksa kendiniz hakkındaki inançlarınız ve düşüncelerinizde olumsuz olacaktır. Düşük özgüveni veya kendine güvenememeyi kişinin kendisi hakkındaki negatif inançları oluşturur.Kendine Güven Eksikliği Nelere Yol Açar?
-Kendini suçlamaya;
-Kendinden emin olamama davranışlarına;
-Kendisine değer verilmediğine dair algılarına;
-Kendisinin olumlu yönlerini gözardı etmesine ve çoğunlukla kusurlara odaklanmaya;
-İhtiyaçlarını veya düşüncelerini söylemekte zorluk yaşamasına;
-Zorlu işlerden veya fırsatlardan kaçmaya;
-Endişe; üzüntü; utanma; suçluluk; kızgınlık gibi duygulara;
-Yorgunluğa; düşük enerjiye veya gerginliğe;
-Hata yapma korkusundan dolayı ya düşük performans sergilemeye ya da katı bir mükemmeliyetçiliğe;
-Onaylanmama; eleştirilme ve farkına varılmama korkularından dolayı ötekileri memnun etmek için haddinden fazla verici olmaya;
-Yargılanma riski olan her türlü aktiviteden kaçınmaya;
-İyi davranılmayı; ödülü; güzel vakit geçirmeyi haketmediğine inanmaya;
-Kendisine tam olarak özen gösterilmemeye ya da başkalarının dikkatini çekmenin tek yolunun bu olduğunu düşünüp aşırı bakımlı olmaya;
yol açar.
Kendine Güven Eksikliği Nasıl Gelişir?
Geçmiş Deneyimler: kişiyle ilgili düşüncelere etkisi olan olaylar ve ilişkiler. Örneğin; ihmal edilme; reddedilme; eleştirilme; dışlanma; övgü ve ilgi eksikliği.
Temel İnanç: kişiyle ilgili; kişisel deneyime yönelik sonuçlar. Örneğin; yeterince iyi değilim; kötüyüm; salağım.
Yaşam Kuralları: genel inanç doğrultusunda gerçekleştirilen strateji; standart ve ilkeler. Örneğin; eğer bu konu hakkındaki düşüncemi söylersem reddedilirim veya her şeyi mükemmel yapmazsam hiçbir şey elde edemem.
Ve daha sonrasında ise bu durumu tetikleyen herhangi bir durumun olmasıyla döngü devam eder.
Kişinin kendisiyle ilgili inançlarının temelinde kendisinin başına gelenlerle ilgili çıkardığı sonuçlar vardır. Örneğin; A kişisinin çocukluğunda okuldan karnesini alıp eve gittiğini ve karnesini ailesine gösterdiğini düşünelim: Karnesinde sadece iki tane 4 vardır diğer dersleri de 5 pekiyidir. Çocuk heyecanla karnesini annesine gösterir. Annesin tepkisi ise: neden hepsi 5 değil? Demek ki yeterince çalışmamışsın. Bir daha ki dönem tüm derslerini 5 bekliyorum deyip bu ara tatilde ceza olarak günde sadece bir saat bilgisayara girmesine izin veriyor. Şimdi bu A kişisi yetişkinliğinde şöyle düşünecektir muhtemelen; ‘eğer işlerimi en yüksek standartlarda mükemmel şekilde yapmazsam; başarısız olurum’ İşini yaparken bir aksilik ile karşılaştığında ne kadar aptalım! Yetersizim! Diye düşünebilir. Bu da kişi de özgüven eksikliğine yol açabilir. A kişisi ya her şeyi her zaman mükemmel yapacaktır ya da hiçbir zaman fazla sorumluluk gerektiren işlere girmeyerek hep kaçacaktır.
Kısaca Kendine Güven Eksikliği Sebepleri Şunlar Olabilir:
• Düzenli ceza; ihmal veya kötüye kullanılma
• Ebeveyn standartlarını karşılayamama
• Arkadaşlarının standartlarını karşılayamama
• Başkalarının stres veya üzüntüsüne maruz kalma
• Ön yargılı bir aileye veya sosyal gruba ait olma
• Sevgi; ilgi ve sıcaklıktan mahrum kalma
• Evde veya okulda dışlanan olmak.
• İş yerinde tehdit veya zorbalık
• Kötüye kullanıcı ilişkiler
• Süregiden stres veya zorlanma
• Travmatik olaylarla karşılaşmak.
Kaynakça:
Fennell; M. (2020). Özgüveni Keşfedin. (9.Basım). Çev. Miray Şaşıoğlu ve Nihan Azizerli. İstanbul: Psikonet Yayınları