Sosyal Fobi Nedir?
Sosyal fobi; kişinin sosyal ortamlara girmek istememesi; kalabalık etkinliklerde huzursuz hissetmesi ve katılmaması; sunum yapmaktan kaçınması; topluluk içinde yemekten hoşlanmaması; tartışmalara girmemesi gibi durumları içerir.
Sosyal fobisi olan kişiler aynı zamanda; başkalarının kendileri hakkında ne düşündükleri ile ilgili çok kafa yorarlar ve kendileri hakkında olumsuz düşünülmesini istemezler. Buna katlanamazlar. Örneğin bir sunum esnasında yanaklarının kızarmasından; ellerinin titremesinden ve terlemekten büyük endişe duyarlar. Bu sebeple sıklıkla bu gibi sosyal aktivitelerden kaçınırlar. Kaçındıkları için de sonrasında kaygılı ve mutsuz hissederler. Buna bağlı olarak bazı sosyal fobisi olan bireyler panik atak ta deneyimleyebilirler.
Sosyal fobi kişilerin günlük işlevlerini büyük ölçüde sekteye uğratabilen bir bozukluktur. Bazı kaçınmalar küçük görünse de kişilerin hayatında büyük fırsatları tepmelerine sebebiyet vermektedir.
Sosyal fobi ve utangaçlık farklı durumlardır. Karıştırılmaması gerekir. Her insan zaman zaman utanır. Utangaçlık deneyimleyen bireyler sonrasında bu duygu ile baş ederler. Hayatlarına devam ederler. Fakat sosyal fobi daha farklıdır. Kişi o duygudan kaçınmaya çalışır. Utanma hissini deneyimlememek isterler ve sosyal ortamlarda kendileri ve başkalarının kendileri ile ilgili ne düşüneceği ile çokça ilgilendikleri için daha çok utanırlar. Titremekten; terlemekten kısacası rezil olmaktan korkarlar.
Sosyal Fobi Nedenleri Nelerdir?
Sosyal fobinin yalnızca bir nedeni yoktur. Kişiler birçok sebepten ötürü sosyal fobik olabilirler. İlk sebep genetik olabilir. Sosyal fobisi bulunan bireylerin ailelerine baktığımızda yoğun utangaçlık ve sosyal fobi geçmişi görmemiz pek olasıdır. Diğer bir sebep kişinin geçmiş yaşam deneyimleridir. Geçmişlerinde bir veya daha çok rezil olduğunu hisseden kişi tekrar bunu yaşama korkusu ortaya çıkarabilir. Sosyal ortamlardan kaçınmaya başlayarak ta bu durumunu besler. Kişiler kaçındıkça daha çok korkar hale gelirler. Bir diğer sebep ise olumsuz düşünceler ve inançlar olabilir. Bu kişiler sosyal ortamlarda mutlaka olumsuz olaylar deneyimleyeceklerini düşünürler ve kendileri hakkında haksız ve olumsuz yargılarda bulunurlar. “sıkıcıyım”; “tuhafım”; “sevilmezim”; “rezil olacağım” gibi. Tüm bu sebeplerin yanında sosyal beceri eksikliği olan kişiler de sosyal fobi deneyimleyebilirler. Büyürken bir şekilde sosyal becerileri edinemeyen kişilerde sosyal fobi görülmeye başlanabilir. Sosyal becerisi olan kişiler de öylesine kaygılanırlar ki bu esnada edinmiş oldukları becerileri kullanmak akıllarına gelmez ya da kullandıkları sırada çuvallayacaklarını düşünürler.
Bilişsel-Davranışçı Terapi Nasıl Yardım Eder?
BDT sosyal fobisi olan kişilerin deneyimledikleri tüm korkular ile baş etmelerine yardımcı olur. Otomatik düşünceler ve temel inançlar saptanır. Yerine sağlıklı düşünceler ve inançlar koyulur. Kişilerin korktuğu ve kaçındığı durumlar ile kademeli olarak çalışılır. Kişiler bu çalışmalar ile daha az korkmaya başlarlar ve utanma duygusu ile baş etmeye başlarlar. Aynı zamanda nefes ve gevşeme egzersizleri ile danışan rahatlar. Sosyal becerileri nasıl geliştireceğini öğrenen danışanlar kendilerini daha çok güvende hissederler.
Belli bir konuya; hayat olayına yönelik bir çalışma için de terapi yararlı olur. Örneğin; önemli bir sunumu olan birisi deneyimlediği kaygı ve panik ile sadece bu duruma özel de başvurabilir. Sonra da daha genel konular; düşünceler ve duygular üzerinden çalışmaya devam edilir.
Sosyal fobisi olan kişiler aynı zamanda; başkalarının kendileri hakkında ne düşündükleri ile ilgili çok kafa yorarlar ve kendileri hakkında olumsuz düşünülmesini istemezler. Buna katlanamazlar. Örneğin bir sunum esnasında yanaklarının kızarmasından; ellerinin titremesinden ve terlemekten büyük endişe duyarlar. Bu sebeple sıklıkla bu gibi sosyal aktivitelerden kaçınırlar. Kaçındıkları için de sonrasında kaygılı ve mutsuz hissederler. Buna bağlı olarak bazı sosyal fobisi olan bireyler panik atak ta deneyimleyebilirler.
Sosyal fobi kişilerin günlük işlevlerini büyük ölçüde sekteye uğratabilen bir bozukluktur. Bazı kaçınmalar küçük görünse de kişilerin hayatında büyük fırsatları tepmelerine sebebiyet vermektedir.
Sosyal fobi ve utangaçlık farklı durumlardır. Karıştırılmaması gerekir. Her insan zaman zaman utanır. Utangaçlık deneyimleyen bireyler sonrasında bu duygu ile baş ederler. Hayatlarına devam ederler. Fakat sosyal fobi daha farklıdır. Kişi o duygudan kaçınmaya çalışır. Utanma hissini deneyimlememek isterler ve sosyal ortamlarda kendileri ve başkalarının kendileri ile ilgili ne düşüneceği ile çokça ilgilendikleri için daha çok utanırlar. Titremekten; terlemekten kısacası rezil olmaktan korkarlar.
Sosyal Fobi Nedenleri Nelerdir?
Sosyal fobinin yalnızca bir nedeni yoktur. Kişiler birçok sebepten ötürü sosyal fobik olabilirler. İlk sebep genetik olabilir. Sosyal fobisi bulunan bireylerin ailelerine baktığımızda yoğun utangaçlık ve sosyal fobi geçmişi görmemiz pek olasıdır. Diğer bir sebep kişinin geçmiş yaşam deneyimleridir. Geçmişlerinde bir veya daha çok rezil olduğunu hisseden kişi tekrar bunu yaşama korkusu ortaya çıkarabilir. Sosyal ortamlardan kaçınmaya başlayarak ta bu durumunu besler. Kişiler kaçındıkça daha çok korkar hale gelirler. Bir diğer sebep ise olumsuz düşünceler ve inançlar olabilir. Bu kişiler sosyal ortamlarda mutlaka olumsuz olaylar deneyimleyeceklerini düşünürler ve kendileri hakkında haksız ve olumsuz yargılarda bulunurlar. “sıkıcıyım”; “tuhafım”; “sevilmezim”; “rezil olacağım” gibi. Tüm bu sebeplerin yanında sosyal beceri eksikliği olan kişiler de sosyal fobi deneyimleyebilirler. Büyürken bir şekilde sosyal becerileri edinemeyen kişilerde sosyal fobi görülmeye başlanabilir. Sosyal becerisi olan kişiler de öylesine kaygılanırlar ki bu esnada edinmiş oldukları becerileri kullanmak akıllarına gelmez ya da kullandıkları sırada çuvallayacaklarını düşünürler.
Bilişsel-Davranışçı Terapi Nasıl Yardım Eder?
BDT sosyal fobisi olan kişilerin deneyimledikleri tüm korkular ile baş etmelerine yardımcı olur. Otomatik düşünceler ve temel inançlar saptanır. Yerine sağlıklı düşünceler ve inançlar koyulur. Kişilerin korktuğu ve kaçındığı durumlar ile kademeli olarak çalışılır. Kişiler bu çalışmalar ile daha az korkmaya başlarlar ve utanma duygusu ile baş etmeye başlarlar. Aynı zamanda nefes ve gevşeme egzersizleri ile danışan rahatlar. Sosyal becerileri nasıl geliştireceğini öğrenen danışanlar kendilerini daha çok güvende hissederler.
Belli bir konuya; hayat olayına yönelik bir çalışma için de terapi yararlı olur. Örneğin; önemli bir sunumu olan birisi deneyimlediği kaygı ve panik ile sadece bu duruma özel de başvurabilir. Sonra da daha genel konular; düşünceler ve duygular üzerinden çalışmaya devam edilir.