Kalça Protez
Kalça eklemi; uyluk kemiği (femur) ve leğen kemiği (pelvis) arasında bulunan; vücudun en büyük ağırlık taşıyan eklemlerinden biridir. Bu eklem; femur başının (top) ve pelvik asetabulumun (yuva) oluşturduğu bir top ve soket tipi eklemidir. Kalça eklemi 3 düzlemde hareket kabiliyeti olan bir eklemdir.
Alt uzuvlarla leğen kemiğini birbirine bağlar ve çok geniş eklem hareketinden ziyade stabilite ve yük taşımak üzere evirilmiştir. Normalde ekleminin parçaları vücudun ağırlığını taşırken bir arada; uyum içinde ve ağrısız hareket eder. Normal kalça eklemi; eklemi oluşturan yapıların değişik açısal parametreler içerisindeki hassas uyumu ile günlük fonksiyonları sağlamaktadır.
Kalça protezi;kalça eklemi ileri derecede harap olmuş kişilerde hasarlı eklemin yapay bir eklemle değiştirilmesidir.
Kalça protezi; kobalt; krom veya titanyumdan imal edilen ana parçalar ile bunların eklemleştigi yerde plastik; metal veya seramik ara parçalardan oluşur.
Kalça eklemi artrit; kalça çıkığı; kırık ya da damarlanma bozukluğuna bağlı olarak ileri derecede hasar görmüş kişilerde; diğer tedavi yontemleri (ilaclar; fizik tedavi; eklem içi enjeksiyonlar; baston kullanımı) ile sonuc alınamazsa kalça protezi uygulanır.
Günlük yaşam aktivitilerini engelleyen şiddetli ağrı; hareket kısıtlığı ve kısalık durumlarında kalça protezi en iyi tedavi seçeneğidir. Hastanın 60 yaşın üzerinde olması tercih edilir; ancak gerekli olduğu durumlarda (örn; romatoid artrit) daha genç hastalarda da uygulanabilir.
.Kalça Protez Ameliyatından Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler
.En az 8 hafta boyunca bacak bacak üstüne atmamalıdır.
.Otururken öne eğilip yerden bir şey almamalıdır.
.Dizlerini kalça hizasından yukarı kaldırmamalıdır.
.Alaturka tuvalete oturmamalıdır.
.Oturup kalkarken öne aşırı eğilmemelidir.
.Namaz kılıyorsa bunu sandalyede oturarak yapması gerekir.
.İlk 6 ay alçak sandalyelere oturmak uygun değildir.
.İlk 6 hafta yatarken bacaklarının arasında yastık olmalıdır.
.Ayağını aşırı derecede içe veya dışa çevirmemelidir.
.Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Erken dönem egzersizleri olan ayak bileği pompasi; yatak destekli diz bükme ve düz bacak kaldırma hareketlerine ameliyattan hemen sonra hasta kendine geldiğinde başlanabilir.
Bu egzersizler ile bacak ve ayaklardaki kan dolaşımı arttırılarak; pıhtı oluşumu engellenebilir.
Aynı zamanda bu hareketler kas kuvvetini arttırmada ve kalça hareketlerinin duzeltilmesinde de önemli hareketlerdir.
Ameliyattan kısa bir süre sonra (1-2 gun) hasta ayağa kalkabilir hale gelir. Bu yüzden ayakta diz bükme; yana kalça açma; arkaya kalça açma hareketleri yapilabilir.
Ameliyattan kısa bir süre sonra hasta; hastanede kısa mesafe yürüyüşleri ve hafif günlük aktiviteleri yapabilir hale gelir.
Bunlar: walker ile yurume ve tam ağırlık aktarımı; koltuk değneği ile yürüme ve merdiven inip-çikma aktiviteleridir.
Rehabilitasyon Programı
Rehabilitasyon
Sementli Fiksasyonda Rehabilitasyon Süreci:
2. gün: yatak kenarında oturabilir ;kalça fleksiyon 90 dereceyi geçmemelidir . Aşırı Adduksiyon ve internal rotasyonu engellemek için bacakların arasına yastık ve rulo silindir konulabilir.
3. ; walker kullanarak ayağa kalkabilir kalçasına kendi vücut ağırlığını tamamen olmasa da yük verebilir.
5. Gün: stabilizasyon sağlanmışsa koltuk değneğine geçiş yapılabilir.
7. Gün: Merdiven inip çıkma çalışmalarına başlanır.
Erken dönemde kalça fleksör kontaktürlerini engellemek için kalça fleksörleri gerekli şekillerde esnetilmelidir.
4. Hafta: Tam ağırlıkla bastırılır. Tutunarak yürüme yapılabilir .
6. Hafta: Bu haftaya kadar abduksiyon ve nötral pozisyonunu sürdürür. Bu süre kapsül iyileşmesi için gereken süredir. Röntgen çekilerek opere taraftaki KD alınır
8. Hafta: Bastona geçilir. Abduktor ve internal rotatorları güçlendirici egzersizlere ağırlık verilir.
2;5-3 Ay: Uzun yürüyüşler.. Abduktor kas zayıflığı yoksa baston bırakılır.
8. Gün: Banyoya girip çıkma ve yükseltilmiş tuvalet denenir.
Tam iyileşme 3-6 aydır..
6. ayda röntgen kontolü ve fizik muayene bulguları normalse yüzme ; bisiklet; golf gibi hafif sporlara izin verilebilir. Koşma tenis gibi kalçaya tekrarlayıcı aşırı yük veren ve aşırı fleksiyona getiren sporlara izin verilmez.
Biyolojik Fiksasyonda Rehabilitasyon Süreci: 2. gün: yatak kenarında oturtulur; fleksiyon 90 dereceyi geçmemesi için altı yükseltilir. Adduksiyon ve internal rotasyonu önlemek için bacak arasına yastık konur.
4. Gün: Walkerla ayağa kaldırılır; 7;5 kg yük verilir. Ayağı yere düz basıp yük vermemeye tekabül eder.
6. hafta : Grafi çekilir protez üzerinde bulanık radyolüsen alanlar başlamışsa biyolojik fiksasyon başlamıştır; yükseltilmiş tuvalet ve abduksiyon yastığı bırakılabilir; 15 kg yük verilebilir.
Alt uzuvlarla leğen kemiğini birbirine bağlar ve çok geniş eklem hareketinden ziyade stabilite ve yük taşımak üzere evirilmiştir. Normalde ekleminin parçaları vücudun ağırlığını taşırken bir arada; uyum içinde ve ağrısız hareket eder. Normal kalça eklemi; eklemi oluşturan yapıların değişik açısal parametreler içerisindeki hassas uyumu ile günlük fonksiyonları sağlamaktadır.
Kalça protezi;kalça eklemi ileri derecede harap olmuş kişilerde hasarlı eklemin yapay bir eklemle değiştirilmesidir.
Kalça protezi; kobalt; krom veya titanyumdan imal edilen ana parçalar ile bunların eklemleştigi yerde plastik; metal veya seramik ara parçalardan oluşur.
Kalça eklemi artrit; kalça çıkığı; kırık ya da damarlanma bozukluğuna bağlı olarak ileri derecede hasar görmüş kişilerde; diğer tedavi yontemleri (ilaclar; fizik tedavi; eklem içi enjeksiyonlar; baston kullanımı) ile sonuc alınamazsa kalça protezi uygulanır.
Günlük yaşam aktivitilerini engelleyen şiddetli ağrı; hareket kısıtlığı ve kısalık durumlarında kalça protezi en iyi tedavi seçeneğidir. Hastanın 60 yaşın üzerinde olması tercih edilir; ancak gerekli olduğu durumlarda (örn; romatoid artrit) daha genç hastalarda da uygulanabilir.
.Kalça Protez Ameliyatından Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler
.En az 8 hafta boyunca bacak bacak üstüne atmamalıdır.
.Otururken öne eğilip yerden bir şey almamalıdır.
.Dizlerini kalça hizasından yukarı kaldırmamalıdır.
.Alaturka tuvalete oturmamalıdır.
.Oturup kalkarken öne aşırı eğilmemelidir.
.Namaz kılıyorsa bunu sandalyede oturarak yapması gerekir.
.İlk 6 ay alçak sandalyelere oturmak uygun değildir.
.İlk 6 hafta yatarken bacaklarının arasında yastık olmalıdır.
.Ayağını aşırı derecede içe veya dışa çevirmemelidir.
.Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Erken dönem egzersizleri olan ayak bileği pompasi; yatak destekli diz bükme ve düz bacak kaldırma hareketlerine ameliyattan hemen sonra hasta kendine geldiğinde başlanabilir.
Bu egzersizler ile bacak ve ayaklardaki kan dolaşımı arttırılarak; pıhtı oluşumu engellenebilir.
Aynı zamanda bu hareketler kas kuvvetini arttırmada ve kalça hareketlerinin duzeltilmesinde de önemli hareketlerdir.
Ameliyattan kısa bir süre sonra (1-2 gun) hasta ayağa kalkabilir hale gelir. Bu yüzden ayakta diz bükme; yana kalça açma; arkaya kalça açma hareketleri yapilabilir.
Ameliyattan kısa bir süre sonra hasta; hastanede kısa mesafe yürüyüşleri ve hafif günlük aktiviteleri yapabilir hale gelir.
Bunlar: walker ile yurume ve tam ağırlık aktarımı; koltuk değneği ile yürüme ve merdiven inip-çikma aktiviteleridir.
Rehabilitasyon Programı
Rehabilitasyon
Sementli Fiksasyonda Rehabilitasyon Süreci:
2. gün: yatak kenarında oturabilir ;kalça fleksiyon 90 dereceyi geçmemelidir . Aşırı Adduksiyon ve internal rotasyonu engellemek için bacakların arasına yastık ve rulo silindir konulabilir.
3. ; walker kullanarak ayağa kalkabilir kalçasına kendi vücut ağırlığını tamamen olmasa da yük verebilir.
5. Gün: stabilizasyon sağlanmışsa koltuk değneğine geçiş yapılabilir.
7. Gün: Merdiven inip çıkma çalışmalarına başlanır.
Erken dönemde kalça fleksör kontaktürlerini engellemek için kalça fleksörleri gerekli şekillerde esnetilmelidir.
4. Hafta: Tam ağırlıkla bastırılır. Tutunarak yürüme yapılabilir .
6. Hafta: Bu haftaya kadar abduksiyon ve nötral pozisyonunu sürdürür. Bu süre kapsül iyileşmesi için gereken süredir. Röntgen çekilerek opere taraftaki KD alınır
8. Hafta: Bastona geçilir. Abduktor ve internal rotatorları güçlendirici egzersizlere ağırlık verilir.
2;5-3 Ay: Uzun yürüyüşler.. Abduktor kas zayıflığı yoksa baston bırakılır.
8. Gün: Banyoya girip çıkma ve yükseltilmiş tuvalet denenir.
Tam iyileşme 3-6 aydır..
6. ayda röntgen kontolü ve fizik muayene bulguları normalse yüzme ; bisiklet; golf gibi hafif sporlara izin verilebilir. Koşma tenis gibi kalçaya tekrarlayıcı aşırı yük veren ve aşırı fleksiyona getiren sporlara izin verilmez.
Biyolojik Fiksasyonda Rehabilitasyon Süreci: 2. gün: yatak kenarında oturtulur; fleksiyon 90 dereceyi geçmemesi için altı yükseltilir. Adduksiyon ve internal rotasyonu önlemek için bacak arasına yastık konur.
4. Gün: Walkerla ayağa kaldırılır; 7;5 kg yük verilir. Ayağı yere düz basıp yük vermemeye tekabül eder.
6. hafta : Grafi çekilir protez üzerinde bulanık radyolüsen alanlar başlamışsa biyolojik fiksasyon başlamıştır; yükseltilmiş tuvalet ve abduksiyon yastığı bırakılabilir; 15 kg yük verilebilir.