Cas Zek Testi (Cas Bilişsel Değerlendirme)
CAS ZEKÂ TESTİ (CAS BİLİŞSEL DEĞERLENDİRME)
Gerçek bir ihtiyaç halinde –dikkat sorunları olduğuna dair ipuçları; öğrenme süreçlerinde zorlanma; yaş ortalamasına göre farklı bir durum varsa- uzmanlara oldukça önemli veriler sağlayan zeka testleri vardır. Günümüzde bunlardan en önemlisi CAS Cognitive Assessment System Bilişsel Değerlendirme testi. Pass teorisini temel alan 5-17 yaşları arasındaki bireylerin Planlama; Dikkat; Eşzamanlı ve Ardıl Bilişsel işlemlerini değerlendirmek için geliştirilmiş 4 ölçek; 12 alt testten oluşan bir testtir.
Bilişsel İşlemler ve PASS Teorisi
PASS Teorisi; zekayı bilişsel işlemler olarak yeniden kavramsallaştıran bir görüş ortaya koymaktadır. Bu teori insanın bilişsel fonksiyonlarını; bilginin zeminini oluşturan işlemler olarak kabul edilen Planlama; Dikkat; Eşzamanlı ve Ardıl bilişsel işlemlere dayandırmaktadır.
PASS Teorisi’ ne dayanılarak geliştirilmiş olan CAS dört bilişsel işlem alanını ölçmektedir. Bu alanlar ve ölçülen işlevler aşağıda belirtilmiştir.
1.CAS Planlama Ölçeği:
Bireyin problemlerin çözümlerini belirlediği; seçtiği; uyguladığı ve değerlendirdiği zihinsel bir işlemdir. Bu işlem oldukça karmaşık problemlerin çözümünde kullanılan araçları içermektedir. CAS Planlama ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
• Stratejilerin oluşturulması
• Sonuçların tahmini
• Dürtü kontrolü
• Faaliyetin organizasyonu
• Yeni karşılaşılmış bir durum karşısında planlı tepkide bulunma
• Kendini değerlendirme
• Strateji kullanma
2.CAS Dikkat Ölçeği:
Bilişsel performansı etkileyen önemli işlemlerden biri de “Dikkat”tir. CAS Dikkat Ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
• Konsantrasyon
• Temel noktaya odaklanma
• Önemli bilgiye odaklanma
• İlginin dağılmasını engelleme
• Seçici dikkat
• Dikkatin uzun süre devam ettirilmesi
3.CAS Eşzamanlı Bilişsel İşlemler Ölçeği:
CAS Eşzamanlı Bilişsel İşlemler Ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
• Kelimelerden bir fikre ulaşma
• Parçalardan bir bütün oluşturma
• Aynı anda birden fazla şeyi görme
• Kelimeler arasındaki ilişkileri anlama
• Vurgunun anlaşılması
• Kavramları ve sözel ilişkileri anlama
• Uzamsal bilgi ile işlem yapma
4.CAS Ardıl Bilişsel İşlemler Ölçeği:
CAS Ardıl Bilişsel İşlemler Ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
• Ardışık bir serideki birbirinden bağımsız seslerin doğru telaffuz edilmesi
• Kelimelerin anlamsız olarak dizilimlerini kavrama
• Ardışık uyaranları anlama
• Seslerin özel dizilimli şekli ile çalışma
• Konuşmanın seri organizasyonu
• Ritmik algı
• Bağımsız birim bilgi tutma kapasitesi
TEST SÜRESİ
Tüm testin uygulaması yaklaşık olarak 1-1.5 saat arası sürmektedir. Ancak her çocuğun çalışma hızı ve motivasyon düzeyine bağlı olarak test süresi farklılıklar gösterebilmektedir. Bu nedenle bazen 2 saate uzayabilir. CAS testinin tekrarı (yeniden uygulama) ilk uygulamanın üzerinden en az 6 ay geçtikten sonra tekrar uygulanabilir.
CAS’ in Uygulama ve Kullanım Alanları
CAS; 5-17 yaş okul çağı çocuklarının bilişsel işlemlerdeki yeterliliğini ve düzeyini belirlemek amacı ile geliştirilmiştir. CAS ayrıca aşağıdaki durumların değerlendirilmesi amacı ile de kullanılmaktadır.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocukların Değerlendirilmesi
Öğrenme Güçlüğü Olanların Değerlendirilmesi
Zihinsel Engelli Olanların Değerlendirilmesi
Travmatik Beyin Hasarı Olanların Değerlendirilmesi
Ciddi Duygusal Bozuklukları Olanların Değerlendirilmesi
Üstün Zekalı Çocukların Değerlendirilmesi
Planlama Problemleri Olanların Belirlenmesi
Başarının Önceden Kestirilmesi
TESTİ YAPTIRMAYA GELMEDEN ÖNCE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN ŞEYLER NELERDİR?
CAS zeka testi uygulamasına girecek olana bir çocuğun uygulamaya başlamadan önce gerekli bazı koşullarının sağlandığından emin olunmalıdır. Dinlenmiş; uykusunu almış; karnı tok ve motivasyon anlamında normal bir gününde gelmesi önerilir. Rahat kıyafetler tercih edilmelidir. Ayrıca kaygı; gerilim; endişe ve tehdit algısına neden olabileceğinden çocuğa zeka testine götürüldüğü de söylenmemelidir. Çocuk uygulamaya getirilirken “test; zeka testi; sınav” gibi terimler kullanılmamalıdır. Bununla birlikte çocuğa İyi yap; dikkatli yap; iyi dinle gibi kaygı arttırıcı yönergeler verilmemelidir. Çocuğa gerekli olan açıklamalar uygulama öncesinde uzman tarafından yapılmalıdır.
CAS RAPORU
Raporlandırma uzmanlar için ve aile için olmak üzere ayrılır. Aileye sayısal rakamlar içeren bilgilerin verilmesi çocuğun etiketlenmemesi adına önerilmez. Bu nedenle aileye; sonucun skorlarını içermeyen sözel bilgileri ve önerileri içeren bilgilendirme yapılır. Zeka testi sonucunu başka bir uzman (psikiyatrist veya psikolog) istediğinde test sonucu çıkan değerlendirme raporu ailenin bilgisi ve onayı dâhilinde uzmana ulaştırılır.
*CAS zekâ testi sadece İstanbul Üniversitesi Öğretim üyelerinin öncülüğünde Türkiye Standardizasyonu yapılarak Türkçeye kazandırılmıştır. Testi uygulamaya yetkili olan uzmanlar; İstanbul Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi tarafından ‘Uygulayıcı Yeterlilik Sertifikası’ alan uzmanlardır.
Gerçek bir ihtiyaç halinde –dikkat sorunları olduğuna dair ipuçları; öğrenme süreçlerinde zorlanma; yaş ortalamasına göre farklı bir durum varsa- uzmanlara oldukça önemli veriler sağlayan zeka testleri vardır. Günümüzde bunlardan en önemlisi CAS Cognitive Assessment System Bilişsel Değerlendirme testi. Pass teorisini temel alan 5-17 yaşları arasındaki bireylerin Planlama; Dikkat; Eşzamanlı ve Ardıl Bilişsel işlemlerini değerlendirmek için geliştirilmiş 4 ölçek; 12 alt testten oluşan bir testtir.
Bilişsel İşlemler ve PASS Teorisi
PASS Teorisi; zekayı bilişsel işlemler olarak yeniden kavramsallaştıran bir görüş ortaya koymaktadır. Bu teori insanın bilişsel fonksiyonlarını; bilginin zeminini oluşturan işlemler olarak kabul edilen Planlama; Dikkat; Eşzamanlı ve Ardıl bilişsel işlemlere dayandırmaktadır.
PASS Teorisi’ ne dayanılarak geliştirilmiş olan CAS dört bilişsel işlem alanını ölçmektedir. Bu alanlar ve ölçülen işlevler aşağıda belirtilmiştir.
1.CAS Planlama Ölçeği:
Bireyin problemlerin çözümlerini belirlediği; seçtiği; uyguladığı ve değerlendirdiği zihinsel bir işlemdir. Bu işlem oldukça karmaşık problemlerin çözümünde kullanılan araçları içermektedir. CAS Planlama ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
• Stratejilerin oluşturulması
• Sonuçların tahmini
• Dürtü kontrolü
• Faaliyetin organizasyonu
• Yeni karşılaşılmış bir durum karşısında planlı tepkide bulunma
• Kendini değerlendirme
• Strateji kullanma
2.CAS Dikkat Ölçeği:
Bilişsel performansı etkileyen önemli işlemlerden biri de “Dikkat”tir. CAS Dikkat Ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
• Konsantrasyon
• Temel noktaya odaklanma
• Önemli bilgiye odaklanma
• İlginin dağılmasını engelleme
• Seçici dikkat
• Dikkatin uzun süre devam ettirilmesi
3.CAS Eşzamanlı Bilişsel İşlemler Ölçeği:
CAS Eşzamanlı Bilişsel İşlemler Ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
• Kelimelerden bir fikre ulaşma
• Parçalardan bir bütün oluşturma
• Aynı anda birden fazla şeyi görme
• Kelimeler arasındaki ilişkileri anlama
• Vurgunun anlaşılması
• Kavramları ve sözel ilişkileri anlama
• Uzamsal bilgi ile işlem yapma
4.CAS Ardıl Bilişsel İşlemler Ölçeği:
CAS Ardıl Bilişsel İşlemler Ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
• Ardışık bir serideki birbirinden bağımsız seslerin doğru telaffuz edilmesi
• Kelimelerin anlamsız olarak dizilimlerini kavrama
• Ardışık uyaranları anlama
• Seslerin özel dizilimli şekli ile çalışma
• Konuşmanın seri organizasyonu
• Ritmik algı
• Bağımsız birim bilgi tutma kapasitesi
TEST SÜRESİ
Tüm testin uygulaması yaklaşık olarak 1-1.5 saat arası sürmektedir. Ancak her çocuğun çalışma hızı ve motivasyon düzeyine bağlı olarak test süresi farklılıklar gösterebilmektedir. Bu nedenle bazen 2 saate uzayabilir. CAS testinin tekrarı (yeniden uygulama) ilk uygulamanın üzerinden en az 6 ay geçtikten sonra tekrar uygulanabilir.
CAS’ in Uygulama ve Kullanım Alanları
CAS; 5-17 yaş okul çağı çocuklarının bilişsel işlemlerdeki yeterliliğini ve düzeyini belirlemek amacı ile geliştirilmiştir. CAS ayrıca aşağıdaki durumların değerlendirilmesi amacı ile de kullanılmaktadır.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocukların Değerlendirilmesi
Öğrenme Güçlüğü Olanların Değerlendirilmesi
Zihinsel Engelli Olanların Değerlendirilmesi
Travmatik Beyin Hasarı Olanların Değerlendirilmesi
Ciddi Duygusal Bozuklukları Olanların Değerlendirilmesi
Üstün Zekalı Çocukların Değerlendirilmesi
Planlama Problemleri Olanların Belirlenmesi
Başarının Önceden Kestirilmesi
TESTİ YAPTIRMAYA GELMEDEN ÖNCE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN ŞEYLER NELERDİR?
CAS zeka testi uygulamasına girecek olana bir çocuğun uygulamaya başlamadan önce gerekli bazı koşullarının sağlandığından emin olunmalıdır. Dinlenmiş; uykusunu almış; karnı tok ve motivasyon anlamında normal bir gününde gelmesi önerilir. Rahat kıyafetler tercih edilmelidir. Ayrıca kaygı; gerilim; endişe ve tehdit algısına neden olabileceğinden çocuğa zeka testine götürüldüğü de söylenmemelidir. Çocuk uygulamaya getirilirken “test; zeka testi; sınav” gibi terimler kullanılmamalıdır. Bununla birlikte çocuğa İyi yap; dikkatli yap; iyi dinle gibi kaygı arttırıcı yönergeler verilmemelidir. Çocuğa gerekli olan açıklamalar uygulama öncesinde uzman tarafından yapılmalıdır.
CAS RAPORU
Raporlandırma uzmanlar için ve aile için olmak üzere ayrılır. Aileye sayısal rakamlar içeren bilgilerin verilmesi çocuğun etiketlenmemesi adına önerilmez. Bu nedenle aileye; sonucun skorlarını içermeyen sözel bilgileri ve önerileri içeren bilgilendirme yapılır. Zeka testi sonucunu başka bir uzman (psikiyatrist veya psikolog) istediğinde test sonucu çıkan değerlendirme raporu ailenin bilgisi ve onayı dâhilinde uzmana ulaştırılır.
*CAS zekâ testi sadece İstanbul Üniversitesi Öğretim üyelerinin öncülüğünde Türkiye Standardizasyonu yapılarak Türkçeye kazandırılmıştır. Testi uygulamaya yetkili olan uzmanlar; İstanbul Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi tarafından ‘Uygulayıcı Yeterlilik Sertifikası’ alan uzmanlardır.