Çocuğunuzdaki Kaygıyı Azaltmanın Yöntemleri
Kaygı duyan çocuğunuzu en iyi siz anlarsınız. Kaygıyı azaltmanın en iyi yolu; özellikle korktuğu zamanlarda; onun yanında olmak ve desteklemektir. Onu sakinleştirmek için destekleyici ve rahatlatıcı sözcükleri bulmak zorundasınız. Kelime bulmakta zorlanabilirsiniz ama bazı alıştırmalarla çok daha kolay olacaktır.
Bazı ipuçlarını kullanarak kaygı ve korkuyu azaltabilirsiniz:
“Ben buradayım” mesajını vererek emniyette olduğunu hissettirmelisiniz. Bu onun kontrol dışı hissettiği zamanlarda onu rahatlatacaktır.
“Korkunu/kaygını anlat bana” mesajı ile endişesini dile getirmesini sağlamalısınız. Herhangi bir girişimde bulunmadan; çözüm önermeden sadece dinlemeyi deneyin. Belli bir süreyi onun dinlemeye ayırın ve onunla konuşun. Korku/kaygısını ifade etmesini sağlayın.
Kaygı ve korkusunu derecelendirmesini isteyin ve onun ne şiddette bu duyguyu yaşadığını anlamaya çalışın. Kendisi de bu yolla ; her seferinde derecelendirerek; zamanlar arasında farklılıklar; azalmalar olduğunu hissedebilir ve o kadar da korku ve endişe duymadığını; zamanla cesaretinin arttığını hissedebilir; anlayabilir. Bazen kaygı düzeyini şekillerle ifade etmesini sağlayabilirsiniz. Bunu değişik büyüklükteki kareler (küçük-orta-büyük) veya daireler ile göstermesini isteyebilirsiniz.
Kaygı/korkuya hitap etmesini sağlayarak rahatlamasını sağlamak da mümkün olabilir. Kaygıyı baş edilebilir düzeye getirmek için kaygı/korkuyla konuşmak iyi gelebilir. Örneğin; kaygıya hitaben; senin beni yenmene izin vermeyeceğim; gibi bir cümle güçlü hissetmesini sağlayabilir.
Hissettiği kaygı/korkuyu ifade edemeyen; kelimelere dökmekte zorlanan çocukların bunu çizerek ifade etmelerini sağlamak daha rahatlatıcı olabilir. Kaygıyı çizerek ifade etme biçimine yorum yapmadan; çizdiği hakkında anlattıklarını dinleyin.
Kaygı ve korkularına dair hikaye anlatmasını sağlayın ve sonra sonuçlarını değiştirin. Farklı sonuçlar yaşanabileceğini zihinde canlandırın. Kaygılı çocuklar; kendilerini çoğu zaman çıkış bulamadıkları bir durum içinde bulurlar. Deneyimlerinde farklı sonuçlar yaşanabileceğini hikayelerle anlatmış olursunuz. Hikaye sonuna komik sonlar da ekleyebilirsiniz ama bunlardan bir tanesi mutlaka gerçekçi olmalıdır.
Çocuğunuz bazı kaygılarının somutlaştığını (böcek korkusu; asansör; yağmur; gök gürültüsü gibi) hissettiğinde daha güçlü hissetmeye başlayabilirler. Soyut; tarif etmesi güç kaygı ve korkular daha endişe vericidir. Onun kaygılarını anlamaya çalışarak rahatlatmaya çalışın.
Çocuğunuzun sakinleşmesini sağlamak için onun en sevdiği oyuncakla bir araya gelmesini veya sevdiği bir oyunu onunla oynamayı deneyebilirsiniz. Güzel bir zaman dilimini hatırlamasını sağlayarak korku/kaygıyla iyi zamanın yerini değiştirebilirsiniz. Bu yolla olumlama yapılmış olur. Kaygılanmaya başladığında bu şekilde olumlama yapması için alıştırma yapabilirsiniz.
Kaygı ve korku duyduğu zamanlarda derin nefes alıp vermesini sağlayarak rahatladığını deneyimlemesini sağlayabilirsiniz.
Kaygı/korku hissettiği anda onunla “Bu korkutucu ve ….” şeklinde konuşarak onun kaygı/korkusunu kabul etmiş oluruz ve cümleyi tamamlamalısınız “...ve sen güçlüsün / derin nefes alarak bunun geçmesini sağlayabilirsin / daha önce bununla baş ettin” gibi içsel konuşmalar yaratarak rahatlamasını sağlayabilirsiniz.
Çocuğunuza sizden ne istediğini sorarak ihtiyacını dile getirmesini sağlayabilirsiniz. “Sana ne yapabilirim?”; “Benden ihtiyacın nedir?” gibi
Kaygı/korkunun en şiddetli yaşandığı anda “Bu kaygı/korku/duygu geçecek” diye telkinde bulunabilirsiniz. Bitmeyecekmiş gibi gelen sıkıntılı duygunun daha kolay geçirilmesini sağlayacaktır.
Hepsinden önemlisi; kaygı/korku hisseden çocuğun etrafında kaygılı/korkulu görünmemektir.
Dr.Murat Eren ÖZEN
Bazı ipuçlarını kullanarak kaygı ve korkuyu azaltabilirsiniz:
“Ben buradayım” mesajını vererek emniyette olduğunu hissettirmelisiniz. Bu onun kontrol dışı hissettiği zamanlarda onu rahatlatacaktır.
“Korkunu/kaygını anlat bana” mesajı ile endişesini dile getirmesini sağlamalısınız. Herhangi bir girişimde bulunmadan; çözüm önermeden sadece dinlemeyi deneyin. Belli bir süreyi onun dinlemeye ayırın ve onunla konuşun. Korku/kaygısını ifade etmesini sağlayın.
Kaygı ve korkusunu derecelendirmesini isteyin ve onun ne şiddette bu duyguyu yaşadığını anlamaya çalışın. Kendisi de bu yolla ; her seferinde derecelendirerek; zamanlar arasında farklılıklar; azalmalar olduğunu hissedebilir ve o kadar da korku ve endişe duymadığını; zamanla cesaretinin arttığını hissedebilir; anlayabilir. Bazen kaygı düzeyini şekillerle ifade etmesini sağlayabilirsiniz. Bunu değişik büyüklükteki kareler (küçük-orta-büyük) veya daireler ile göstermesini isteyebilirsiniz.
Kaygı/korkuya hitap etmesini sağlayarak rahatlamasını sağlamak da mümkün olabilir. Kaygıyı baş edilebilir düzeye getirmek için kaygı/korkuyla konuşmak iyi gelebilir. Örneğin; kaygıya hitaben; senin beni yenmene izin vermeyeceğim; gibi bir cümle güçlü hissetmesini sağlayabilir.
Hissettiği kaygı/korkuyu ifade edemeyen; kelimelere dökmekte zorlanan çocukların bunu çizerek ifade etmelerini sağlamak daha rahatlatıcı olabilir. Kaygıyı çizerek ifade etme biçimine yorum yapmadan; çizdiği hakkında anlattıklarını dinleyin.
Kaygı ve korkularına dair hikaye anlatmasını sağlayın ve sonra sonuçlarını değiştirin. Farklı sonuçlar yaşanabileceğini zihinde canlandırın. Kaygılı çocuklar; kendilerini çoğu zaman çıkış bulamadıkları bir durum içinde bulurlar. Deneyimlerinde farklı sonuçlar yaşanabileceğini hikayelerle anlatmış olursunuz. Hikaye sonuna komik sonlar da ekleyebilirsiniz ama bunlardan bir tanesi mutlaka gerçekçi olmalıdır.
Çocuğunuz bazı kaygılarının somutlaştığını (böcek korkusu; asansör; yağmur; gök gürültüsü gibi) hissettiğinde daha güçlü hissetmeye başlayabilirler. Soyut; tarif etmesi güç kaygı ve korkular daha endişe vericidir. Onun kaygılarını anlamaya çalışarak rahatlatmaya çalışın.
Çocuğunuzun sakinleşmesini sağlamak için onun en sevdiği oyuncakla bir araya gelmesini veya sevdiği bir oyunu onunla oynamayı deneyebilirsiniz. Güzel bir zaman dilimini hatırlamasını sağlayarak korku/kaygıyla iyi zamanın yerini değiştirebilirsiniz. Bu yolla olumlama yapılmış olur. Kaygılanmaya başladığında bu şekilde olumlama yapması için alıştırma yapabilirsiniz.
Kaygı ve korku duyduğu zamanlarda derin nefes alıp vermesini sağlayarak rahatladığını deneyimlemesini sağlayabilirsiniz.
Kaygı/korku hissettiği anda onunla “Bu korkutucu ve ….” şeklinde konuşarak onun kaygı/korkusunu kabul etmiş oluruz ve cümleyi tamamlamalısınız “...ve sen güçlüsün / derin nefes alarak bunun geçmesini sağlayabilirsin / daha önce bununla baş ettin” gibi içsel konuşmalar yaratarak rahatlamasını sağlayabilirsiniz.
Çocuğunuza sizden ne istediğini sorarak ihtiyacını dile getirmesini sağlayabilirsiniz. “Sana ne yapabilirim?”; “Benden ihtiyacın nedir?” gibi
Kaygı/korkunun en şiddetli yaşandığı anda “Bu kaygı/korku/duygu geçecek” diye telkinde bulunabilirsiniz. Bitmeyecekmiş gibi gelen sıkıntılı duygunun daha kolay geçirilmesini sağlayacaktır.
Hepsinden önemlisi; kaygı/korku hisseden çocuğun etrafında kaygılı/korkulu görünmemektir.
Dr.Murat Eren ÖZEN