Eğitim Fakültesi Öğrencilerinde Duygu Dışavurumunun Öznel İyi Oluş Üzerindeki Yordayıcı Etkisi
EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNDE DUYGU DIŞAVURUMUNUN ÖZNEL İYİ OLUŞ ÜZERİNDEKİ YORDAYICI ETKİSİ
Tuğçe SOYLU ; Sultan YAŞAR
ÖZ
1. Giriş
”Nasıl mutlu olunur?” sorusu; çağlar boyunca sorulmuştur. Pozitif psikolojide mutluluk; “öznel iyi oluş” kavramıyla çalışılmaktadır. Öznel iyi oluş; çeşitli değişkenler açısından incelenmiştir. Örneğin; Kuzucu (2006); duyguları fark etmeye ve ifade etmeye yönelik psikoeğitim programının; üniversite öğrencilerinin duygusal farkındalık düzeylerine; duyguları ifade etme eğilimine; psikolojik ve öznel iyi oluşlarına etkisini araştırmıştır (akt. Şahin; 2011). Çalışmada; duyguların ifadesi ve öznel iyi oluş düzeyi birlikte incelenmiştir. Dolayısıyla çalışma; duyguların ifadesi ile ilişkili olan duygu dışavurumunun; öznel iyi oluş düzeyi üzerinde yordayıcılığı olup olmadığını düşündürmektedir.
1.1.Araştırmanın Amacı
Araştırmada; eğitim fakültesinde öğrenim gören öğrencilerin duygu dışavurumu düzeylerinin; öznel iyi oluş düzeyleri üzerindeki yordayıcılığının incelenmesi amaçlanmıştır. Genellikle klinik tanı almış örneklemler üzerinde incelenen duygu dışavurumunun; sağlıklı bireyler ve günlük yaşam bağlamlarında da incelenmesi gerekmektedir. Araştırma; bu eksikliğin giderilmesinde bir adım olmayı amaçlamaktadır.
1.2.Araştırma Soruları
i. Örnekleme ait duygu dışavurumu düzeyleri; öznel iyi oluş düzeylerini anlamlı biçimde yordamakta mıdır?
ii. Bulgular; evrene genellenebilir mi?
iii. Berkeley Duygu İfadesi Ölçeği; Öznel İyi Oluş Ölçeğinin alt ölçeklerini yordamakta mıdır?
1.3.Araştırmanın Önemi
Duygu dışavurumunun öznel iyi oluş üzerindeki yordayıcılığının saptanması; olumsuz duygulanımlarını akıllıca yönetebilmelerinde ve ilişkilerinden doyum sağlamalarında bireylere yardım edilmesi açısından önemlidir. Bu durum; araştırmayı önemli kılmaktadır.
2. Yöntem
2.1. Araştırmanın Modeli
Bu çalışma; duygu dışavurumunun öznel iyi oluş üzerindeki yordayıcı etkisini saptamayı amaçlayan; ilişkisel araştırmalar kategorisine ait bir yordama araştırmasıdır.
2.2. Çalışma Grubu
Evren; 2018 – 2019 öğretim yılı güz döneminde Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesindeki 7 lisans programında öğrenim gören 1880 öğrenciden oluşmaktadır. Örneklem; 173 katılımcıyı (97’si kadın ve 76’sı erkek) kapsamaktadır. Katılımcıların %17;3’ü PDR; %11;6’sı Okul Öncesi Öğretmenliği; %8;1’i BÖTE; %24;3’ü Özel Eğitim Öğretmenliği; %21;4’ü Türkçe Öğretmenliği; %14;5’i Sosyal Bilgiler Öğretmenliği; %2;9’u Sınıf Öğretmenliği programlarında öğrenim görmektedir.
2.3. Veri Toplama Araçları
Duygu dışavurumuna ilişkin veriler; Gross ve John (1995) tarafından geliştirilen Berkeley Duygu İfadesi Ölçeği aracılığıyla toplanmıştır. Ölçeğe Tunay Akan ve Barışkın (2017)’ın “Kültür ve Cinsiyet Bağlamında Berkeley Duygu İfadesi Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenilirlik Ölçütleri” başlıklı çalışması üzerinden ulaşılmıştır.
Öznel iyi oluş düzeylerine ilişkin veriler; Tuzgöl Dost (2004) tarafından geliştirilen Öznel İyi Oluş Ölçeği ile toplanmıştır. Ölçeğe Şahin (2011)’in “Üniversite Öğrencilerinin Kendini Açma; Öznel İyi Oluş ve Algıladıkları Sosyal Destek Düzeylerinin Karşılaştırılması” başlıklı çalışması üzerinden ulaşılmıştır.
2.4. Veri Analizi
Veriler; SPSS 24.0 yardımıyla; çoklu regresyon analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir.
3. Bulgular
3.1. Örnekleme ait duygu dışavurumu düzeyleri; öznel iyi oluş düzeylerini anlamlı biçimde yordamakta mıdır?
Berkeley Duygu İfadesi Ölçeği; Öznel İyi Oluş Ölçeği genel ortalamasını pozitif yönde anlamlı düzeyde yordamaktadır (R=.49). Dolayısıyla örnekleme ait duygu dışavurumu düzeyleri; öznel iyi oluş düzeylerini anlamlı biçimde yordamaktadır.
3.2. Bulgular; evrene genellenebilir mi?
Bu model; Öznel İyi Oluş Ölçeği puanlarındaki toplam varyansın yetersiz bir kısmını açıklamaktadır (R²=.24). Bulgular; evrene genellenememektedir.
3.3. Berkeley Duygu İfadesi Ölçeği; Öznel İyi Oluş Ölçeğinin alt ölçeklerini yordamakta mıdır?
Berkeley Duygu İfadesi Ölçeği; Öznel İyi Oluş Ölçeğinin yaşamını kendi geçmişi ve başkalarının hayatı ile kıyaslama (R=.38); olumlu ve olumsuz duygular (R=.34); amaçlar (R=.33); kendine güven (R=.46); iyimserlik (R=.43); ilgi duyulan etkinlikler (R=.36); geleceğe bakış (R=.31); aile ilişkileri (R=.42); yaşamın zorluklarıyla baş etme (R=.33) alt ölçeklerini pozitif yönde anlamlı düzeyde; arkadaşlık ilişkileri (R=.28); başkalarının yaşamına imrenme (R=.22); karamsarlık (R=.25) alt ölçeklerini pozitif yönde düşük düzeyde yordamaktadır.
4. Sonuç
Duygu dışavurumunun öznel iyi oluş düzeyi üzerinde anlamlı yordayıcılığı olduğu saptanmıştır; fakat Berkeley Duygu İfadesi Ölçeği; Öznel İyi Oluş Ölçeğinin arkadaşlık ilişkileri; başkalarının yaşamına imrenme; karamsarlık alt ölçeklerini düşük düzeylerde yordamaktadır. Bu durum; olumsuz duygularını ilişkilerinde yüksek derecelerde dışa vuran veya başkalarının yaşamına imrenme ve karamsarlık içeren duygularını işlevsel biçimde dışa vurabilen katılımcıların örneklemin çoğunluğunu oluşturmasıyla açıklanabilir.
Anahtar Kelimeler: mutluluk; öznel iyi oluş; duygu dışavurumu
KAYNAKÇA
Dost; T. M.; (2004). Üniversite Öğrencilerinin Öznel İyi Oluş Düzeyleri. (Yayınlanmamış doktora tezi; Hacettepe Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Ankara).
Gross; J. J.; John; O. P. (1995). Facets of emotional expressivity: Three self-report factors and their correlates. Pers Individ Dif; 19; 555-68.
Kuzucu; Y. (2006). Duyguları Fark Etmeye ve İfade Etmeye Yönelik Bir Psikoeğitim Programının; Üniversite Öğrencilerinin Duygusal Farkındalık Düzeylerine; Duyguları İfade Etme Eğilimlerine; Psikolojik ve Öznel İyi Oluşlarına Etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi; Ankara Üniversitesi; Eğitim Bilimleri Enstitüsü; Ankara).
Şahin; G. N. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Kendini Açma; Öznel İyi Oluş ve Algıladıkları Sosyal Destek Düzeylerinin Karşılaştırılması. (Yüksek lisans tezi; Dokuz Eylül Üniversitesi; Eğitim Bilimleri Enstitüsü; İzmir). http://acikerisim.deu.edu.tr/ adresinden temin edilmiştir.
Tunay A. Ş.; Barışkın; E. (2017). Kültür ve cinsiyet bağlamında Berkeley Duygu İfadesi Ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik ölçütleri. Türk Psikiyatri Dergisi; 2017;28(1);43-50.
Tuğçe SOYLU ; Sultan YAŞAR
ÖZ
1. Giriş
”Nasıl mutlu olunur?” sorusu; çağlar boyunca sorulmuştur. Pozitif psikolojide mutluluk; “öznel iyi oluş” kavramıyla çalışılmaktadır. Öznel iyi oluş; çeşitli değişkenler açısından incelenmiştir. Örneğin; Kuzucu (2006); duyguları fark etmeye ve ifade etmeye yönelik psikoeğitim programının; üniversite öğrencilerinin duygusal farkındalık düzeylerine; duyguları ifade etme eğilimine; psikolojik ve öznel iyi oluşlarına etkisini araştırmıştır (akt. Şahin; 2011). Çalışmada; duyguların ifadesi ve öznel iyi oluş düzeyi birlikte incelenmiştir. Dolayısıyla çalışma; duyguların ifadesi ile ilişkili olan duygu dışavurumunun; öznel iyi oluş düzeyi üzerinde yordayıcılığı olup olmadığını düşündürmektedir.
1.1.Araştırmanın Amacı
Araştırmada; eğitim fakültesinde öğrenim gören öğrencilerin duygu dışavurumu düzeylerinin; öznel iyi oluş düzeyleri üzerindeki yordayıcılığının incelenmesi amaçlanmıştır. Genellikle klinik tanı almış örneklemler üzerinde incelenen duygu dışavurumunun; sağlıklı bireyler ve günlük yaşam bağlamlarında da incelenmesi gerekmektedir. Araştırma; bu eksikliğin giderilmesinde bir adım olmayı amaçlamaktadır.
1.2.Araştırma Soruları
i. Örnekleme ait duygu dışavurumu düzeyleri; öznel iyi oluş düzeylerini anlamlı biçimde yordamakta mıdır?
ii. Bulgular; evrene genellenebilir mi?
iii. Berkeley Duygu İfadesi Ölçeği; Öznel İyi Oluş Ölçeğinin alt ölçeklerini yordamakta mıdır?
1.3.Araştırmanın Önemi
Duygu dışavurumunun öznel iyi oluş üzerindeki yordayıcılığının saptanması; olumsuz duygulanımlarını akıllıca yönetebilmelerinde ve ilişkilerinden doyum sağlamalarında bireylere yardım edilmesi açısından önemlidir. Bu durum; araştırmayı önemli kılmaktadır.
2. Yöntem
2.1. Araştırmanın Modeli
Bu çalışma; duygu dışavurumunun öznel iyi oluş üzerindeki yordayıcı etkisini saptamayı amaçlayan; ilişkisel araştırmalar kategorisine ait bir yordama araştırmasıdır.
2.2. Çalışma Grubu
Evren; 2018 – 2019 öğretim yılı güz döneminde Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesindeki 7 lisans programında öğrenim gören 1880 öğrenciden oluşmaktadır. Örneklem; 173 katılımcıyı (97’si kadın ve 76’sı erkek) kapsamaktadır. Katılımcıların %17;3’ü PDR; %11;6’sı Okul Öncesi Öğretmenliği; %8;1’i BÖTE; %24;3’ü Özel Eğitim Öğretmenliği; %21;4’ü Türkçe Öğretmenliği; %14;5’i Sosyal Bilgiler Öğretmenliği; %2;9’u Sınıf Öğretmenliği programlarında öğrenim görmektedir.
2.3. Veri Toplama Araçları
Duygu dışavurumuna ilişkin veriler; Gross ve John (1995) tarafından geliştirilen Berkeley Duygu İfadesi Ölçeği aracılığıyla toplanmıştır. Ölçeğe Tunay Akan ve Barışkın (2017)’ın “Kültür ve Cinsiyet Bağlamında Berkeley Duygu İfadesi Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenilirlik Ölçütleri” başlıklı çalışması üzerinden ulaşılmıştır.
Öznel iyi oluş düzeylerine ilişkin veriler; Tuzgöl Dost (2004) tarafından geliştirilen Öznel İyi Oluş Ölçeği ile toplanmıştır. Ölçeğe Şahin (2011)’in “Üniversite Öğrencilerinin Kendini Açma; Öznel İyi Oluş ve Algıladıkları Sosyal Destek Düzeylerinin Karşılaştırılması” başlıklı çalışması üzerinden ulaşılmıştır.
2.4. Veri Analizi
Veriler; SPSS 24.0 yardımıyla; çoklu regresyon analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir.
3. Bulgular
3.1. Örnekleme ait duygu dışavurumu düzeyleri; öznel iyi oluş düzeylerini anlamlı biçimde yordamakta mıdır?
Berkeley Duygu İfadesi Ölçeği; Öznel İyi Oluş Ölçeği genel ortalamasını pozitif yönde anlamlı düzeyde yordamaktadır (R=.49). Dolayısıyla örnekleme ait duygu dışavurumu düzeyleri; öznel iyi oluş düzeylerini anlamlı biçimde yordamaktadır.
3.2. Bulgular; evrene genellenebilir mi?
Bu model; Öznel İyi Oluş Ölçeği puanlarındaki toplam varyansın yetersiz bir kısmını açıklamaktadır (R²=.24). Bulgular; evrene genellenememektedir.
3.3. Berkeley Duygu İfadesi Ölçeği; Öznel İyi Oluş Ölçeğinin alt ölçeklerini yordamakta mıdır?
Berkeley Duygu İfadesi Ölçeği; Öznel İyi Oluş Ölçeğinin yaşamını kendi geçmişi ve başkalarının hayatı ile kıyaslama (R=.38); olumlu ve olumsuz duygular (R=.34); amaçlar (R=.33); kendine güven (R=.46); iyimserlik (R=.43); ilgi duyulan etkinlikler (R=.36); geleceğe bakış (R=.31); aile ilişkileri (R=.42); yaşamın zorluklarıyla baş etme (R=.33) alt ölçeklerini pozitif yönde anlamlı düzeyde; arkadaşlık ilişkileri (R=.28); başkalarının yaşamına imrenme (R=.22); karamsarlık (R=.25) alt ölçeklerini pozitif yönde düşük düzeyde yordamaktadır.
4. Sonuç
Duygu dışavurumunun öznel iyi oluş düzeyi üzerinde anlamlı yordayıcılığı olduğu saptanmıştır; fakat Berkeley Duygu İfadesi Ölçeği; Öznel İyi Oluş Ölçeğinin arkadaşlık ilişkileri; başkalarının yaşamına imrenme; karamsarlık alt ölçeklerini düşük düzeylerde yordamaktadır. Bu durum; olumsuz duygularını ilişkilerinde yüksek derecelerde dışa vuran veya başkalarının yaşamına imrenme ve karamsarlık içeren duygularını işlevsel biçimde dışa vurabilen katılımcıların örneklemin çoğunluğunu oluşturmasıyla açıklanabilir.
Anahtar Kelimeler: mutluluk; öznel iyi oluş; duygu dışavurumu
KAYNAKÇA
Dost; T. M.; (2004). Üniversite Öğrencilerinin Öznel İyi Oluş Düzeyleri. (Yayınlanmamış doktora tezi; Hacettepe Üniversitesi; Sosyal Bilimler Enstitüsü; Ankara).
Gross; J. J.; John; O. P. (1995). Facets of emotional expressivity: Three self-report factors and their correlates. Pers Individ Dif; 19; 555-68.
Kuzucu; Y. (2006). Duyguları Fark Etmeye ve İfade Etmeye Yönelik Bir Psikoeğitim Programının; Üniversite Öğrencilerinin Duygusal Farkındalık Düzeylerine; Duyguları İfade Etme Eğilimlerine; Psikolojik ve Öznel İyi Oluşlarına Etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi; Ankara Üniversitesi; Eğitim Bilimleri Enstitüsü; Ankara).
Şahin; G. N. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Kendini Açma; Öznel İyi Oluş ve Algıladıkları Sosyal Destek Düzeylerinin Karşılaştırılması. (Yüksek lisans tezi; Dokuz Eylül Üniversitesi; Eğitim Bilimleri Enstitüsü; İzmir). http://acikerisim.deu.edu.tr/ adresinden temin edilmiştir.
Tunay A. Ş.; Barışkın; E. (2017). Kültür ve cinsiyet bağlamında Berkeley Duygu İfadesi Ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik ölçütleri. Türk Psikiyatri Dergisi; 2017;28(1);43-50.