Aşil Sendromu
BAŞARIDA BAŞARISIZIM
Aşil Sendromu – SÖZDEYETKİNLİK
Gizli başarısızlık korkusu olarak da ifade edilen Aşil Sendromu başkaları tarafından çok başarılı ve yetkin bulunan bireylerin kendilerine yeterince güven duymamaları ve kendilerini birçok konuda geride ve zayıf görmeleridir. Yaptıkları şeylerde yeterli hissedememeleri sözdeyetkin bireylerin daha çok çalışıp enerji harcamalarına ve sonrasında da gergin ve kaygılı bir ruh haline girmelerine neden olur. Mitoloji ile arasındaki bağa bakmak gerekirse;
İlyada’ya konu olan Yunan mitolojisinin en önemli karakterlerinden Aşil – Akhilleus – özgür ruhlu her savaşı kazanan bir kahramandır. Savaşçı Aşil’in birçok başarısına eşlik eden trajik bir de yazgısı vardır. Aşil’in su perisi annesi Thetis oğlunun ölümsüz olmasını istemektedir. Bu yüzden oğlunu ölümsüzlük ırmağı Styx’e topuklarından tutarak batırır. Aşil gerçekten de sonrasında tüm vücudu zırhla kaplanmış gibi silah geçirmez hale gelir. Bir çok imkansız görülen savaştan sağ çıkar. Ancak ölümsüz olduğu sanılan Aşil; Truva savaşı sırasında ölümsüzlük nehrine sokulmamış olan topuğundan; Paris tarafından vurularak öldürülür.
Yukarıda anlatılan mitolojik hikaye bizlere her insanın en mükemmel sayılabileceklerin bile kusurları ya da eksikliklerinin olabileceğini vurgulamaktadır. Clarkson sözdeyetkinlik olarak tanımladığı bu sendrom için ölümsüz görünen ve her savaşı kazanan ama çok küçük ancak ölümcül bir hassasiyete sahip olan kahraman Aşil imgesini kullanmıştır.
Ortaya Çıkma Nedenleri:
Küçük yaşlardan itibaren temelinin oluştuğu ya da oluşturulduğu Aşil Sendromunun ortaya çıkma nedenlerinde daha çok ebeveyn tutumları üzerinde durulmaktadır. Aynı şekilde öğretmen yaklaşımı ve çevre faktörleri de etkilidir. “Sen çok mükemmelsin; mükemmel olmalısın.”; “Kesinlikle sen başaracaksın”; “Sınıf birincisi olmalısın” gibi cümleler çocuklarda gizli başarızıslık duygusunu beslemektedir. Aynı şekil tam tersi tutumlarda risk oluşturmaktadır. Örneğin; “Sen mi bunu yapacaksın?” “ Sen …… kazanamazsın.”
Öğretmen yaklaşımlarında ise bazı öğrencilerin ne kadar çaba gösterseler de başaramayacakları inancı çocuğa yansıtıldığı ya da hissettirildiği anda bu korkunun oluşumuna zemin hazırlanmaktadır.
Çevre faktörleri üzerinde durmak gerekirse; karşımızda dönüp duran reklamların ya programların bile gizli birçok mesaj verdiğini unutmamak gerekir. Herkesin sahip olamayacağı şeyler mükemmel gösterilen hayatlar sürekli olduğuna inandırılan başarılar çocukta hatta yetişkinlerde yetersizlik duygusu oluşturabilmektedir. Karşılaştırma düzeyi yükseldikçe başarısız olmayı düşünme ve sonrasında duyulan kaygı artmaktadır.
Aşil Sendromunun Özellikleri :
Rahatlıkla yapabileceği bir iş ya da çalışma öncesinde yaşanan huzursuzluk ve endişe
Çevre tarafından olumlu değerlendirilme durumu ile kendisini değerlendirme arasında ciddi bir uyumsuzluk hissi
İşi tamamlamış olmasına karşın yeterli görmeme; kendini eleştirme
Başarı hissini yaşamama
Başaramamak; yeterli görülmemek ve eleştirilmekten korkma
Neler Yapılabilir?
Kabul Etmek: Siz de olduğunu düşündüğünüz “Gizli Başarısızlık Duygusu”nun sadece siz de olmadığını birçok başarılı insanın da bu sorunu yaşadığını bilin. Ancak böyle bir sorununuz olduğunu kabul etmekle ilk adımı atabilirsiniz.
Yüzleşmek: Zayıf görülmekten korkuyorsunuz; saklamaya çalıştıkça içinizde büyüyen bu duygu giderek baş edilmez bir hale geliyor. Sendromu iyileştirmek için bir ya da birkaç kişiye durumu anlatabilmek büyük bir rahatlama sağlayacaktır. Kendinizi güçsüz gördüğünüz yönlerinizi anlattığınızda aslında öyle olmadığınızı görmek ya da öyle olmuş olsanız da bunun başkaları için herhangi bir zayıflık olarak görülmediğini fark edeceksiniz.
Kendinin Farkında Olmak: Güçsüz yönleriniz var tıpkı diğerleri gibi. Bunları rahatlıkla ifade etmekten kaçınmayın. MÜKEMMEL değilsiniz kabul edin. Göreceksiniz başkaları zaten bunun farkında. Başkalarının ne diyeceğini düşünmek kadar içinizden gelen eleştiri seslerini de kısmayı öğrenmelisiniz.
Geçmişi Bırakmak: Geçmişte yaşadığınız tüm olumsuz duyguları bir kenara bakın. Yaşanmışlıklarınızı sadece birer deneyim olarak görün. Değiştiremediğiniz özelliklerinizi değiştirmek için artık daha fazla çaba sarf etmeyin. Kendinizi kabul edin.
Sınırları Belirlemek: Yetkin olup olmadığınız sınırları belirleyin.
Bizler yetişkin olarak var olan sorunu elimizden geldiğince farkında olarak değiştirmeye çalışabiliriz. Ancak yetişkin olarak üzerinde durmamız gereken diğer önemli nokta çocuklarımızı yetiştirirken yukarıda bahsedilen tüm basamaklara dikkat etmek olmalıdır. Başarılarının altında kendilerini ezen çocuklar yetiştirmeyelim. Onlar için de hayat mükemmel olmasın; duygularını –mış gibi yaşamasınlar.
Aşil Sendromu – SÖZDEYETKİNLİK
Gizli başarısızlık korkusu olarak da ifade edilen Aşil Sendromu başkaları tarafından çok başarılı ve yetkin bulunan bireylerin kendilerine yeterince güven duymamaları ve kendilerini birçok konuda geride ve zayıf görmeleridir. Yaptıkları şeylerde yeterli hissedememeleri sözdeyetkin bireylerin daha çok çalışıp enerji harcamalarına ve sonrasında da gergin ve kaygılı bir ruh haline girmelerine neden olur. Mitoloji ile arasındaki bağa bakmak gerekirse;
İlyada’ya konu olan Yunan mitolojisinin en önemli karakterlerinden Aşil – Akhilleus – özgür ruhlu her savaşı kazanan bir kahramandır. Savaşçı Aşil’in birçok başarısına eşlik eden trajik bir de yazgısı vardır. Aşil’in su perisi annesi Thetis oğlunun ölümsüz olmasını istemektedir. Bu yüzden oğlunu ölümsüzlük ırmağı Styx’e topuklarından tutarak batırır. Aşil gerçekten de sonrasında tüm vücudu zırhla kaplanmış gibi silah geçirmez hale gelir. Bir çok imkansız görülen savaştan sağ çıkar. Ancak ölümsüz olduğu sanılan Aşil; Truva savaşı sırasında ölümsüzlük nehrine sokulmamış olan topuğundan; Paris tarafından vurularak öldürülür.
Yukarıda anlatılan mitolojik hikaye bizlere her insanın en mükemmel sayılabileceklerin bile kusurları ya da eksikliklerinin olabileceğini vurgulamaktadır. Clarkson sözdeyetkinlik olarak tanımladığı bu sendrom için ölümsüz görünen ve her savaşı kazanan ama çok küçük ancak ölümcül bir hassasiyete sahip olan kahraman Aşil imgesini kullanmıştır.
Ortaya Çıkma Nedenleri:
Küçük yaşlardan itibaren temelinin oluştuğu ya da oluşturulduğu Aşil Sendromunun ortaya çıkma nedenlerinde daha çok ebeveyn tutumları üzerinde durulmaktadır. Aynı şekilde öğretmen yaklaşımı ve çevre faktörleri de etkilidir. “Sen çok mükemmelsin; mükemmel olmalısın.”; “Kesinlikle sen başaracaksın”; “Sınıf birincisi olmalısın” gibi cümleler çocuklarda gizli başarızıslık duygusunu beslemektedir. Aynı şekil tam tersi tutumlarda risk oluşturmaktadır. Örneğin; “Sen mi bunu yapacaksın?” “ Sen …… kazanamazsın.”
Öğretmen yaklaşımlarında ise bazı öğrencilerin ne kadar çaba gösterseler de başaramayacakları inancı çocuğa yansıtıldığı ya da hissettirildiği anda bu korkunun oluşumuna zemin hazırlanmaktadır.
Çevre faktörleri üzerinde durmak gerekirse; karşımızda dönüp duran reklamların ya programların bile gizli birçok mesaj verdiğini unutmamak gerekir. Herkesin sahip olamayacağı şeyler mükemmel gösterilen hayatlar sürekli olduğuna inandırılan başarılar çocukta hatta yetişkinlerde yetersizlik duygusu oluşturabilmektedir. Karşılaştırma düzeyi yükseldikçe başarısız olmayı düşünme ve sonrasında duyulan kaygı artmaktadır.
Aşil Sendromunun Özellikleri :
Rahatlıkla yapabileceği bir iş ya da çalışma öncesinde yaşanan huzursuzluk ve endişe
Çevre tarafından olumlu değerlendirilme durumu ile kendisini değerlendirme arasında ciddi bir uyumsuzluk hissi
İşi tamamlamış olmasına karşın yeterli görmeme; kendini eleştirme
Başarı hissini yaşamama
Başaramamak; yeterli görülmemek ve eleştirilmekten korkma
Neler Yapılabilir?
Kabul Etmek: Siz de olduğunu düşündüğünüz “Gizli Başarısızlık Duygusu”nun sadece siz de olmadığını birçok başarılı insanın da bu sorunu yaşadığını bilin. Ancak böyle bir sorununuz olduğunu kabul etmekle ilk adımı atabilirsiniz.
Yüzleşmek: Zayıf görülmekten korkuyorsunuz; saklamaya çalıştıkça içinizde büyüyen bu duygu giderek baş edilmez bir hale geliyor. Sendromu iyileştirmek için bir ya da birkaç kişiye durumu anlatabilmek büyük bir rahatlama sağlayacaktır. Kendinizi güçsüz gördüğünüz yönlerinizi anlattığınızda aslında öyle olmadığınızı görmek ya da öyle olmuş olsanız da bunun başkaları için herhangi bir zayıflık olarak görülmediğini fark edeceksiniz.
Kendinin Farkında Olmak: Güçsüz yönleriniz var tıpkı diğerleri gibi. Bunları rahatlıkla ifade etmekten kaçınmayın. MÜKEMMEL değilsiniz kabul edin. Göreceksiniz başkaları zaten bunun farkında. Başkalarının ne diyeceğini düşünmek kadar içinizden gelen eleştiri seslerini de kısmayı öğrenmelisiniz.
Geçmişi Bırakmak: Geçmişte yaşadığınız tüm olumsuz duyguları bir kenara bakın. Yaşanmışlıklarınızı sadece birer deneyim olarak görün. Değiştiremediğiniz özelliklerinizi değiştirmek için artık daha fazla çaba sarf etmeyin. Kendinizi kabul edin.
Sınırları Belirlemek: Yetkin olup olmadığınız sınırları belirleyin.
Bizler yetişkin olarak var olan sorunu elimizden geldiğince farkında olarak değiştirmeye çalışabiliriz. Ancak yetişkin olarak üzerinde durmamız gereken diğer önemli nokta çocuklarımızı yetiştirirken yukarıda bahsedilen tüm basamaklara dikkat etmek olmalıdır. Başarılarının altında kendilerini ezen çocuklar yetiştirmeyelim. Onlar için de hayat mükemmel olmasın; duygularını –mış gibi yaşamasınlar.