Öfkeli Anneler ve Çocukları
ÖFKELİ ANNELER VE ÖFKENİN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Bu yazıyı açıp okumaya karar verdiğinize göre öfkeli bir anne olmaktan ya da öfkeli bir anne figürünün varlığından muzdarip olmalısınız. Öfkeli bir annenin elinde büyümüş olan birisi olarak mı bu yazıyı okuyorsunuz? Öfkeli bir annenin varlığında büyüyen bir çocuk tanıdığınız mı var? ya da siz öfkeli bir anne misiniz? Sorular karşısında hissettiğiniz duyguların iç dünyanızda sizi nerelere götürdüğünü düşünerek cevaplandırın ve yazıyı okurken de hislerinizi tekrar gözden geçirin.
Öfkeli anne
Öfkeli bir anne olmak çocuklar üzerinde olumsuz etkiye sahiptir. Öfkeli bir annenin varlığında yetişen bir çocuk; doğuştan gelen mizacının da etkisiyle; iki farklı tarzda karakter yapısı edinebilmektedir.
1.Itaatkar; kendini savunamayan; korkak birey: Sinirli bir annenin elinde büyüyen çocukların bazıları çok itaatkar; halk tabiriyle eline vur ekmeğini elinden al tarzında; hemen her durumda haklı olsa bile suskun kalan; insanlarla tartışmaktan; kavgadan gürültüden fazlasıyla korkan ve bu tarz durumlarda hep alttan alan ya da derhal o ortamdan uzaklaşan; oldukça sakin mizaçlı bireylerdir. Bu bireyler çocukken eğitim gördükleri dersliklerde veya herhangi bir sosyal grupta çevreleri tarafından hep aşırı uslu olarak algılanır ve bu yapıları ile toplum tarafından çoğunlukla makbul olarak değerlendirilirler. Halbuki bu çocuklar öfkeli bir anne karşısında itaatkâr bir kimlik geliştirerek hayatlarının hemen her alanında kendilerini savunabilme becerilerinden yoksun; otoriter insanların karşısında yetersiz bir kimlik duygusu ile hareket eden ve çoğunlukla da mevcut becerilerini gösteremeyen bir birey olarak hayatlarını sürdürürler. Ne dersliklerinde ne sosyal çevrelerinde kendilerini ön plana atabilecekleri; duygu ve düşüncelerini özgürce ifade edebilecekleri; bir çocuğun içten ve enerjik davranışlarını rahatça özgürce sergileyebileyecekleri oluşumları yakalayamazlar. Bu tarz çocuklar yetişkin bir birey olduklarında da ilişkilerinde çoğunlukla; çocukluklarındakine benzer öfkeli anne figürüne benzer otoriter; öfkeli insan figürleri seçerler. Bunlar çalıştıkları iş yerinde patronları olabildiği gibi evliliklerinde öfkeli bir eş veya öfkeli bir arkadaş ile hayatlarını kesiştirirler.
Öfkeli; kavgacı; saldırgan birey: Bir çocuk küçük yaşlarda özdeşim kuracağı bir insan figürü arar. Çocuğun özdeşim kuracağı en yakın figür anne baba ve bakımını veren diğer büyük ebeveynlerdir. Öfkeli; sinirli bir annesi olan çocuk; annesini izler ve onun öfke içeren tavır ve davranışlarını; hatta bazen mimiklerini bile kendine örnek alabilir. Öfkeli annenin elinde büyüyen bireylerin bazıları; ta çocuk yaşlarda iken öfkeli; kavgacı; agresif ve saldırgan olurlar. Bazı öfkeli insanların günlük konuşma dillerinin bile saldırgan ve yüksek tonda ve adeta birisi ile kavga eder gibi olduğunu görebilirsiniz. Bu tarz bireylerin çocukları da ebeveynlerinin bu özelliklerini örnek alabilmektedirler. Sinirli; öfkeli; çocuklarına kötü davranan; çocuğuna bağıran; kendisini kontrol edemeyip çocuklarını döven annelerin yetiştirdiği çocuklarda: Özgüven eksikliği; okula uyum problemleri; kavga; küfür; ergenlik döneminde çete gruplarına yönelim; antisosyal davranışlar; davranış bozuklukları geliştiği yapılan sosyolojik araştırmalarla ve klinik gözlemlerde tespit edilmiştir. Arkadaşları ile ilişkilerinde uyum problemi yaşayan; okulda çete gruplarına dahil olan; ileride sosyal ilişkilerinde saldırgan; problemlerini öncelikle kavga ile çözmeye çalışan; şiddete meyilli bireyler incelendiğinde bu bireylerin; çoğunlukla çocukluklarında duygularını ifade edemedikleri; kendilerine ve çevrelerine karşı öfkeli tavır ve davranış tutumu geliştiren bir ebeveyn figürünün bakımında büyüdükleri görülmektedir.
Öfkeli anne miyim?
Bir insanın öfkeli olup olmadığını anlaması her zaman mümkün olmamaktadır. Hatta çoğu zaman öfkeli bireyler öfkeli olduklarını kabul etmezler. Fark etmezler bile. Fark etseler bir ben öfkeliyim demeyi her zaman kabullenemezler. Öfkeli bireyler çoğunlukla öfkelerinin çevrelerinden kaynaklandığını; birilerinin onları öfkelendirdiğini iddia ederek öfkelerinin kaynağının dışsal faktörler tarafından oluştuğunu düşünürler.
Bireyin öfke problemini çözebilmesinde öncelik adımın kendisinin öfkeli bir birey olduğunu; kolayca öfkelenebilen bir birey olduğunu ve bu öfkenin birçok şeye yansıyabildiğini fark etmeye çalışarak problemi çözmeye ancak bu yollarla başlayabileceğini belirtmemde fayda olacağını düşünüyorum.
Siz genel anlamda eğer öfkeli birisiyseniz; muhtemelen çocuklarınıza da bilerek veya bilmeyerek de olsa öfkeli tavır ve davranışlarda bulunma ihtimaliniz vardır.
Öfke probleminiz var ve bunu bireysel olarak da kabul etmişseniz eğer; öncelikle sizi öfkelendiren durumlar neler? Öfkenizin gerçek kaynağı ne? Bunları kendi iç dünyanızda sorgulamaya başlamanız gerekir. Örneğin çocuğunuz yemek yemek istemiyor ve siz de o yemek yemediğinde çok öfkeleniyorsunuz ve kaşığı zorla ağzının içine sokuyorsunuz ve yemek yeme çocuğunuz ve sizin için bir kabusa dönüşüyor. Burada sizi gerçekte öfkelendiren duygu ne? Çocuğunu aç kalacak diye endişe mi ediyorsunuz?
Çocukluğunuzda birileri sizi yeterince beslemedi mi? Ne biçim anne; çocuğu aç geziyor denmesinden mi endişe ediyorsunuz? Ona sözünüzü dinletip istediğinizi yapmadığı için yani önüne koyduğunuz yemeği ısrarla yemediği için kendinizi değersiz mi hissediyorsunuz? Yoksa iyi anne olabilmenin sizin ve çevreniz için en bilindik yönetimi ona yemek yedirmek mi? Yoksa çocuğunuz aç kalınca siz kendiniz mi aç kalmış gibi hissediyorsunuz? Altında yatan binlerce nedeni olabilir hissettiğiniz öfkenin…. Bunların dışında çok daha farklı nedenler. Düşünmeye başlayın sizi öfkeli anne yapan nedenleri ve bu nedenlerin ne kadarı gerçekten size ait sorgulamaya başlayın.
Neden öfkelisiniz? Şimdi yüksek sesle bu soruyu kendinize sorun ve birkaç dakika sonra aklınıza gelen cevapları bir kâğıda yazın. Sizi öfkeli bir anne yapan ne? Acaba öfkenizin kaynağı gerçekten çocuklarınızın istemediğiniz davranışları sergilemeleri mi yoksa başka şeyler mi? Örneğin eşinizle ilişkiniz kötü; bu sizi öfkeli yapıyor olabilir mi? Çocukken birileri istemediği bir şey yaptığınızda size sert davranışlarda mı bulunurdu? Örneğin geçim derdiniz ya da günlük hayatta başa çıkmakta güçlük çektiğiniz başka problemleriniz mi var? Veyahut da çocukluğunuzda öfkeli bir annenizin vardı ve size bu manada kötü deneyimler mi yaşattı? Kendi çocukluğunuzdaki olumsuz yaşantılar; çocuklarınızla kurduğunuz mevcut ilişkide sıklıkla zihninizde mi sahneleniyor; anıların sürekli canlanıyor mu? Bildiğiniz annelik; öfkeli annelik mi? Bildiğiniz çocuk yetiştirme tutumunu dayak atmak mı? Kendi annenizin size öfkeli anne olmayı mı öğretti? Sizi öfkelendiren asıl nedenleri bulmaya çalışın. Kendi kendinize çözmekte yetersiz hissediyorsanız profesyonel yardım almaktan çekinmeyin ve öfkenin nedenlerini profesyonel yollarla çözmeyi deneyin. Öfkenin az sükûnetin bol olduğu günleriniz olsun. Sevgiler
Uzm. Klinik Psikolog
Yasemin Tüzemen
Bu yazıyı açıp okumaya karar verdiğinize göre öfkeli bir anne olmaktan ya da öfkeli bir anne figürünün varlığından muzdarip olmalısınız. Öfkeli bir annenin elinde büyümüş olan birisi olarak mı bu yazıyı okuyorsunuz? Öfkeli bir annenin varlığında büyüyen bir çocuk tanıdığınız mı var? ya da siz öfkeli bir anne misiniz? Sorular karşısında hissettiğiniz duyguların iç dünyanızda sizi nerelere götürdüğünü düşünerek cevaplandırın ve yazıyı okurken de hislerinizi tekrar gözden geçirin.
Öfkeli anne
Öfkeli bir anne olmak çocuklar üzerinde olumsuz etkiye sahiptir. Öfkeli bir annenin varlığında yetişen bir çocuk; doğuştan gelen mizacının da etkisiyle; iki farklı tarzda karakter yapısı edinebilmektedir.
1.Itaatkar; kendini savunamayan; korkak birey: Sinirli bir annenin elinde büyüyen çocukların bazıları çok itaatkar; halk tabiriyle eline vur ekmeğini elinden al tarzında; hemen her durumda haklı olsa bile suskun kalan; insanlarla tartışmaktan; kavgadan gürültüden fazlasıyla korkan ve bu tarz durumlarda hep alttan alan ya da derhal o ortamdan uzaklaşan; oldukça sakin mizaçlı bireylerdir. Bu bireyler çocukken eğitim gördükleri dersliklerde veya herhangi bir sosyal grupta çevreleri tarafından hep aşırı uslu olarak algılanır ve bu yapıları ile toplum tarafından çoğunlukla makbul olarak değerlendirilirler. Halbuki bu çocuklar öfkeli bir anne karşısında itaatkâr bir kimlik geliştirerek hayatlarının hemen her alanında kendilerini savunabilme becerilerinden yoksun; otoriter insanların karşısında yetersiz bir kimlik duygusu ile hareket eden ve çoğunlukla da mevcut becerilerini gösteremeyen bir birey olarak hayatlarını sürdürürler. Ne dersliklerinde ne sosyal çevrelerinde kendilerini ön plana atabilecekleri; duygu ve düşüncelerini özgürce ifade edebilecekleri; bir çocuğun içten ve enerjik davranışlarını rahatça özgürce sergileyebileyecekleri oluşumları yakalayamazlar. Bu tarz çocuklar yetişkin bir birey olduklarında da ilişkilerinde çoğunlukla; çocukluklarındakine benzer öfkeli anne figürüne benzer otoriter; öfkeli insan figürleri seçerler. Bunlar çalıştıkları iş yerinde patronları olabildiği gibi evliliklerinde öfkeli bir eş veya öfkeli bir arkadaş ile hayatlarını kesiştirirler.
Öfkeli; kavgacı; saldırgan birey: Bir çocuk küçük yaşlarda özdeşim kuracağı bir insan figürü arar. Çocuğun özdeşim kuracağı en yakın figür anne baba ve bakımını veren diğer büyük ebeveynlerdir. Öfkeli; sinirli bir annesi olan çocuk; annesini izler ve onun öfke içeren tavır ve davranışlarını; hatta bazen mimiklerini bile kendine örnek alabilir. Öfkeli annenin elinde büyüyen bireylerin bazıları; ta çocuk yaşlarda iken öfkeli; kavgacı; agresif ve saldırgan olurlar. Bazı öfkeli insanların günlük konuşma dillerinin bile saldırgan ve yüksek tonda ve adeta birisi ile kavga eder gibi olduğunu görebilirsiniz. Bu tarz bireylerin çocukları da ebeveynlerinin bu özelliklerini örnek alabilmektedirler. Sinirli; öfkeli; çocuklarına kötü davranan; çocuğuna bağıran; kendisini kontrol edemeyip çocuklarını döven annelerin yetiştirdiği çocuklarda: Özgüven eksikliği; okula uyum problemleri; kavga; küfür; ergenlik döneminde çete gruplarına yönelim; antisosyal davranışlar; davranış bozuklukları geliştiği yapılan sosyolojik araştırmalarla ve klinik gözlemlerde tespit edilmiştir. Arkadaşları ile ilişkilerinde uyum problemi yaşayan; okulda çete gruplarına dahil olan; ileride sosyal ilişkilerinde saldırgan; problemlerini öncelikle kavga ile çözmeye çalışan; şiddete meyilli bireyler incelendiğinde bu bireylerin; çoğunlukla çocukluklarında duygularını ifade edemedikleri; kendilerine ve çevrelerine karşı öfkeli tavır ve davranış tutumu geliştiren bir ebeveyn figürünün bakımında büyüdükleri görülmektedir.
Öfkeli anne miyim?
Bir insanın öfkeli olup olmadığını anlaması her zaman mümkün olmamaktadır. Hatta çoğu zaman öfkeli bireyler öfkeli olduklarını kabul etmezler. Fark etmezler bile. Fark etseler bir ben öfkeliyim demeyi her zaman kabullenemezler. Öfkeli bireyler çoğunlukla öfkelerinin çevrelerinden kaynaklandığını; birilerinin onları öfkelendirdiğini iddia ederek öfkelerinin kaynağının dışsal faktörler tarafından oluştuğunu düşünürler.
Bireyin öfke problemini çözebilmesinde öncelik adımın kendisinin öfkeli bir birey olduğunu; kolayca öfkelenebilen bir birey olduğunu ve bu öfkenin birçok şeye yansıyabildiğini fark etmeye çalışarak problemi çözmeye ancak bu yollarla başlayabileceğini belirtmemde fayda olacağını düşünüyorum.
Siz genel anlamda eğer öfkeli birisiyseniz; muhtemelen çocuklarınıza da bilerek veya bilmeyerek de olsa öfkeli tavır ve davranışlarda bulunma ihtimaliniz vardır.
Öfke probleminiz var ve bunu bireysel olarak da kabul etmişseniz eğer; öncelikle sizi öfkelendiren durumlar neler? Öfkenizin gerçek kaynağı ne? Bunları kendi iç dünyanızda sorgulamaya başlamanız gerekir. Örneğin çocuğunuz yemek yemek istemiyor ve siz de o yemek yemediğinde çok öfkeleniyorsunuz ve kaşığı zorla ağzının içine sokuyorsunuz ve yemek yeme çocuğunuz ve sizin için bir kabusa dönüşüyor. Burada sizi gerçekte öfkelendiren duygu ne? Çocuğunu aç kalacak diye endişe mi ediyorsunuz?
Çocukluğunuzda birileri sizi yeterince beslemedi mi? Ne biçim anne; çocuğu aç geziyor denmesinden mi endişe ediyorsunuz? Ona sözünüzü dinletip istediğinizi yapmadığı için yani önüne koyduğunuz yemeği ısrarla yemediği için kendinizi değersiz mi hissediyorsunuz? Yoksa iyi anne olabilmenin sizin ve çevreniz için en bilindik yönetimi ona yemek yedirmek mi? Yoksa çocuğunuz aç kalınca siz kendiniz mi aç kalmış gibi hissediyorsunuz? Altında yatan binlerce nedeni olabilir hissettiğiniz öfkenin…. Bunların dışında çok daha farklı nedenler. Düşünmeye başlayın sizi öfkeli anne yapan nedenleri ve bu nedenlerin ne kadarı gerçekten size ait sorgulamaya başlayın.
Neden öfkelisiniz? Şimdi yüksek sesle bu soruyu kendinize sorun ve birkaç dakika sonra aklınıza gelen cevapları bir kâğıda yazın. Sizi öfkeli bir anne yapan ne? Acaba öfkenizin kaynağı gerçekten çocuklarınızın istemediğiniz davranışları sergilemeleri mi yoksa başka şeyler mi? Örneğin eşinizle ilişkiniz kötü; bu sizi öfkeli yapıyor olabilir mi? Çocukken birileri istemediği bir şey yaptığınızda size sert davranışlarda mı bulunurdu? Örneğin geçim derdiniz ya da günlük hayatta başa çıkmakta güçlük çektiğiniz başka problemleriniz mi var? Veyahut da çocukluğunuzda öfkeli bir annenizin vardı ve size bu manada kötü deneyimler mi yaşattı? Kendi çocukluğunuzdaki olumsuz yaşantılar; çocuklarınızla kurduğunuz mevcut ilişkide sıklıkla zihninizde mi sahneleniyor; anıların sürekli canlanıyor mu? Bildiğiniz annelik; öfkeli annelik mi? Bildiğiniz çocuk yetiştirme tutumunu dayak atmak mı? Kendi annenizin size öfkeli anne olmayı mı öğretti? Sizi öfkelendiren asıl nedenleri bulmaya çalışın. Kendi kendinize çözmekte yetersiz hissediyorsanız profesyonel yardım almaktan çekinmeyin ve öfkenin nedenlerini profesyonel yollarla çözmeyi deneyin. Öfkenin az sükûnetin bol olduğu günleriniz olsun. Sevgiler
Uzm. Klinik Psikolog
Yasemin Tüzemen