Depresif Uyum Bozuklukları Majör Depresyonun Türleri
Depresyon derin üzüntülü bir mizaç içersinde düşünce konuşma ve hareketlerde yavaşlama ve durgunluk değersizlik; küçüklük; güçsüzlük isteksizlik; karamsarlık duygu ve düşünceleriyle ile fizyolojik fonksiyonlarda yavaşlamayı gibi belirtileri içeren bir sendromdur. Çoğu insan hayatını belirli dönemlerinde değişik mizaç durumları yaşar. Depressif bozukluklara sahip olan kişilerde ve hayat şartlarını kötüleşmesine de yol açabilen bozulmuş kötümser düşünceyi meydana getiren ısrarlı üzüntü ve başka semptomlar yaşanmaktadır Depressif bozukluklar en yaygın psikolojik bozukluklardır. Depressif bozukluklar biyolojik; psikososyal ve sosyal faktörlerle oluşur.
Uyum bozukluğunun başlıca özelliği gösterilebilir psikososyal stres etkeni yada etkenlerine tepki olarak klinik açıdan belirgin emosyonel yada davranışsal belirtilerin gelişmesidir. Belirtiler stres etkenlerinin başlangıcından sonraki üç ay içinde gelişmelidir. Herhangi güç bir durumu yaşayan çoğu kişide hafif stres semptomları gelişir. Yaygın stresli olaylar ; boşanma yada yakın ilişkinin sona ermesi; iş kaybı; taşınma; koleje; yada okula başlama ve medikal hastalığı içerir.
Yaşamları sırasında bir zamanda herkesin stresli hayat yaşadığına inanılır bu yüzden uyum bozukluklarının yaşam boyu yaygınlığı %/ 100 veya yakın olduğuna inanılmaktadır. Boderline kişilik bozukluğu ve ciddi depresyon atakları hikayesine sahip olan ve aşırı emosyonel labilite ve katastrofik düşünce ile reaksiyon vermeye eğilimli olan bir hasta; önceden psikiyatrik hikayesi olmayan birine göre bir ilişkinin bozulmasını takiben bir uyum bozukluğu geliştirmek çok daha büyük risktedir.
Uyum bozukluğunun seyri
Uyum bozukluğu uykusuzluk; konsantrasyon güçlüğü; üzüntü hisleri ve anhedonia (haz alamama) gibi; majör depressif ataklarda görülen lere benzer semptomlarla kendini gösterir .intihar düşüncesi ve değersizlik duyguları daha az yaygındır. Uyum bozukluğunda görülen semptomlar; depresyon semptomlarına göre çok daha az şiddetli ve yaygındır. Uyum bozukluğu stres etkeninin üç ayı içinde başlar ve stres faktörü sonuçlandıktan sonraki altı ay içinde biter. Uyum bozukluğunun birkaç klinik veryantı vardır. Bunlar anksiyete; depresyon; anksiyete ve depresyonun bir karışımı veya bir davranış bozukluğunun hakim semptomları ile ortaya çıkabilir.
Uyum bozukluğu majör depressif atağa ilerleyebilir. Fakat çoğu hasta birkaç ay içinde düzelme yaşar. Tedavi çoğunlukla mevcut emosyonel reaksiyonlar ve baş etme stratejilerine odaklanmış kısa destekleyici psikoterapiden ibarettir. Tedavinin iki amacı vardır: semptomları düzeltme ve düzelme seyrini kısaltma. Çoğu hasta kısa bir zaman içinde tamamen düzelir düşük doz uyku yapıcı ilaçlar verilir. Benzodiazepinler; akut anksiyetenin düzelmesi için faydalı olabilir. Fakat bu ilaçların uzamış kullanımı tavsiye edilmez. Bazı vakalarda semptomların şiddeti; uyum bozukluğu ile majör depressif bir atak arasında ayrım yapmayı imkansız kılar Bu vakalarda sıklıkla depresyon tanısı konur ve antidepressanların kullanımı gerekli olabilir.
Major depresyon tipleri:
Psikotik özellikleri olan major depressif bozukluk:Major depressif bozuklukta psikotik özellikler hastalığın ciddiyetini yansıtmaktadır. Ve olumsuz; kötü bir prognoz göstergesidir. Psikotik semptomlar kendi aralarında mizaca uyumlu olan ve mizaca uyumlu olmayan psikotik belirtiler diye ayrılırlar. .Psikotik belirtiler mizaç bozukluğu olan hastalar için genellikle kötü prognoz işaretidir. Kötü preognoz işaretleri şu şekildedir atakların uzun sürmesi; mizaç bozuklukları ile psikotik semptomlar arasında geçici dissosiyon ve sosyal uyumun promorbid hikayesi Psikotik özelliği olan hastalar değişmez şekilde antidepressan lara ialaveten antipsikotik ilaçlar kullanılır veya klinik düzelme elde etmek için elektrokonvülsüf (EKT) tedavisini gerektirebilirler.
Katatonik özellikler gösteren major depressif bozukluk: Bipolar I bozukluk veya bipoları II bozuklukta manik atak veya majör depressif atağa uyabilir.
Melankonik özellikler gösteren major depressif bozukluk: Bu tipin başlıca özelliği tüm etkinliklerden veya bu etkinliklerin çoğundan artık hiç zevk almıyor olma ya da bunlara karşı ilgi duymama ve genelde hoşa gidecek uyaranlara karşı tepkisiz kalmadır zevk alabilme özelliği neredeyse tümüyle ortadan kalkmıştır. Ayrıca aşağıdaki semptomlardan en az üçü bulunur: depressif mizacın ayrı bir niteliğinin olması; depresyonun düzenli olarak sabah daha kötü olması; sabah erken uyanma; psikomotor retardasyon yada ajitasyon ; belirgin bir iştahsızlık yada kilo kaybı yada aşırı veya uygunsuz suçluluk duyguları.Bu hastaların antidepresan ilaçlara veya elektrokonvülsüf tedaviye cevap verme olasılıkları daha fazladır.
Atipik özellikler gösteren majör depressif bozukluk: Klasik A tipik özellikler aşırı yeme ve uyumadır. A tipik özellikleri olan hastaların; daha genç başlangıç yaşı ; psikomotor yavaşlamanın daha ciddi bir derecesi ; ve panik bozukluğu madde kötüye kullanımı; yada bağımlılığı veya somatizasyon bozukluğunun daha sık birlikte olan tanılarına sahip olduğu bulunmuştur.
Pospartum başlangıçlı majör depressif bozukluk: Majör depressif atağın başlangıcı doğumdan sonraki dört hafta içinde olursa Pospartum başlangıçlı belirleyicilerin kullanılması gerekir. Pospartum ataklarda dalgalanan gidiş ve mizaç oynamaları daha sıktır. Pirimipar kadınlarda daha sık görülür daha sonraki doğumlarda tekrarlama olasılığı vardır..
Mevsimsel yapı gösteren rekürran majör depressif bozukluk: Başlıca özelliği atakların yılın belli zamanlarında başlaması ve yatışmasıdır. Çoğu hastada ataklar sonbahar yada kış aylarında başlar ve ilkbaharda düzelir. Mevsimsel majör depressif ataklar çoğu zaman belirgin enerji hipersomni aşırı yemek yeme ve karbonhidratlara aşerme ile karakterizedir. Bu hastaların anti depresanlar ve ışık tedavisine cevap vermeleri mümkündür
Abdurahman çavdar
KAYNAKLAR:
DSMVI
Sosyal psikiyatri:Prof Adnan Ziyalar
Biyolojik Psikiyatri: Emin Ceylan
Psikoloji sözlüğü: Selçuk Budak
Psikiyatr: Ceylan ve Köroğlu
Uyum bozukluğunun başlıca özelliği gösterilebilir psikososyal stres etkeni yada etkenlerine tepki olarak klinik açıdan belirgin emosyonel yada davranışsal belirtilerin gelişmesidir. Belirtiler stres etkenlerinin başlangıcından sonraki üç ay içinde gelişmelidir. Herhangi güç bir durumu yaşayan çoğu kişide hafif stres semptomları gelişir. Yaygın stresli olaylar ; boşanma yada yakın ilişkinin sona ermesi; iş kaybı; taşınma; koleje; yada okula başlama ve medikal hastalığı içerir.
Yaşamları sırasında bir zamanda herkesin stresli hayat yaşadığına inanılır bu yüzden uyum bozukluklarının yaşam boyu yaygınlığı %/ 100 veya yakın olduğuna inanılmaktadır. Boderline kişilik bozukluğu ve ciddi depresyon atakları hikayesine sahip olan ve aşırı emosyonel labilite ve katastrofik düşünce ile reaksiyon vermeye eğilimli olan bir hasta; önceden psikiyatrik hikayesi olmayan birine göre bir ilişkinin bozulmasını takiben bir uyum bozukluğu geliştirmek çok daha büyük risktedir.
Uyum bozukluğunun seyri
Uyum bozukluğu uykusuzluk; konsantrasyon güçlüğü; üzüntü hisleri ve anhedonia (haz alamama) gibi; majör depressif ataklarda görülen lere benzer semptomlarla kendini gösterir .intihar düşüncesi ve değersizlik duyguları daha az yaygındır. Uyum bozukluğunda görülen semptomlar; depresyon semptomlarına göre çok daha az şiddetli ve yaygındır. Uyum bozukluğu stres etkeninin üç ayı içinde başlar ve stres faktörü sonuçlandıktan sonraki altı ay içinde biter. Uyum bozukluğunun birkaç klinik veryantı vardır. Bunlar anksiyete; depresyon; anksiyete ve depresyonun bir karışımı veya bir davranış bozukluğunun hakim semptomları ile ortaya çıkabilir.
Uyum bozukluğu majör depressif atağa ilerleyebilir. Fakat çoğu hasta birkaç ay içinde düzelme yaşar. Tedavi çoğunlukla mevcut emosyonel reaksiyonlar ve baş etme stratejilerine odaklanmış kısa destekleyici psikoterapiden ibarettir. Tedavinin iki amacı vardır: semptomları düzeltme ve düzelme seyrini kısaltma. Çoğu hasta kısa bir zaman içinde tamamen düzelir düşük doz uyku yapıcı ilaçlar verilir. Benzodiazepinler; akut anksiyetenin düzelmesi için faydalı olabilir. Fakat bu ilaçların uzamış kullanımı tavsiye edilmez. Bazı vakalarda semptomların şiddeti; uyum bozukluğu ile majör depressif bir atak arasında ayrım yapmayı imkansız kılar Bu vakalarda sıklıkla depresyon tanısı konur ve antidepressanların kullanımı gerekli olabilir.
Major depresyon tipleri:
Psikotik özellikleri olan major depressif bozukluk:Major depressif bozuklukta psikotik özellikler hastalığın ciddiyetini yansıtmaktadır. Ve olumsuz; kötü bir prognoz göstergesidir. Psikotik semptomlar kendi aralarında mizaca uyumlu olan ve mizaca uyumlu olmayan psikotik belirtiler diye ayrılırlar. .Psikotik belirtiler mizaç bozukluğu olan hastalar için genellikle kötü prognoz işaretidir. Kötü preognoz işaretleri şu şekildedir atakların uzun sürmesi; mizaç bozuklukları ile psikotik semptomlar arasında geçici dissosiyon ve sosyal uyumun promorbid hikayesi Psikotik özelliği olan hastalar değişmez şekilde antidepressan lara ialaveten antipsikotik ilaçlar kullanılır veya klinik düzelme elde etmek için elektrokonvülsüf (EKT) tedavisini gerektirebilirler.
Katatonik özellikler gösteren major depressif bozukluk: Bipolar I bozukluk veya bipoları II bozuklukta manik atak veya majör depressif atağa uyabilir.
Melankonik özellikler gösteren major depressif bozukluk: Bu tipin başlıca özelliği tüm etkinliklerden veya bu etkinliklerin çoğundan artık hiç zevk almıyor olma ya da bunlara karşı ilgi duymama ve genelde hoşa gidecek uyaranlara karşı tepkisiz kalmadır zevk alabilme özelliği neredeyse tümüyle ortadan kalkmıştır. Ayrıca aşağıdaki semptomlardan en az üçü bulunur: depressif mizacın ayrı bir niteliğinin olması; depresyonun düzenli olarak sabah daha kötü olması; sabah erken uyanma; psikomotor retardasyon yada ajitasyon ; belirgin bir iştahsızlık yada kilo kaybı yada aşırı veya uygunsuz suçluluk duyguları.Bu hastaların antidepresan ilaçlara veya elektrokonvülsüf tedaviye cevap verme olasılıkları daha fazladır.
Atipik özellikler gösteren majör depressif bozukluk: Klasik A tipik özellikler aşırı yeme ve uyumadır. A tipik özellikleri olan hastaların; daha genç başlangıç yaşı ; psikomotor yavaşlamanın daha ciddi bir derecesi ; ve panik bozukluğu madde kötüye kullanımı; yada bağımlılığı veya somatizasyon bozukluğunun daha sık birlikte olan tanılarına sahip olduğu bulunmuştur.
Pospartum başlangıçlı majör depressif bozukluk: Majör depressif atağın başlangıcı doğumdan sonraki dört hafta içinde olursa Pospartum başlangıçlı belirleyicilerin kullanılması gerekir. Pospartum ataklarda dalgalanan gidiş ve mizaç oynamaları daha sıktır. Pirimipar kadınlarda daha sık görülür daha sonraki doğumlarda tekrarlama olasılığı vardır..
Mevsimsel yapı gösteren rekürran majör depressif bozukluk: Başlıca özelliği atakların yılın belli zamanlarında başlaması ve yatışmasıdır. Çoğu hastada ataklar sonbahar yada kış aylarında başlar ve ilkbaharda düzelir. Mevsimsel majör depressif ataklar çoğu zaman belirgin enerji hipersomni aşırı yemek yeme ve karbonhidratlara aşerme ile karakterizedir. Bu hastaların anti depresanlar ve ışık tedavisine cevap vermeleri mümkündür
Abdurahman çavdar
KAYNAKLAR:
DSMVI
Sosyal psikiyatri:Prof Adnan Ziyalar
Biyolojik Psikiyatri: Emin Ceylan
Psikoloji sözlüğü: Selçuk Budak
Psikiyatr: Ceylan ve Köroğlu