Sana Ne İyi Gelir?
Her zaman iyi hissetmek; mutlu olmak mümkün mü?
Üzüldüğümüz; kaygılandığımız; alındığımız; abarttığımız; kızdığımız; şikâyet ettiğimiz anlar olmamalı mı?
Mutluluğun reçetesini yüzyıllardır pek çok filozof; dini lider; sanatçı; bilim insanı; ideoloji vermeye çalışıyor. Yine de son zamanlarda her şeyi kontrol etmek; mükemmel görünmek; sürekli mutlu olmak ve bunu kanıtlamak konusunda daha yoğun bir isteğin olduğunu düşünüyorum. Elbette acının kaçınılabilir olduğu durumlarda yapılacak en anlamlı şey acının sebebini ortadan kaldırmaktır (Kottler ve Carlson; 2014) ama tüm önlemlerimize rağmen hayat başarısızlıklarla; kayıplarla; pişmanlıklarla doludur. Bir de ortalama olmak başarısızlığın yeni standardı oldu. Hayatlarımızın büyük kısmı sıkılarak geçecek; kayda değer bir şey olmayacak ve bunda bir sorun yoktur (Manson; 2016).
İyi olmak; iyi oluş; mutluluk; anlam arayışı…
Her çağda; farklı kültürlerde insanlar benzer zevkleri ve acıları yaşasa da bu hisleri değerlendirmeleri muhtemelen farklılaşıyordu. Akademisyenler mutluluğun tarihini incelemeye başladılar. Son yıllarda psikologlar ve biyologlar insanları neyin mutlu ettiğini anlamak için araştırmalar yapıyorlar. Filozoflar; rahipler; şairler binlerce yıldır mutluluğun ne olduğuna ilişkin düşündüler ve çoğu en az fiziksel koşullar kadar toplumsal; ahlaki ve ruhani faktörlerin de mutluluk üzerinde etkili olduğuna karar verdiler (Harari; 2014).
Dünya Sağlık Örgütü 1947’de hastalığın olmayışından fazla bir durum olarak tanımladı ve 1964’te sadece hastalık olmaması durumunun yetersiz kaldığını belirterek iyi oluşu eksiksiz fiziksel; zihinsel ve sosyal sağlıklılık şeklinde açıkladı.
Sağlam Kafa Sağlam Vücutta Bulunur
1970’lerde kapsamlı 3 sağlık çalışması yapıldı. Belloc ve Breslow (1972) ve Belloc (1973) tarafından yapılan araştırmalar beş buçuk yıllık bir süre boyunca 7000’in üzerinde yetişkinin olumlu sağlık davranışlarına odaklanıldı. Yedi faktör sağlıkla ilişkiliydi:
1. Günde 3 öğün yemek yemek
2. Her sabah kahvaltı
3. Hafif egzersiz
4. 7-8 saatlik uyku
5. Sigara içmemek
6. Normal kilo
7. Alkol almamak ya da ölçülü almak
Flanagan (1978); 15 alanın hayat kalitesiyle ilişkili olduğunu buldu. Başlıca faktörler:
1. Fiziksel sağlık
2. Ekonomik durum
3. Aile; arkadaş ve toplumla ilişkiler
4. Başkalarına yardım etmek
5. Entelektüel gelişim
6. İş
7. Eğlence
Campbell (1981); başta kişisel; sosyal; eğitimsel; mesleki ve çevresel faktörler olmak üzere yaşam doyumu üzerinde etkili olan 12 alan sıralamıştır.
Toparlarsak olumlu tutum; düzenli egzersiz; beslenme; tatmin edici bir iş; eğlence ve kişiler arası ilişkiler iyi oluş için gerekiyor.
İnsanların iyi oluşunda %50’ye veren genetiğin katkısı vardır. Bazıları iyi olmak üzere genetik mirasla doğmuştur. Bilişsel yetenekleri şekillendiren biyolojik kodlar olsa da çevreden öğrenilen deneyimler ile bakış açısı değiştirilebilir.
İyi oluş ile kişinin dayanıklılığı ve çabuk iyileşme özelliği desteklenir ve bu dayanıklılık ruhsal ve fiziksel hastalıklara karşı tampon görevi görecektir. Cesaret; açık fikirlilik; iyimserlik; kişilerarası beceri; inanç; iş ahlakı; umut; dürüstlük; sebat ve iç görü gibi özellikler iyi oluşa destek olmaktadır.
İyi oluş yolculuğu bitmeyecek bir süreçtir ve bunun parçası olmak tercihtir. Herhangi bir değişim insanlar için zor olabilir. Uzun süredir var olanı değiştirmek için öz farkındalık ve yeni öğrenmeler gerekir.
Çoğu zaman duyguların önemi bilinse de duyguları düzenlemenin önemi ve bunun iyi oluşa katkısı göz ardı edilebiliyor. Herkes duygularını farklı şekilde düzenler. Brené Brown utanç; kırılganlık; mükemmeliyetçilik gibi özellikleri araştırırken zor duygularla baş edebilenlerin özelliklerini de inceler. Kendiyle barışık; kendini olduğu gibi kabul edebilen ve kendini seven kişilerin kendi duygusal dünyalarına merak duyduğunu ve duygularıyla çekinmeden yüzleşebildiklerini fark etmiş (Brown; 2015).
Hiçbir şey tek bir yolla gerçekleşemez. Bildik yöntemleriniz kapana kısılmış gibi hissettirdiğinde yeni ihtimallere yer açabilmek için her şeyin başka bir şey olabileceğine inanmak gerekir (Kottler ve Carlson; 2014).
Kaynaklar
Belloc; N. B. (1973). Relationship of health practices and mortality. Preventive Medicine; 2; 67–81
Belloc; N. B. ve Breslow; L. (1972). Relationship of physical health status and health practices. Preventive Medicine; (1); 409–421.
Brown; B. (2015). Rising strong. Random House.
Campbell; A. (1981). The sense of well-being in America: Recent patterns and trends. New York: McGraw-Hill.
Flanagan; J. (1978). A research approach to improving our quality of life. American Psychologist; 33; 138–147.
Harari; Y. N. (2014). Sapiens: A brief history of humankind. Random House.
Kottler; J. A.; ve Carlson; J. (2014). On being a master therapist: Practicing what you preach. John Wiley & Sons.
Manson; M. (2016). The Subtle Art of Not Giving a F* ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life. Macmillan Publishers Aus..
Üzüldüğümüz; kaygılandığımız; alındığımız; abarttığımız; kızdığımız; şikâyet ettiğimiz anlar olmamalı mı?
Mutluluğun reçetesini yüzyıllardır pek çok filozof; dini lider; sanatçı; bilim insanı; ideoloji vermeye çalışıyor. Yine de son zamanlarda her şeyi kontrol etmek; mükemmel görünmek; sürekli mutlu olmak ve bunu kanıtlamak konusunda daha yoğun bir isteğin olduğunu düşünüyorum. Elbette acının kaçınılabilir olduğu durumlarda yapılacak en anlamlı şey acının sebebini ortadan kaldırmaktır (Kottler ve Carlson; 2014) ama tüm önlemlerimize rağmen hayat başarısızlıklarla; kayıplarla; pişmanlıklarla doludur. Bir de ortalama olmak başarısızlığın yeni standardı oldu. Hayatlarımızın büyük kısmı sıkılarak geçecek; kayda değer bir şey olmayacak ve bunda bir sorun yoktur (Manson; 2016).
İyi olmak; iyi oluş; mutluluk; anlam arayışı…
Her çağda; farklı kültürlerde insanlar benzer zevkleri ve acıları yaşasa da bu hisleri değerlendirmeleri muhtemelen farklılaşıyordu. Akademisyenler mutluluğun tarihini incelemeye başladılar. Son yıllarda psikologlar ve biyologlar insanları neyin mutlu ettiğini anlamak için araştırmalar yapıyorlar. Filozoflar; rahipler; şairler binlerce yıldır mutluluğun ne olduğuna ilişkin düşündüler ve çoğu en az fiziksel koşullar kadar toplumsal; ahlaki ve ruhani faktörlerin de mutluluk üzerinde etkili olduğuna karar verdiler (Harari; 2014).
Dünya Sağlık Örgütü 1947’de hastalığın olmayışından fazla bir durum olarak tanımladı ve 1964’te sadece hastalık olmaması durumunun yetersiz kaldığını belirterek iyi oluşu eksiksiz fiziksel; zihinsel ve sosyal sağlıklılık şeklinde açıkladı.
Sağlam Kafa Sağlam Vücutta Bulunur
1970’lerde kapsamlı 3 sağlık çalışması yapıldı. Belloc ve Breslow (1972) ve Belloc (1973) tarafından yapılan araştırmalar beş buçuk yıllık bir süre boyunca 7000’in üzerinde yetişkinin olumlu sağlık davranışlarına odaklanıldı. Yedi faktör sağlıkla ilişkiliydi:
1. Günde 3 öğün yemek yemek
2. Her sabah kahvaltı
3. Hafif egzersiz
4. 7-8 saatlik uyku
5. Sigara içmemek
6. Normal kilo
7. Alkol almamak ya da ölçülü almak
Flanagan (1978); 15 alanın hayat kalitesiyle ilişkili olduğunu buldu. Başlıca faktörler:
1. Fiziksel sağlık
2. Ekonomik durum
3. Aile; arkadaş ve toplumla ilişkiler
4. Başkalarına yardım etmek
5. Entelektüel gelişim
6. İş
7. Eğlence
Campbell (1981); başta kişisel; sosyal; eğitimsel; mesleki ve çevresel faktörler olmak üzere yaşam doyumu üzerinde etkili olan 12 alan sıralamıştır.
Toparlarsak olumlu tutum; düzenli egzersiz; beslenme; tatmin edici bir iş; eğlence ve kişiler arası ilişkiler iyi oluş için gerekiyor.
İnsanların iyi oluşunda %50’ye veren genetiğin katkısı vardır. Bazıları iyi olmak üzere genetik mirasla doğmuştur. Bilişsel yetenekleri şekillendiren biyolojik kodlar olsa da çevreden öğrenilen deneyimler ile bakış açısı değiştirilebilir.
İyi oluş ile kişinin dayanıklılığı ve çabuk iyileşme özelliği desteklenir ve bu dayanıklılık ruhsal ve fiziksel hastalıklara karşı tampon görevi görecektir. Cesaret; açık fikirlilik; iyimserlik; kişilerarası beceri; inanç; iş ahlakı; umut; dürüstlük; sebat ve iç görü gibi özellikler iyi oluşa destek olmaktadır.
İyi oluş yolculuğu bitmeyecek bir süreçtir ve bunun parçası olmak tercihtir. Herhangi bir değişim insanlar için zor olabilir. Uzun süredir var olanı değiştirmek için öz farkındalık ve yeni öğrenmeler gerekir.
Çoğu zaman duyguların önemi bilinse de duyguları düzenlemenin önemi ve bunun iyi oluşa katkısı göz ardı edilebiliyor. Herkes duygularını farklı şekilde düzenler. Brené Brown utanç; kırılganlık; mükemmeliyetçilik gibi özellikleri araştırırken zor duygularla baş edebilenlerin özelliklerini de inceler. Kendiyle barışık; kendini olduğu gibi kabul edebilen ve kendini seven kişilerin kendi duygusal dünyalarına merak duyduğunu ve duygularıyla çekinmeden yüzleşebildiklerini fark etmiş (Brown; 2015).
Hiçbir şey tek bir yolla gerçekleşemez. Bildik yöntemleriniz kapana kısılmış gibi hissettirdiğinde yeni ihtimallere yer açabilmek için her şeyin başka bir şey olabileceğine inanmak gerekir (Kottler ve Carlson; 2014).
Kaynaklar
Belloc; N. B. (1973). Relationship of health practices and mortality. Preventive Medicine; 2; 67–81
Belloc; N. B. ve Breslow; L. (1972). Relationship of physical health status and health practices. Preventive Medicine; (1); 409–421.
Brown; B. (2015). Rising strong. Random House.
Campbell; A. (1981). The sense of well-being in America: Recent patterns and trends. New York: McGraw-Hill.
Flanagan; J. (1978). A research approach to improving our quality of life. American Psychologist; 33; 138–147.
Harari; Y. N. (2014). Sapiens: A brief history of humankind. Random House.
Kottler; J. A.; ve Carlson; J. (2014). On being a master therapist: Practicing what you preach. John Wiley & Sons.
Manson; M. (2016). The Subtle Art of Not Giving a F* ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life. Macmillan Publishers Aus..