Güçlenen Çocuklar; Sınanan Anne Babalar
Çocuk gelişimi; uzun süren bir yolculuktur. Bu yolculukta bazen inişler bazense çıkışlar olabilir. Çocuklar; dönemsel olarak farklı birçok davranış gösterirler. Anne babalar kimi zaman işin içinden çıkamaz durumda hissedebilir. Onların yakındığı birçok şey uzmanlara göre normal olabilir. Anne babalar normal olan bu süreçte ne yapılması gerektiği ile ilgilenmelidir. Bu yazımda çocuklara göre normal anne babalara göre anormal durumlardan bir tanesi olan “2-2;5 yaş” dönemiyle başlayacağız.
İki yaş dönemi diğer yaşlara göre biraz daha sancılı yaşanabilir. Anne babalarından ayrı bir birey olduğunu kanıtlamaya çalışan çocukların da işi o kadar kolay değildir. Çocukların en sevdiği cevap olan “hayır” diğer yandan anne babalar için büyük bir kriz olabilir. Çocukların gelişimi düşünüldüğünde sonuna kadar haklıdırlar. Çocuklar adeta en kıymetli cevapları olan “hayır”ın sonuna kadar arkasında durup direnirler. Genellikle de bu savaşı kazanmayı iyi bilirler. Hayatta diğer insanlara da “hayır” diyebilmenin pratiğini yaparlar. Bu yaş döneminin kazanımı ve değeri oldukça kıymetlidir. Kendini savunabilmeyi ve kararının arkasında durabilmeyi cevabına gösterilen tepkilerle öğrenirler. “Hayır”larına saygı duyulmayan çocuklar değersiz hissedebilir. Her “hayır” cevabında susturulan çocuklar ise “susmayı yani sessizliği” öğrenebilir. Ya da tam tersi “isyankar” olabilir. Her daim kendini kanıtlama çabası içinde de hissedebilir. Bir yandan da “hayır”ları dinlenilen şartlar uygunsa hayata geçirilen değilse ise modu değiştirilerek; küçük oyunlar yaparak ya da seçenek sunarak yine ona karar verdirmek en etkilisidir. Çünkü çocuklar en çok bu yaşta “karar vermek” isterler. Anne babalarını en çok bu yaş döneminde zorlayabilirler . İki yaş; gelecekteki ilişki örüntüleri için referans alacağı yaşlardan biridir. Alacağı referansların içeriği onu ya güçlü ya da güçsüz hissettirebilir. Bu yaş döneminde kendiyle ilgili aldığı inançlar ilişkilerini de etkileyebilir. Anne babaların iki yaşa ciddi yatırım yapması gerekir. Bu yaş çocuklar için kırılma noktası olabilir. Çoğu anne baba gibi “2-2;5”yaş krizinden yakınmaktansa çocuklarına kattığı değerler ve kazanımlar üzerinde durulması daha sağlıklı olabilir. Her çocuk yaşamasa da bir çok çocuğun yaşadığı bir dönemdir.
Bu dönemde sorulması gereken en önemli 2 soru şu olmalıdır. Çocuğuma “hayır” cevabının pratiğini nasıl yaptırabilirim? Bu cevap karşısında hangi manevraları kullanabilirim? Bu iki sorudan anlaşılan “her çocuk bu dönemi yaşamaya ihtiyaç duyabilir.” Anne babalar; genellikle bu dönemi nasıl en sağlıklı geçireceğinden çok “hayır”cevabı üzerine odaklanırlar. “Her dediğime “hayır” diyor.”; “Anlık karar değiştiriyor.”... Ardından “bu “hayır” dönemi ne zaman biter?; “Hayır” demesini nasıl engellerim?”; “Benimle inatlaşmamalı için ne yapabilirim?”.... Bu sorular uzar gider...
Anne babalar okula görüşmeye geldiklerinde onları dinleyip ihtiyaçlarını algılamaya çalışırım. Onları görüşmeye getiren gündem maddelerini sıralarım. Bazı görüşmelerde anne babalar çocuklarını şikayet eder gibi konuşurlar. Onlara göre “hayır” cevabı çocuğun problemidir. Bana göre ise bu çocuğun bir ihtiyacıdır. Çocuğa göre de bu bir ihtiyaçtır. Önemli olan anne babanın bakış açısını revize edebilmektir. Anne babanın soruna karşı düşüncesi yeniden yapılandığında hem aynı şekilde hissetmeyebilir hem de çocuğuna karşı tutumları değişebilir. Görüşmeler bazen mahkeme ortamına benzeyebilir. Evdeki problemle ilişkili bir suçlu aranabilir. Hatta uzmana da sorularak emin olunmak; güç almak istenebilir. Sorun karşısındaki suçlu bazen çocuk bazen diğer eş bazense dede-nine olabilir. Önemli olan bir suçlu aranmadan yaş dönemi krizlerine çözüm odaklı yaklaşmaktır. Anne babalar “hayır” cevabını sorun haline getirip görüşmeye geldiklerinde aslında birçok farkındalık da elde ederler. Her çocuk aynı düzeyde bu cevabı vermeyebilir. Bazı anneler çocuklarının hiç böyle bir kriz yaşamadığını da söylerler. Bazıları ise anne babasını usandıracak dek tekrarlarlar. Her çocuğun biricik olduğu düşünüldüğünde hepsi normaldir. Her çocuk bu dönemi aynı şekilde geçirmeyebilir. Fakat tüm çocuklar bu dönemi yaşasaydı yine “hayır” deme sıklıkları ya da tepkileri aynı olmayacaktı. Çünkü her anne babanın yetiştirilme tarzı; kişiliği; kabul çizgisi; tutumları birbirinden farklıdır. Bazıları akıllıca çocuğa kendi kararını vermesini sağlayacak imkanlar yaratır. Bazısı ise ihtiyacını görmezden gelerek susmasını söyler. Kimisi ise iş çığırından çıktığında çocuğun “hayır” cevabına boyun eğer. Çocuklar anne babalarını bu dönemde oldukça sınarlar. Her sınamada daha çok tanırlar. Anne babalar kendi tutumlarını unutabilir ya da farkında olmayabilir fakat çocuklar asla unutmazlar.
Kriz dönemi olarak adlandırılan bu yaş döneminde çocukların ihtiyacına odaklanmak gerekir. Özellikle oyun ihtiyacı karşılanmamış çocuklar anne babalarının odak noktası haline gelmek için sorun yaratabilirler. Çocukların bu yaş döneminde ellerindeki en güçlü şey “hayır” demek ve inatlaşmaktır. Her çocuk bunu yaşayabilir. Ama her anne babanın tahammülü ya da bu davranışları kabulü aynı derecede olmayabilir. Çocuğunuz bu tepkilerle bir çok şeye direnç göstermeye başladıysa ailenizdeki dinamikleri tekrardan gözden geçirmek; farkına varmak ve revize etmek gerekebilir.
İki yaş dönemi diğer yaşlara göre biraz daha sancılı yaşanabilir. Anne babalarından ayrı bir birey olduğunu kanıtlamaya çalışan çocukların da işi o kadar kolay değildir. Çocukların en sevdiği cevap olan “hayır” diğer yandan anne babalar için büyük bir kriz olabilir. Çocukların gelişimi düşünüldüğünde sonuna kadar haklıdırlar. Çocuklar adeta en kıymetli cevapları olan “hayır”ın sonuna kadar arkasında durup direnirler. Genellikle de bu savaşı kazanmayı iyi bilirler. Hayatta diğer insanlara da “hayır” diyebilmenin pratiğini yaparlar. Bu yaş döneminin kazanımı ve değeri oldukça kıymetlidir. Kendini savunabilmeyi ve kararının arkasında durabilmeyi cevabına gösterilen tepkilerle öğrenirler. “Hayır”larına saygı duyulmayan çocuklar değersiz hissedebilir. Her “hayır” cevabında susturulan çocuklar ise “susmayı yani sessizliği” öğrenebilir. Ya da tam tersi “isyankar” olabilir. Her daim kendini kanıtlama çabası içinde de hissedebilir. Bir yandan da “hayır”ları dinlenilen şartlar uygunsa hayata geçirilen değilse ise modu değiştirilerek; küçük oyunlar yaparak ya da seçenek sunarak yine ona karar verdirmek en etkilisidir. Çünkü çocuklar en çok bu yaşta “karar vermek” isterler. Anne babalarını en çok bu yaş döneminde zorlayabilirler . İki yaş; gelecekteki ilişki örüntüleri için referans alacağı yaşlardan biridir. Alacağı referansların içeriği onu ya güçlü ya da güçsüz hissettirebilir. Bu yaş döneminde kendiyle ilgili aldığı inançlar ilişkilerini de etkileyebilir. Anne babaların iki yaşa ciddi yatırım yapması gerekir. Bu yaş çocuklar için kırılma noktası olabilir. Çoğu anne baba gibi “2-2;5”yaş krizinden yakınmaktansa çocuklarına kattığı değerler ve kazanımlar üzerinde durulması daha sağlıklı olabilir. Her çocuk yaşamasa da bir çok çocuğun yaşadığı bir dönemdir.
Bu dönemde sorulması gereken en önemli 2 soru şu olmalıdır. Çocuğuma “hayır” cevabının pratiğini nasıl yaptırabilirim? Bu cevap karşısında hangi manevraları kullanabilirim? Bu iki sorudan anlaşılan “her çocuk bu dönemi yaşamaya ihtiyaç duyabilir.” Anne babalar; genellikle bu dönemi nasıl en sağlıklı geçireceğinden çok “hayır”cevabı üzerine odaklanırlar. “Her dediğime “hayır” diyor.”; “Anlık karar değiştiriyor.”... Ardından “bu “hayır” dönemi ne zaman biter?; “Hayır” demesini nasıl engellerim?”; “Benimle inatlaşmamalı için ne yapabilirim?”.... Bu sorular uzar gider...
Anne babalar okula görüşmeye geldiklerinde onları dinleyip ihtiyaçlarını algılamaya çalışırım. Onları görüşmeye getiren gündem maddelerini sıralarım. Bazı görüşmelerde anne babalar çocuklarını şikayet eder gibi konuşurlar. Onlara göre “hayır” cevabı çocuğun problemidir. Bana göre ise bu çocuğun bir ihtiyacıdır. Çocuğa göre de bu bir ihtiyaçtır. Önemli olan anne babanın bakış açısını revize edebilmektir. Anne babanın soruna karşı düşüncesi yeniden yapılandığında hem aynı şekilde hissetmeyebilir hem de çocuğuna karşı tutumları değişebilir. Görüşmeler bazen mahkeme ortamına benzeyebilir. Evdeki problemle ilişkili bir suçlu aranabilir. Hatta uzmana da sorularak emin olunmak; güç almak istenebilir. Sorun karşısındaki suçlu bazen çocuk bazen diğer eş bazense dede-nine olabilir. Önemli olan bir suçlu aranmadan yaş dönemi krizlerine çözüm odaklı yaklaşmaktır. Anne babalar “hayır” cevabını sorun haline getirip görüşmeye geldiklerinde aslında birçok farkındalık da elde ederler. Her çocuk aynı düzeyde bu cevabı vermeyebilir. Bazı anneler çocuklarının hiç böyle bir kriz yaşamadığını da söylerler. Bazıları ise anne babasını usandıracak dek tekrarlarlar. Her çocuğun biricik olduğu düşünüldüğünde hepsi normaldir. Her çocuk bu dönemi aynı şekilde geçirmeyebilir. Fakat tüm çocuklar bu dönemi yaşasaydı yine “hayır” deme sıklıkları ya da tepkileri aynı olmayacaktı. Çünkü her anne babanın yetiştirilme tarzı; kişiliği; kabul çizgisi; tutumları birbirinden farklıdır. Bazıları akıllıca çocuğa kendi kararını vermesini sağlayacak imkanlar yaratır. Bazısı ise ihtiyacını görmezden gelerek susmasını söyler. Kimisi ise iş çığırından çıktığında çocuğun “hayır” cevabına boyun eğer. Çocuklar anne babalarını bu dönemde oldukça sınarlar. Her sınamada daha çok tanırlar. Anne babalar kendi tutumlarını unutabilir ya da farkında olmayabilir fakat çocuklar asla unutmazlar.
Kriz dönemi olarak adlandırılan bu yaş döneminde çocukların ihtiyacına odaklanmak gerekir. Özellikle oyun ihtiyacı karşılanmamış çocuklar anne babalarının odak noktası haline gelmek için sorun yaratabilirler. Çocukların bu yaş döneminde ellerindeki en güçlü şey “hayır” demek ve inatlaşmaktır. Her çocuk bunu yaşayabilir. Ama her anne babanın tahammülü ya da bu davranışları kabulü aynı derecede olmayabilir. Çocuğunuz bu tepkilerle bir çok şeye direnç göstermeye başladıysa ailenizdeki dinamikleri tekrardan gözden geçirmek; farkına varmak ve revize etmek gerekebilir.